ՏԻՐԱՆ ԵՒ ԱՐՇԱԿ (114)

Քաղաքային կացութիւնը բաւական ատեն էր, որ հանդարտ կ’անցնէր, Տիրանի Յունաց օգնութեամբ գահ դառնալէն ետքը։ Շապուհ չէր ուզած նոր խնդիր յուզել այն կողմերը, եւ պատերազմներու դաշտը փոխադրուած էր Միջագետք, հայկական երկիրներէն դուրս։ Այս միջոցին էր Մցբինի պաշարումը, ուր Շապուհ ձախողեցաւ, եւ Յակոբ հայրապետի քաջալերիչ գործունէութիւնը եւ սքանչելեաց օգնութիւնը Մծբինը ազատեցին 350-ին։ Ճիշդ այդ տարին Շապուհը իր մտադրութիւնը դարձուց Հայերուն կողմը, եւ ուզեց վրէժ լուծել Տիրանէն, որ իր կամքին դէմ յաջողած էր թագաւորել Յունաց պաշտպանութեամբ։ Բռնութեան դէմ խարդախութիւնը ձեռք առաւ, եւ Տիրանը բարեկամաբար իրեն հրաւիրեց հանրային գործարու վրայ խորհելու համար։ Այդ նպատակին գործադիր նշանակուեցաւ Վարազշապուհ, Ատրպատականի մարզպանը, եւ սա օգտուեցաւ Տիրանի սենեկապետ Փիսակ Սիւնիի նենգութենէն։ Տիրանի սեփականութիւն եղող ճարտուկ ճանճկէն հոյակապ ձիու մի պատմութիւնը, երկրորդական պարագայ մըն է այս եղելութեան մէջ (ԲԶՆ. 50)։ Տիրան կը խաբուի, եւ Շապուհը կը բանտարկուի երկու աչքերը կուրցնելէ ետքը։ Մեր պատմիչները այդ կուրացումը իբրեւ աստուածային պատիժ կը նկատեն, եկեղեցւոյ երկու լուսաւորները՝ Յուսիկն ու Դանիէլը, խաւարեցուցած, այսինքն սպաննած ըլլալուն համար (ԽՈՐ. 203)։ Շապուհ կը կարծէր այդ կերպով Հայստանը նուաճել, այլ Հայ նախարարներ մեծամասնութեամբ Պարսիկներուն դէմ զինուեցան, եւ Անդովկ Սիւնին ու Արշաւիր Կամսարականը, պատգամաւոր յղեցին Կոստանդ կայսրէր օգնութիւն խնդրելու (ԲԶՆ. 55)։ Հայոց եւ Յունաց բանակներ յաջողեցան Պարսիկներու դէմ, որք կատարելապէս կազմ ու պատրաս ալ չէին, ենթադրելով որ մեծ ոյժ մը պիտի չգտնեն դիմացնին։ Բուզանդ կ’ըսէ թէ Կոստանդ անձամբ եկած էր, եւ կաղամբավաճառի ձեւով Պարսից բանակը լրտեսած էր, եւ թէ պատերազմի մէջ Շապուհի կիներն ու գանձերն ալ գերի ինկան, եւ թէ ինքն ալ հազիւ կրցաւ միաձի ճողոպրիլ (ԲԶՆ. 50)։ Շապուհ հաճեցաւ Տիրանը եւ Հայոց թագաւորութիւնը ազատ եւ ապահով թողուլ, բայց միայն որ չէզոք դիրք մը պահէ Յունաց եւ Պարսից մէջ։ Տիրան, թէպէտ ազատած, բայց կուրացեալ ըլլալով, այլեւս չէր կրնար թագաւորութիւնը վարել, անդրանիկն Արտաշէս մեռած էր (ԽՈՐ. 199). ուստի թագաւորութիւնը ինկաւ երկրորդին՝ Արշակի, մինչ երրորդ որդին՝ Տրդատ, պատանդ կը մնար ի Բիւզանդիոն։ Երկիրը խաղաղեցաւ 351-ին։

Հատկորոշիչներ՝ հայոց, յունաց, Շապուհ, Տիրան

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

0 կարծիք

Խմբագրի ընտրանի

Քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքների կիրառելիության մասին

Հարցազրույց Ռալֆ ՅԻՐԻԿՅԱՆԻ հետ։ – Ցանկացած մարդ, եթե քիչ թե շատ ազնիվ է գոնե ինքն իր նկատմամբ, հոգու խորքում հիանալիորեն գիտի, թե ինչն է բարի, աստվածադիր բարոյականության նորմերին հարազատ, ինչը՝ ոչ։ Հոգին...

Կարդալ ավելին

Ինչպե՞ս չդառնալ երկու տիրոջ ծառա

Հարցազրույց Կյուրեղ քահանա ՏԱԼՅԱՆԻ հետ։ Երկրային բարիքներ և երկնային արժեքներ. հավերժական հակադրությո՞ւն է, թե՞ չբացահայտված ներդաշնակություն... Ինչպե՞ս ապրել կյանքը, որ հոգևորն ու մարմնավորը չհակադրվեն։ Ավելին` ինչպե՞ս համադրել...

Կարդալ ավելին

Այլ նյութեր

ՇԱՀԱԿ ՏԵՂԱԿԱԼ (115)

ՇԱՀԱԿ ՏԵՂԱԿԱԼ – Շահակի վարկածը որպէս Փառէն կաթողիկոսի յաջորդ։

Փառէն կաթողիկոսի անունը չի յիշուիր այդ ամէն եղելութեանց մէջ, եւ հնար ալ չէր, որ բացարձակ ճգնաւորութեամբ ապրած ութսունամեայ ծերունի մը կարենար քաղաքական եւ պատերազմական ծանր գործողութեանց մասնակցիլ։ Իրեն մահն ալ չուշացաւ, եւ նորէն աթոռոյ պարապութեան խնդիրը մէջտեղ ելաւ։

ՅՈՒՍԻԿԻ ԶԱՒԱԿՆԵՐԸ (113)

ՅՈՒՍԻԿԻ ԶԱՒԱԿՆԵՐԸ – Յուսիկ կաթողիկոսի զաւկների մասին․

Յուսիկի երկու զաւակները, Պապ եւ Աթանագինէ, եկեղեցական կոչման հրաւէրը, կամ իրենց ըմբռնմամբ՝ փորձանքը, վերջնապէս հեռացնելէն ետքը, աւելի եւս ազատօրէն ի բազում անառակութեան գնային, եւ զկարգն Աստուծոյ արհամարհեալ այպանէին (ԲԶՆ. 48), եւ նախնիքներէն իրենց ժառանգութիւն մնացած կալուածներն ու սրբավայրերը անլուր խենէշութիւններով կը պղծէին։

ՀԱՅՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՄԱՀ (112)

ՀԱՅՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՄԱՀ – Փառէն Աշտիշատեցու հայրապետութեան տարիներն ու մահը։

Փառէնի անձին եւ գործունէութեան մասին բան մը չի գրեր Խորենացին. իսկ Բուզանդ ընդունելով հանդերձ, թէ՝ զիւր անձն սուրբ պահէր, կը յայտնէ, թէ՝ ստիպեալ եւ ի հարկէ ընգերէր անօրէն թագաւորին, այսինքն է՝ Տիրանին, եւ ըստ նորին կամացն երթեալ, չհամարձակէր կամ խրատել ինչ կամ յանդիմանել (ԲԶՆ. 45)։