ՇԱՀԱԿԻ ՄԱՀԸ (165)

Պապի դաւաճանութեամբ սպանուելէն ետքը, պահ մը նախարարները շփոթեցան եւ կասկածեցան Յոյներու բարեկամութեան վրայ, եւ խորհրդակցութեան մտան, այլ յաղթեց ընթացքնին չփոխելու կարծիքը։ Հարկաւ Յոյն զօրավարն ալ ջանաց արդարացնել Պապի սպանութիւնը, մանաւանդ որ անմիջապէս նոր թագաւոր հռչակուեցաւ Վարազդատ` ի նմին տոհմէ Արշակունեաց (ԽՈՐ. 229), եւ աւելի ճշդութեամբ՝ Պապի եղբօրորդին (ԲԶՆ. 48, ՍՈՓ. 118), ինչ որ կ’արդարացնէ մեր կանխաւ ըսածը, թէ Արշակ Պապէ առաջ զաւակներ ունեցած էր (§ 118)։ Վարազդատ երիտասարդութիւնը Յունաստան անցուցած եւ ողիմպիական ըմբշամարտերու մէջ յաղթանակներ ունեցած, ժիրաժիր երիտասարդ մըն էր, եւ իբր համակրելի անձնաւորութիւն սիրով ընդունուեցաւ, բայց վարչական յաջողակութենէ զուրկ գտնուեցաւ (ԲԶՆ. 241)։ Մուշեղ Մամիկոնեան իբրեւ խնամակալ կը հսկէր երիտասարդ թագաւորին վրայ, եւ բիւզանդական արքունեաց հետ համախորհուրդ, կը ջանար զօրացնել Պարսից սահմանագլուխը, մինչեւ իսկ զամենայն ազատան Հայոց կայսերական թոշակօքն զինուորեալ (ԲԶՆ. 241)։ Սակայն Վարազդատ, թէպէտ Յունաստան մեծցած, բայց Յոյներուն մեծ համակրութիւն չունէր, մինչեւ իսկ մտաբերեց Շապուհին փեսայանալով, Պարսից հովանաւորութեան ներքեւ մտնել (ԽՈՐ. 230), եւ իրեն համամիտներ ալ ունեցաւ նախարարներուն մէջէն։ Առաւելապէս այս եղած պիտի ըլլայ Մուշեղ Մամիկոնեանը դաւաճանութեամբ սպաննելու շարժառիթը (ԲԶՆ. 244), ինչ որ կը հաստատուի Սմբատ կամ Բատ Սահառունիի սպարապետ անուանուելովը, որ էր բանսարկուն քսուն սպանողն Մուշեղի (ԲԶՆ. 245)։ Պարսից թագաւորը այս միջոցին իրմէ հեռացուց եւ Հայաստան դարձուց Վասակ Մամիկոնեանի որդիներէն Մանուէլն ու Կոնը (ՍՈՓ. Զ. 119), կամ ըստ Բուզանդայ, Արտաշէն Մամիկոնեանի մը որդիները, որք Պարսկաստան էին, ու Պարսիկ բանակին կը ծառայէին (ԲԶՆ. 246)։ Այդ եղելութիւններուն մէջ ալ կաթողիկոսի յիշատակութեան հետք չի տեսնուիր ուրեք։ Ըլլայ մարմնական տկարութիւն, ըլլայ քաղաքական գործերէ խուսափում, Շահակ հեռու մնաց ազգային անցուդարձերէ, եւ մահն ալ վրայ հասաւ ամս չորս միայն (ԽՈՐ. 228) կաթողիկոսութենէ ետքը, որք 373-ին սկսած լինելով 377-ին վերջացած պիտի հաշուուին։ Շահակի կաթողիկոսութեան տեւողութեան վրայ փոփոխութեան պէտք չենք գտներ, քանի որ մեր ժամանակագրական հետազօտութեանց դէմ դժուարութիւն չի յարուցաներ, ինչչափ ալ ոմանք երկու աւելի, կամ երկու պակաս հաշուով, 2 կամ 6 տարի տուած են։ Ոչ մահուան պարագաները գրուած են եւ ոչ թաղման տեղը, բայց հաւանակագոյն է կարծել թէ ծերութեան տկարութեամբ վախճանած, եւ իր հայրենական կալուածին, Մանազկերտի մէջ թաղուած է։ Իր վրայ Բուզանդէ զատ գէշ խօսող եղած չէ, բայց գովութեան արդիւնք մըն ալ թողած է։

Հատկորոշիչներ՝ կաթողիկոս, մահը, Շահակ

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

0 կարծիք

Խմբագրի ընտրանի

Քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքների կիրառելիության մասին

Հարցազրույց Ռալֆ ՅԻՐԻԿՅԱՆԻ հետ։ – Ցանկացած մարդ, եթե քիչ թե շատ ազնիվ է գոնե ինքն իր նկատմամբ, հոգու խորքում հիանալիորեն գիտի, թե ինչն է բարի, աստվածադիր բարոյականության նորմերին հարազատ, ինչը՝ ոչ։ Հոգին...

Կարդալ ավելին

Ինչպե՞ս չդառնալ երկու տիրոջ ծառա

Հարցազրույց Կյուրեղ քահանա ՏԱԼՅԱՆԻ հետ։ Երկրային բարիքներ և երկնային արժեքներ. հավերժական հակադրությո՞ւն է, թե՞ չբացահայտված ներդաշնակություն... Ինչպե՞ս ապրել կյանքը, որ հոգևորն ու մարմնավորը չհակադրվեն։ Ավելին` ինչպե՞ս համադրել...

Կարդալ ավելին

Այլ նյութեր

ՊԱՊԻ ՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆԸ (164)

Խորենացի Պապի անօրէնութիւններէն տեղեկութիւն...

ՊԱՊԻ ԿԵՆՑԱՂԸ (163)

Շահակի հայրապետութեան առաջին տարին Պապի...

ԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ ԸՆԹԱՑՔԸ (162)

Շահակին վրայ զանազան անգամներ խօսելու առիթ...