ՆԵՐՍԷՍԻ ԳՈՐԾԱԿԻՑՆԵՐԸ (156)

Ներսէսի առաջին գործակից եւ հաւատարիմ հետեւող Խադ եպիսկոպոսի յիշատակը տօնելի է հայրապետին հետ, թէպէտ պատմիչներու մէջ անոր վախճանին մասին որոշ յիշատակ չենք գտներ։ Վերջին անգամ յիշուեցաւ երբոր Ապահունի նախարարազուններ, իր աղջկան տագրներ, զինքն ազատեցին Արշակի հրամայած քարկոծումէն (ԽՈՐ. 220)։ Անկէ ետքը գործի մէջ յիշուած չէ։ Պապ թագաւորի օրով ալ տակաւին կենդանի եղած պիտի ըլլայ, եթէ կարեւորութիւն տանք Բուզանդի գրածին, թէ ինչպէս Ներսէսի, նոյնպէս ալ Խադէ կը պատկառէին Պապի վրայ վխտացող օձերը, եւ չերեւեալ աներեւոյթ լինէին (ԲԶՆ. 220)։ Յայսմաւուրքը կը գրէ, թէ Խադ քարկոծմամբ, վերոհիշեալ պարագային (ՅԱՍ. Ա. 88), սակայն այն առթիւ ազատուած լինելը յայտնի է, որով ստոյգ տեղեկութիւն մը չի մնար Խադի մահուան վրայ, բայց կ’երեւի, թէ Ներսէսէ առաջ վախճանած է սրբութեամբ։ Ներսէսի ժամանակակիցներէն յիշեցինք արդէն Զուիթա քահանային նահատակութիւնը, որ յիշատակելի ալ է (§ 145), եւ նոյնպէս յիշատակելի են Շազիտա եւ Եպիփան ճգնաւորները (ՅԱՍ. Ա. 61), զորս Ներսէս վերակացու նշանակած էր կրօնաւորներու վրայ (§ 123)։ Այս երկուքը զատ զատ տեղեր գտնուած ատեննին, տեսիլքով իմացած էին Ներսէսի մահը, որ հրեշտակներէ շրջապատուած երկինք կը բարձրանար, եւ անձամբ Թիլ գալով ստուգեցին տեսիլքին նշանակութիւնը (ԲԶՆ. 224)։ Երկուքն ալ նախապէս Դանիէլ Ասորիի աշակերտած էին, եւ յետոյ շարունակեցին իրենց հսկողութեան պաշտօնը Ներսէսի կենդանութեան, եւ միայն նորա մահունէ ետքը անապատական կեանքի ձեռնարկեցին, Շաղիտա՝ Կորդուաց, եւ Եպիփան՝ Ծոփաց լեռները, ուր ամայի միայնութեան մէջ գազաններու հետ ընտելացած եւ ընտանեցած կը ներկայացուին։ Շաղիտայի նախընթացին համար կ’ըսուի թէ Ասորի էր Ամիդ քաղաքէ եւ ուրիշ տեղեկութիւն չի տրուիր, բայց եթէ Կորդուաց գետին մէջ ընկղմելով մեռած ըլլալը, որ պէտք է ըլլայ Տիգրիս գետը (ԲԶՆ. 225)։ Եպիփանի համար կ’ըսուի, թէ Յոյն էր ազգաւ, եւ հարկաւ սա նոյնը չէ առաջին Եպիփանի հետ, որ Զենոբ Գլակին օգնական տրուեցաւ իբրեւ հայր վանաց Ս. Կարապետի (ԶԵՆ. 37), եւ որ 30 տարի սոյն պաշտօնը վարեց Զենոբի յաջորդելով (ՄԱՄ. 7), Զենոբի 20 եւ Եպիփանի 30 տարի տալով, վերջնոյս կեանքը 352-ին աւարտած կ’ըլլայ՝ Ներսէսի ընտրութենէն ալ առաջ, եւ Ներսէսի ժամանակ Ս. Կարապետի վանահայր եղած կ’իյնայ Եպիփանի յաջորդ Ստեփանոսը (ՄԱՄ. 7)։ Երկրորդ Եպիփանի ճգնութեան տեղ նշանակուած Մամբրէ լեռը, եւ Մամուշեղ գետը (ԲԶՆ. 227) անծանօթ տեղեր են, եթէ աղաւաղուած անուններ չեն, անիմանալի կը մնան եւս մեծ ծովը, եւ անկէ անդին անապատ կղզին, ուր Եպիփան վերջնապէս քաշուած եւ վախճանած կ’ըսուի (ԲԶՆ. 228), եթէ Վանայ լիճին եւ անոր կղզիներէն մէկուն չպատշաճեցնենք։ Ներսէսի նշանակած վերատեսուչներէն Գինդ Սլկունիի համար կ’ըսուի, թէ՝ մինչեւ վերջ մնաց գլուխ աբեղայից, եւ վարդապետ միանձանց, եւ առաջնորդ մենակեցաց, եւ վերակացու վաներայից եւ ուսուցիչ անապատաւորաց (ԲԶՆ. 280), եւ թէ Հայաստանի ամէն կողմերը լեցուց վանականներու բազմութեամբ, որք ոչ միայն ժողովուրդին կը քարոզէին, այլ եւ հեթանոսներ կը դարձնէին (ԲԶՆ. 281), եւ ինքն Գինդ՝ Հայոց մէջ ընդհանրապէս վարդապետ անունով ճանչծուած էր (ԲԶՆ. 280)։ Գինդ վերջի ատեններ իրեն յատուկ ճգնարան ընտրած էր, Ծաղկէոյ լեռները, ուր են ակունք Եփրատայ, եւ ուր նախապէս ճգնած էին Ոսկեան նահատակները (§ 23Գինդ Սլկունին, իբր բուն հայազգի եւ իբր հայ վանականութեան նախահայր արժանի էր տօնելի, գոնէ յիշատակելի ըլլալու, սակայն անոր անունը Յայսմաւուրքի իսկ անցած չէ։ Պէտք է ըսել թէ մերազնեայց համար շատ հին է օտարներու վրայ հիանալու եւ իրենցինները անտեսելու սովորութիւնը։ Շաղիտայի եւ Եպիփանի եւ Գինդի իբր ընկերակից նշանակուած Եփրեմի մասին (§ 123), ուրիշ տեղեկութիւն չունինք, բայց անհաւանական չէր ըլլար կարծել, թէ սա ինքն է, որ յաջորդած է Ս. Կարապետի վանահայր Ստեփանոսի, եւ 28 տարի առաջնորդ եղած է Իննակնեան միաբանութեան (ՄԱՄ. 8)։

