ԲԱՐԵԳՈՐԾԱԿԱՆ ՋԱՆՔԵՐ (124)

Ժողովուրդին ուղիղ ընթացքը, հսկող պաշտօնեաներուն թիւէն ու ջանքէն կախում կ’ունենայ, որովհետեւ ոչ միայն պէտք է ընտիր պաշտօնեաներ ունենալ, այլ եւ բաւական թուով աշխատողներ պատրաստել տեղւոյն ընդարձակութեան եւ ժողովուրդին բազմութեան համեմատ։ Այդ հոգածութեան արդիւնք է, որ Ներսէսի ջանքով կարգեցան կարգք կաթողիկէ եկեղեցւոյ, բազմազան կարգք սրբութեան պաշտամանցն, եւ պաշտօնէից յաճախութիւն (ԲԶՆ. 78)։ Ստուգութենէ օտար չէ, եթէ այս իմաստով առնուին կենսագիրին ըսածներն ալ, թէ նորոգէր զգահս իշխանացն Հայոց, բարձս չորեքհարիւր (ՍՈՓ. Զ. 32), որովհետեւ հարկաւ կաթողիկոսի մը գործը չէր արքունի ճաշին սեղանակիցներուն տեղերը որոշել։ Նոյնիսկ 400 թիւն ալ նախարարութեանց թիւը չէ, այլ յիշեցնել կու տայ Լուսաւորչի հաստատած 400 եպիսկոպոսական աթոռները (§ 67)։ Ըստ ամենայն հաւանականութեան, Ներսէս հետամուտ եղաւ այդ կարգադրութիւնը նորոգել, եւ պարապ աթոռները արժանաւոր եպիսկոպոսներով լրացնել։ Իսկ ժողովուրդին բարեկարգ կենցաղին համար եղած հոգածութիւները ընդարձակ կերպով կը բացատրուին պատմիչներէն, զորս մենք միառմի յառաջ բերել աւելորդ կը սեպենք։ Բոլորովին ալ լռած չըլլալու համար, կարեւորագոյններէն յիշենք այն կանոնը, որով արգիլեց զմերձաւորաց խնամութիւն, զոր վասն ագահելոյ սեփական ազատութեանն առնէին (ԽՈՐ. 206)։ Բայց որոշ յայտնի չէ, թէ մինչեւ ո՞ր աստիճանի մերձաւորութեանց համար էր դրուած արգելքը, զի միայն նուերու, այսինքն՝ իրենց զաւակներու համար արգելք մը կը յիշուի (ԲԶՆ. 77)։ Միւս այլ կանոնով արգիլեց այն զեղծումները, որով ի վերայ մեռելոց գործէին ոճիրս ըստ հեթանոսական սովորութեանց (ԽՈՐ. 206), այս ալ պարզ սգաւորութեան համար չէ, այլ տեսակ տեսակ բարբարոս սովորութեանց համար, որոնք մեռելներու համար կը գործուէին, ցտէին զերեսս, եւ արեամբ ապականէին, եւ այնպէս յուղարկէին զմեռեալս (ՍՈՓ. Զ. 42)։ Կը յիշուի նաեւ հրաժարիլ ամենեւին ի մեռելոտւոյ եւ յարենէ ուտելոյ (ԲԶՆ. 77), որ ակնարկ մըն է առաքելոց ժողովին մէջ դրուած արգելքին (ԳՐԾ. ԺԵ. 29), որ շուտով դադրեցաւ ընդհանուր եկեղեցւոյ մէջ։ Յատկապէս կը հրամայուէր ամուսնական հաւատարմութիւնը՝ մի՛ ստել եւ մի՛ դաւ բերել իւրեանց ամուսնութիւն ընկալ կոչմանց (ԲԶՆ. 77)։ Գեղեցիկ էր եւս մարդասիրական կանոնը, որով կը պատուիրուէր ամենեցուն, որ ի վերայ ընկերին ունիցին իշխանութիւն, գերիներու եւ ծառաներու, աշակերտներու եւ կրտսերներու հետ գթով եւ չափաւորութեամբ վարուիլ (ԲԶՆ. 78), եւ վերջացնել հին սովորութիւնը, որով իշխաններ եւ տէրեր, ուսուցիչներ եւ ծնողներ բռնական վարմունք ունէին իրենց ստորադասեալներուն վրայ։ Բայց ամէն կանոններէն վեր է օրինակի ազդեցութիւնը, եւ այդ մասին ալ Ներսէս իր անձին վրայ կը փայլեցնէր անխարդախ օրինապահութիւնը՝ նախ ինքն առնելով առ իւր անձն բարի, եւ ապա այլոց օրինակ բարեաց լինելով (ԲԶՆ. 75)։ Մինչեւ իսկ ինքն իւրովի ձեռօքն լուանայր զամենեսեան, օծանէր, պատեր, եւ ինքն իսկ ջամբէր նոցա զիւրաքանչիւր կերակուրս (ԲԶՆ. 78)։ Անդադար եւ անընդհատ էր իր աշխատութիւնը, եւ զվերակացութիւնս աշխարհի ամենայն հոգաբարձութեամբ, առանց ամենայն ծուլութեան եւ ամենայն յապաղութեան տանէր մինչեւ ի վախճան իւր (ԲԶՆ. 80), եւ կը յաջողէր երկրին կերպարանը փոփոխել, զի էր այնուհետեւ տեսանել զաշխարհս մեր որպէս զքաղաքացիս համեստացեալս (ԽՈՐ. 206), եւ Աստուած կը փառաւորէր իր պաշտօնեան, եւ անոր կը շնորհէր այն զօրութիւնը, որով մեծամեծ նշանս եւ բժշկութիւնս առնէր հիւանդաց, եւ զմոլորութիւնս դարձուցանէր (ԲԶՆ. 74). մէկ խօսքով մենք ալ կրնանք համարձակ ըսել, թէ՝ ոչ երբեք ուրեք եղեւ նմա այլ ոք ի Հայաստան երկրին (ԲԶՆ. 81)։

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

0 կարծիք

Խմբագրի ընտրանի

Քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքների կիրառելիության մասին

Հարցազրույց Ռալֆ ՅԻՐԻԿՅԱՆԻ հետ։ – Ցանկացած մարդ, եթե քիչ թե շատ ազնիվ է գոնե ինքն իր նկատմամբ, հոգու խորքում հիանալիորեն գիտի, թե ինչն է բարի, աստվածադիր բարոյականության նորմերին հարազատ, ինչը՝ ոչ։ Հոգին...

Կարդալ ավելին

Ինչպե՞ս չդառնալ երկու տիրոջ ծառա

Հարցազրույց Կյուրեղ քահանա ՏԱԼՅԱՆԻ հետ։ Երկրային բարիքներ և երկնային արժեքներ. հավերժական հակադրությո՞ւն է, թե՞ չբացահայտված ներդաշնակություն... Ինչպե՞ս ապրել կյանքը, որ հոգևորն ու մարմնավորը չհակադրվեն։ Ավելին` ինչպե՞ս համադրել...

Կարդալ ավելին

Այլ նյութեր

ՆԵՐՍԷՍԻ ԳՈՐԾԱԿԻՑՆԵՐԸ (156)

Ներսէսի առաջին գործակից եւ հաւատարիմ հետեւող Խադ...

ՄԱՀՈՒԱՆԷ ԵՏՔԸ (155)

Մահուան թուականը պէտք է անկասկած դնել 373-ին,...

ՄԱՀՈՒԱՆ ՊԱՏՃԱՌԸ (154)

Այս պատմութեան մէջ շատ մը իրարու անյարիր...