ՁԵՌՆԱԴՐՈՒԹԵԱՆ ԽՆԴԻՐԸ (111)

Փառէնի կաթողիկոսանալը պարզապէս տեղական գործադրութեամբ լրացեալ գործ մը կը տեսնուի՝ Խորենացիի գործածած ընտրեցին եւ կացուցին քահանայապետ բացատրութենէ (ԽՈՐ. 202)։ Բուզանդ նորէն կը յիշէ, թէ` պատարագօք եւ հրովարտակօք եւ ճոխ իշխանօք, եւ չորս մեծ նախարարներով առին գնացին Կեսարիա, եւ անդ ձեռնադրեցին զնա ի կաթողիկոսութիւն Հայոց Մեծաց (ԲԶՆ. 45)։ Այստեղ ալ հարկ կը սեպենք կրկնել, որ բոլոր ազգային պատմիչներուն ընդհանուր եւ անբացառիկ լռութիւնը այդ պարագային վրայօք, զօրաւոր փաստ մըն է, եւ լոկ Բուզանդի վկայութիւնը չի բաւեր ըսածը հաստատելու։ Մանաւանդ որ ակներեւ է Բուզանդի Հայոց դէմ հակառակախօս լեզուն, եւ անոնց եկեղեցին անարգելու եւ ստորնացնելու ջանքը։ Բաւական լինի դիտել, որ մոռնալով թէ՝ Յուսիկէն ետքը պաշտօնապէս կաթողիկոսներ ցուցուցած է, տակաւին կը յայտարարէ, թէ` Հայերը զկնի թոփամահն լինելոյ երանելւոյն Յուսկան, անառաջնորդ եղեալ իբրեւ զկոյրս մոլորեցան, եւ անհովիւք էին (ԲԶՆ. 33)։ Նոյնպէս ընդարձակ կերպով ամէն տեսակ անառակութիւներ եւ անօրէնութիւններ, մինչեւ իսկ զդիցն հնութեան պաշտամունս ընդ խաւար կատարէին ընելէն ետքը, կը յաւելու, թէ այնպիսի կաթողիկոս մը կը փնտռէն, որ ըստ նոցա կամացն վարիցէ (ԲԶՆ. 35), բայց կը մոռնայ թէ իբրեւ սուրբ անձեր ներկայացուած է Դանիէլն ու Փառէնը, որոնք եղան Հայերուն կաթողիկոսութեան հրաւիրուած անձերը։ Այս դիտողութիւնները կ’ընենք Բուզանդի պատմածներուն ներքին արժէքը ցուցնելու, ապա թէ ոչ արդէն բացատրեցինք, թէ պատրիարքական աթոռնարուն որոշ տեղէ մը ձեռնադրութիւն առնելը՝ երբեք հպատակութեան փաստ մը չի կրնար ըլլալ, ինչպէս Հռոմի պատրիարքները Ռստիոյ եպիսկոպոսէն, եւ Կոստանդնուպոլսոյ պատրիարքները Հերակլիոյ արքեպիսկոպոսէն ձեռնադրութիւն ստանալու օրէնք ունենալով հանդերձ, երբեք նոյն աթոռներուն ներքեւ ինկած չեն համարուիր։

ԹՈՂՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

0 կարծիք

Խմբագրի ընտրանի

Քրիստոնեական բարոյականության սկզբունքների կիրառելիության մասին

Հարցազրույց Ռալֆ ՅԻՐԻԿՅԱՆԻ հետ։ – Ցանկացած մարդ, եթե քիչ թե շատ ազնիվ է գոնե ինքն իր նկատմամբ, հոգու խորքում հիանալիորեն գիտի, թե ինչն է բարի, աստվածադիր բարոյականության նորմերին հարազատ, ինչը՝ ոչ։ Հոգին...

Կարդալ ավելին

Ինչպե՞ս չդառնալ երկու տիրոջ ծառա

Հարցազրույց Կյուրեղ քահանա ՏԱԼՅԱՆԻ հետ։ Երկրային բարիքներ և երկնային արժեքներ. հավերժական հակադրությո՞ւն է, թե՞ չբացահայտված ներդաշնակություն... Ինչպե՞ս ապրել կյանքը, որ հոգևորն ու մարմնավորը չհակադրվեն։ Ավելին` ինչպե՞ս համադրել...

Կարդալ ավելին

Այլ նյութեր

ՇԱՀԱԿ ՏԵՂԱԿԱԼ (115)

ՇԱՀԱԿ ՏԵՂԱԿԱԼ – Շահակի վարկածը որպէս Փառէն կաթողիկոսի յաջորդ։

Փառէն կաթողիկոսի անունը չի յիշուիր այդ ամէն եղելութեանց մէջ, եւ հնար ալ չէր, որ բացարձակ ճգնաւորութեամբ ապրած ութսունամեայ ծերունի մը կարենար քաղաքական եւ պատերազմական ծանր գործողութեանց մասնակցիլ։ Իրեն մահն ալ չուշացաւ, եւ նորէն աթոռոյ պարապութեան խնդիրը մէջտեղ ելաւ։

ՏԻՐԱՆ ԵՒ ԱՐՇԱԿ (114)

ՏԻՐԱՆ ԵՒ ԱՐՇԱԿ – Տիրան և Արշակ թագաւորները։

Քաղաքային կացութիւնը բաւական ատեն էր, որ հանդարտ կ’անցնէր, Տիրանի Յունաց օգնութեամբ գահ դառնալէն ետքը։ Շապուհ չէր ուզած նոր խնդիր յուզել այն կողմերը, եւ պատերազմներու դաշտը փոխադրուած էր Միջագետք, հայկական երկիրներէն դուրս։

ՅՈՒՍԻԿԻ ԶԱՒԱԿՆԵՐԸ (113)

ՅՈՒՍԻԿԻ ԶԱՒԱԿՆԵՐԸ – Յուսիկ կաթողիկոսի զաւկների մասին․

Յուսիկի երկու զաւակները, Պապ եւ Աթանագինէ, եկեղեցական կոչման հրաւէրը, կամ իրենց ըմբռնմամբ՝ փորձանքը, վերջնապէս հեռացնելէն ետքը, աւելի եւս ազատօրէն ի բազում անառակութեան գնային, եւ զկարգն Աստուծոյ արհամարհեալ այպանէին (ԲԶՆ. 48), եւ նախնիքներէն իրենց ժառանգութիւն մնացած կալուածներն ու սրբավայրերը անլուր խենէշութիւններով կը պղծէին։