Յարմարագոյն կը գտնենք այդ միջոցին յիշել Մեսրոպի մի այլ աշխատութիւնը, զոր կատարեց դրացի ազգերու օգտին, համաձայն մերազնեայ պատմիչներու։ Հայոց անգիր վիճակը հասարակ էր դրացի ժողովուրդներուն ալ, եւ Հայոց բախտաւորուիլը հարկաւ անոնց ալ նախանձը պիտի շարժէր։ Մեսրոպի համբաւը տարածուած էր իբրեւ գիրերու հնարիչ, ուստի Վրաց կողմանէ եւս կը հրաւիրուէր, իրենց համար ալ նոր տառեր կազմել, եւ Մեսրոպ սիրով կ’երթար Վրաստան, եւ կը ներկայանար Բակուր թագաւորին եւ Մովսէս եպիսկոպոսապետին (ԿՈՐ. 25)։ Վրաց լեզուին բոլոր մանրամասնութեանց լաւ տեղեկանալու համար, գրագէտ եւ ճշմարտահաւատ մարդ մը կը գտնէր իրեն օգնական՝ Ջաղայ դպիրը (ԿՈՐ. 26) եւ այնպէս կը կազմէր եւ կը լրացնէր վրացերէն այբուբէնը (44), եւ թագաւորին պաշտպանութեամբ տղաքներ ժողվելով եւ դպրոցներ բանալով անձամբ առաջին ուսուցումը կը սկսէր, եւ բաւական ժամանակ սորվեցնելէն եւ վարժեցնելէն ետքը, իր աշակերտներէն Սամուէլ Տաշրացին այնտեղ կը թողուր (ԿՈՐ. 26) եւ ինքն կ’անցնէր Աղուանից երկիրը։ Բենիամին անուն մէկ մը, ազգաւ Աղուան, հետամուտ եղած էր Մեսրոպի գիւտին, եւ ուսնելով Հայ լեզուին զարգացումը, եւ Մեսրոպի իբր աշակերտ հետեւելով, եւ աղուաներէնի տեղեկութիւնները հաղորդելով, վերջապէս զայն համոզեց իրեն երկրին ալ օգտակար ըլլալ։ Մեսրոպ Բենիամինի հետ Աղուանից երկիրը գալով կը ներկայանար Արսվաղ թագաւորին եւ Երեմիա եպիսկոպոսապետին։ Այստեղ ալ տառերու կազմութեան գործը աւարտելով ուսուցման եւ հսկողութեան պաշտօնն ալ կը կատարէր միջոց մը, վայելելով Աղուանից թագաւորին եւ եպիսկոպոսապետին հզօր պաշտպանութիւնը, եւ այնչափ արդիւնաւոր կ’ըլլար Մեսրոպի արդիւնքը, որ վայրենամիտ եւ դատարկասուն եւ անասնաբարոյ աշխարհն Աղուանից, քիչ ատենուան մէջ գարէագիրք եւ առաքելածանօթք եւ աւետարանաժառանգք լինէին (ԿՈՐ. 31), որ է ըսել Ս. Գրոց թարգմանութիւնն ալ կ’ունենային (45)։ Մեսրոպ ժամանակ մըն ալ այստեղ աշխատելէն ետքը, կրթական գործին հսկողութիւնը կը յանձնէր իր աշակերտներէն Մուշեղ Բալասականի եւ Յովնաթան Աղուանին, անգամ մըն ալ կ’այցելէր Վրաց, որոնց թագաւորած էր Արձիւզ (ԿՈՐ. 32) կամ Արձիլ (ԽՈՐ. 258), եւ անկէ կը դառնար Վաղարշապատ, եւ ըրածները Սահակը կը պատմէր։ Վրացերէն գրականութիւնը մինչեւ ցայսօր կայ, բայց չենք կարծեր, որ Վրացիք ինքզինքնին Մեսրոպի շնորհապարտ ճանչնան, իսկ աղուաներէն գրականութեան հետքը չունինք այլեւս։ Մենք չուզեցինք լռութեամբ անցնիլ մեր պատմագիրներէն համաձայնութեամբ պատմուած գործերը, մասնագէտներու թողլով, առաւել խորունկ հետազօտութիւնները։