Լուսաւորիչի հովուական հոգածութիւնը չէր կրնար լոկ նիւթական շինութիւններով վերջանալ, պէտք էր որ եկեղեցին իր բարոյական եւ կանոնական եւ ծիսական կազմուածովը նորինորոյ պատրաստուէր։ Որչափ ալ առաքելական քարոզութիւնն ու յաջորդութիւնը՝ եկեղեցւոյն ծագումն ու ինքնագլխութիւնը կ’ապահովէին, սակայն երկրին քաղաքական կացութիւնը եւ հալածանքներուն պատճառած տագնապները թոյլ չէին տուած Հայ եկեղեցւոյն իր օրինական կազմակերպութիւնն ստանալ. նոր առաքելութիւն մըն էր Գրիգորի ըրածն ու ընելիքը, ինչ որ Երկրորդ Լուսաւորիչ անունն ալ կը յայտնէ։ Նորա առաջին հոգերէն մին եղաւ պաշտօնեաներ ձեռնադրել երկրին ամէն կողմերուն համար։ Քահանաներու, սարկաւագներու եւ անագոնեսներու համար գրուած է թէ անթիւք էին ի բազմութենէն (ԱԳԹ. 448), միասին համրելով հարկաւ ուրիշ եպիսկոպոսներէ ալ ձեռնադրուածները, որոց իւրաքանչիւրն իր վիճակին պէտքերը հոգալու պարտաւոր էր։ Իսկ եպիսկոպոսներուն թիւը աւելի քան զչորեքհարիւր ըսուած է (ԱԳԹ. 448), եւ բնաւ չափազանց չէ այդ թիւը։ Եթէ իւրաքանչիւր գաւառ իր եպիսկոպոսը պիտի ունենար, երկու հարիւրի կը հասնին Մեծ Հայոց գաւառները, մեծ գաւառներ օգնականներու պէտք ունէին, առաքելական պաշտօններ եւ հայրապետանոցի գործերն ալ՝ յատկապէս որոշուած եպիսկոպոսներ կը պահանջէին։ Բաց աստի Գրիգորի առաքելական պաշտօնը տարածուեցաւ Վրաց եւ Աղուանից երկիրներու վրայ, եւ Խաղտեաց, Մասքթաց, Ալանաց, Կասպից, Միջագետաց, Ասորւոց կողմերն ալ Հայոց թագաւորութեան հետ կապուած էին, եւ Գրիգոր մինչեւ յԱտրպատական ձգտէր տարածանէր զաւետարանութիւն իւր (ԱԳԹ. 440)։ Զենոբ Հայաստանի գաւառներուն թիւը 620 կը դնէ, որ կրնար եպիսկոպոսներուն թնոը բարձրացնելու փաստ ըլլալ, կ’երեւի թէ նա գաւառ անունով, աւելի մանր բաժանումներ կ’իմանայ, եւ ոչ եպիսկոպոսական վիճակներ, որովհետեւ ամէն գաւառին մէն մի քահանայ կամ երկու կ’ենթադրէ (ԶԵՆ. 13), եւ ոչ թէ իւրաքանչիւր գաւառին եպիսկոպոս մը։ Գրիգորի ձեռնադրած եպիսկոպոսներէն 12 միայն յանոանէ յիշատակոած են, եւ երեւի թէ ասոնք տեսակ մը երկոտասանից ժողով կը կազմէին հայրապետանոցի մէջ։ Յիշոածներն են, Աղբիանոս, Եփրատացւոց, Եւթաղիոս Բասենոյ, Բասոս, Մովսէս, Եւսեբիոս, Յովհաննէս, Ագապէս, Արտիթէս, Արսուկէս, Անտիոքէս, Տիւրիկէս եւ Կիրակոս։ Թէպէտ միայն երկուքին վիճակները յիշուած են, սակայն ամէնքն ալ եպիսկոպոսք կողմանց եղած կ’ըսուին, եւ միանգամայն կը յիշուի թէ յորդւոց քրմացն ընտրեցան (ԱԳԹ. 442), որով բնիկ հայազգիներ ըլլալնին կ’իմացուի, թէպէտ օտար անուններ ստացած են, հաւանաբար մկրտութեան ատեն։