ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՁԵՌՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ (103)

Խորենացին շատ պարզ կերպով կը յիշէ Յուսիկի կաթողիկոսանալը, թէ յաջորդէ զաթոռն Յուսիկ որդի նորին (ԽՈՐ. 197), եւ ուրիշ Հայ պատմագիրներ ալ նոյն կերպով կը խօսին եւ ձեռնադրութեան հանդէսի յիշատակութիւն չունին։ Միայն Բուզանդ կը պատմէ թէ ըստ սովորութեան օրինակին, Տիրան մեծամեծ նախարարներէն 13 հատ ուղեկից ընտրեց, եւ ամէնքը մէկէն ճամբայ դրաւ, որ Կեսարիա երթան եւ Յուսիկը ձեռնադրել տան ի կաթողիկոսութիւն, եւ թէ այնպէս ընել տուին, եւ նստուցին զնա յաթոռն առաքելոյն Թադէոսի եւ յաթոռ իւրոյ հաւուն մեծին Գրիգորի (ԲԶՆ. 30)։ Դարձած ատենին Տիրան դիմաւորեց նորընտիր հայրապետը Արտաշատու մօտ Տափերայ կամուրջին վրայ, եւ հանդիսաւոր կերպով առաջնորդեց կաթողիկէ եկեղեցին եւ նստեցուց յաթոռ հայրապետական։ Այդ եղելութեան միմիայն Բուզանդէ պատմուիլը, եւ ուրիշ պատմագիրներուն զայն լռելը, կը ցուցնէ թէ ազգային աւանդութիւնը նպաստաւոր չէր այդ պատմութեան, որով անոր ստուգութիւնն ալ կեղակարծ կը դառնայ։ Գլխաւորապէս դիտելի է, թէ բոլորովին ձրի խօսք մըն է ըստ սովորութեան օրինակին ըսելը, քանի որ բացայայտ կերպով տեսանք, որ Արիստակէս (§ 83) եւ Վրթանէս (§ 88) Կեսարիա չգացին, եւ միայն գացած ըլլալը կրնայ օրինակ մը ըսուիլ, բայց սովորութեան օրինակ չ’ըլլար։ Եթէ ուզենք ալ ընդունիլ Յուսիկի Կեսարիայէ ձեռնադրութիւն առած լինելը, այն տակաւին բացառիկ պարագաներու հետեւանօք եղած կ’ըլլայ։ Վասնզի Յուսիկ եկեղեցական չէր, եւ անոր ձեռնադրութեան համար բացառիկ ձեւ մը գործածել անտեղի չէր ըլլար։ Նոյն իսկ Յուսիկ ալ կրնար փափաքիլ որ Գրիգորի համար պահուած ձեւը նորոգուի։ Բայց աւելի յանկեցուցիչ պարագայ մըն էր, Տիրանի դէպ առ Յոյնս բարեմարդիկ երեւնալու դիտումը։ Դեռ նոր եկած էր Կոստանդնուպոլսէ, եւ անոնց հովանաւորութեամբ կրցած էր ձեռք ձգել իր կորսուած գահը, պէտք ունէր աւելի եւս մշակել Յունաց բարեկամութիւնը, հարկ կը զգար իր երկրին մէջ ալ ոյժ տալ յունասէր կուսակցութեան, առանց մոռանալու, որ կրնայ յատկապէս ալ այդ զիջողութիւնը խոստացած ըլլալ Բիւզանդեան կայսրութեան, իբրեւ պայման իրեն շնորհուելիք կամ շնորհուած օգնութեան։ Ուստի ոչ թէ ըստ սովորութեան օրինակին, այլ իբր բացառիկ մի պարագայ կրնանք ընդունիլ, որ Յուսիկ Կեսարիա գացած, եւ Կեսարիոյ արքեպիսկոպոսէ մը, որուն անունն իսկ յիշուած չէ, ձեռնադրութիւն առած ըլլայ, միշտ պաշտպանելով իր աթոռին անկախութիւնը, որ այս անգամ ալ յայտնապէս ակնարկուած է, Հայոց հայրապետութեան՝ աթոռ առաքելոյն Թադէոսի վկայուելովը. բայց աւելցնենք թէ Բուզանդի պատմութիւնը բիւզանդամոլ ուղղութեան հետեւող է, եւ միշտ Հայերը անարգելու եւ ստորնացնելու հակամէտ։