Հատկորոշիչներ՝ գինդ, Եպիփան, Խադ, Ներսէս

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

0 կարծիք

Խմբագրի ընտրանի

Քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքների կիրառելիության մասին

Հարցազրույց Ռալֆ ՅԻՐԻԿՅԱՆԻ հետ։ – Ցանկացած մարդ, եթե քիչ թե շատ ազնիվ է գոնե ինքն իր նկատմամբ, հոգու խորքում հիանալիորեն գիտի, թե ինչն է բարի, աստվածադիր բարոյականության նորմերին հարազատ, ինչը՝ ոչ։ Հոգին...

Կարդալ ավելին

Ինչպե՞ս չդառնալ երկու տիրոջ ծառա

Հարցազրույց Կյուրեղ քահանա ՏԱԼՅԱՆԻ հետ։ Երկրային բարիքներ և երկնային արժեքներ. հավերժական հակադրությո՞ւն է, թե՞ չբացահայտված ներդաշնակություն... Ինչպե՞ս ապրել կյանքը, որ հոգևորն ու մարմնավորը չհակադրվեն։ Ավելին` ինչպե՞ս համադրել...

Կարդալ ավելին

Այլ նյութեր

ՍՈՒՐՄԱԿ ԵՒ ԲՐՔԻՇՈՅ (213)

Այդ կացութեան ներքեւ Սուրմակ եւ ոչ իսկ իր...

ՍԱՀԱԿԻ ԱՔՍՈՐԸ (212)

Երբոր Սուրմակ եւ նախարարները Տիզբոն հասնելով...

ՍԱՀԱԿԻ ԱՄԲԱՍՏԱՆՈՒԹԻՒՆԸ (211)

Այս եղելութիւնները կը կատարուէին 427-է 428...