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

0 կարծիք

Խմբագրի ընտրանի

Քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքների կիրառելիության մասին

Հարցազրույց Ռալֆ ՅԻՐԻԿՅԱՆԻ հետ։ – Ցանկացած մարդ, եթե քիչ թե շատ ազնիվ է գոնե ինքն իր նկատմամբ, հոգու խորքում հիանալիորեն գիտի, թե ինչն է բարի, աստվածադիր բարոյականության նորմերին հարազատ, ինչը՝ ոչ։ Հոգին...

Կարդալ ավելին

Ինչպե՞ս չդառնալ երկու տիրոջ ծառա

Հարցազրույց Կյուրեղ քահանա ՏԱԼՅԱՆԻ հետ։ Երկրային բարիքներ և երկնային արժեքներ. հավերժական հակադրությո՞ւն է, թե՞ չբացահայտված ներդաշնակություն... Ինչպե՞ս ապրել կյանքը, որ հոգևորն ու մարմնավորը չհակադրվեն։ Ավելին` ինչպե՞ս համադրել...

Կարդալ ավելին

Այլ նյութեր

ԱՆՏՈՆ ԵՒ ԿՐՕՆԻԴԷՍ (109)

ԱՆՏՈՆ ԵՒ ԿՐՕՆԻԴԷՍ – Անտոն և Կրօնիդէս ճգնաւորների մասին․

Այդ միջոցին պէտք է դնել երկու նշանաւոր ճգնաւորներուն անունները, որոնք կրնան կրօնաւորական կեանքի նախատիպարը ըսուիլ մեր ազգին մէջ։ Անտոն եւ Կրօնիդէս բնիկ Կեսարացի էին, եւ Լուսաւորիչի այն կողմերէն բերած կրօնաւորներուն եւ եկեղեցականներուն մէջ աւելի նշանաւորներ՝ իրենց սրբակրօն ճգնութիւններով։

ՊԱՊ ԵՒ ԱԹԱՆԱԳԻՆԷ (108)

ՊԱՊ ԵՒ ԱԹԱՆԱԳԻՆԷ – Յուսիկ կաթողիկոսի զաւակները․

Բայց անլոյծ կը մնար հայրապետական աթոռին յաջորդութիւնը, զոր պէտք էր կերպով մը կարգադրել, համաձայն ազգային ըմբռնման, որ տակաւին չէր զատուէր ժառանգական յաջորդութեան գաղափարէն։ Յուսիկ երկու զաւակներ ունէր, որոնց ծնունդը 313-ին դնելով, իրենց հօրը մահուան տարին, 347-ին, 34 տարեկան ժիրուժիր երիտասարդներ էին, որք իրենց հօրը նախկին դիրքէն եւ իրենց արքայազարմ մօրմէն օգտուելով, թագաւորական պալատին մէջ ապրած ու յառաջացած էին։

ԴԱՆԻԷԼ ԱՍՈՐԻ (107)

ԴԱՆԻԷԼ ԱՍՈՐԻ – Դանիէլ Ասորին կաթողիկոսական գահի թեկնածու․

Հարկաւ Տիրան ինքն ալ զգացուեցաւ, երբոր բորբոքեալ զայրոյթը անցաւ։ Անշուշտ չկրցաւ անտարբեր մնալ, երբոր Թորդանէ եկող գուժկանը՝ Յուսիկի մեռնելուն լուրը բերաւ։ Գուցէ եւ կեղծուպատիր վշտակցութեան եւ տարաժամ համակրութեան նշաններ ալ ուզեց տալ, զինք չքմեղելու, եւ Լուսաւորիչի թոռը սպաննած լինելու եղեռնական արատէն ինքզինքը արդարացնելու համար ազգային ընդհանուր մեղադրանաց առջեւ։