Հարց:

[Samvel]

                                                                 Հարգելի Տեր Տաթև!
     (Ձեզ ուղղված այս խոսքերս սկսել եմ գրել մի քանի օր առաջ: Ժամանակի սուղության պատճառով, ցավոք, ձգձգվում է, - կներեք:
Ընթացքում կարդացի Շենուդա Պատրիարքի "Համեմատական աստվածաբանություն / Ը - Շնորհներ. լեզուների պարգև", առջարկված Մոնքի կողմից: Հետաքրքիր է, և սակայն համարյա ամեն նախադասությունը - վիճելի: Իսկ կարդացի սա այն պատճառով, որ չէի կարողանում հասկանալ այս հարցի... չգիտեմ, իմաստն ասեմ, թե պատճառը: Հիմա - հասկացա, և ուրեմն - շարունակեմ այն, ինչ սկսել էի քանի օր առաջ:)

     Ձեր ասածից դուրս է գալիս, որ ամեն ինչ, որ ասված է 2000 տարի առաջ, հասկանալի է հիմա? Չեք կարծում արդյոք, որ շատ կասկածելի համոզմունք է դա: Վերցնենք կոնկրետ մեզ - հայերիս: Գրաբար հայերենը վաղուց արդեն անհասանելի է դարձել հայերի երևի 99 %-ի համար: Այսօր շատերն արդեն ժամանակակից հայերենով դժվարությամբ են խոսում. առավելապես երիտասարդությունը, որի համար անգլերենն այսօր ավելի հասանելի է, քան գրաբարը: Մի երկու ամիս առաջ ես ինքս երկար վեճի մեջ էի "Լուսամուտի" այլ անդամների հետ (հոգու հ00ավերժական լինելու մասին կռիվների ժամանակ) հենց այն պատճառով, որ ամեն մեկը իրեն հարմար ձևով է փորձում մեկնաբանել  Սուրբ Գրքում ասվածը հենց այն պատճառով, որ գրաբարն այսօր մեզ, հայերիս համար օտար լեզվից ավելի հեռու մի բան է դարձել: Խոսքն այն փոքր (համեմատաբար) խմբի մասին չէ (հոգևորականությունն ի նկատի ունեմ), որը, կոպիտ ասած, պաշտոնի բերումով առընչվում է գրաբարին, և որոնց մեջ էլ (ասում եմ, հիշելով վերևում նշածս վիճբանությունը հոգու մասին) կասկածում եմ, թե բոլորն են լավ հասկանում գրաբարը: Եվ նաև ոչ այն անհատների մասին է խոսքս, ովքեր պատմության և կամ ճշմարտության սիրով դրդված են խորանում գրաբարի մեջ:
Խոսքս ազգի հիմնական մասի մասին է, որի համար գրաբարն այսօր համարյա թե նույն չիներենն է:
     Ինչ է ստացվում? Որ գրաբարն ու այսօրվա հայերենը իրար նկատմամբ արդեն իսկ համարյա օտար լեզուներ են: ՈՒրեմն, դատապարտելով տարբեր լեզուներ իմանալը, Սուրբ Գիրքը (ասենք, Շենուդա Պատրիարքի, ասելով)դատապարտում է մեզ, այսօրվա հայերիս, Իրեն իսկ - Սուրբ Գրքի - ոչ թե իմացությանը, այլ կույր պաշտամունքին? Ինչու? Որովհետև  Շենուդա Պատրիարքը կամ մեկ ուրիշն է ասում մեզ, որ դա այդպես է? ՈՒ մենք այն գուտապերճե տիկնիկի նման, առանց հասկանալու, պիտի գլուխներս տնկտնկացնելով պատասխանենք նրան. այո-այո-ԱՅՈ?.. ՈՒրեմն ինչ է վերրջիվերջո մեզ համար Սուրբ Գիրքը. Սիրո, Հավատի և Իմացության աղբյուր? Թե ընդամենը ՏՈՏԵՄ? ՈՒրեմն, երբ դուք ասում եք "Քրիստոնեություն", ես պետք է հասկանամ դա ընդամենը որպես հերթական "Կռապաշտություն"?..
     Էլ չեմ ասում, որ եթե ավելի խորացնենք այս հարցը, ուրեմն մենք, այսօրվա հայերս, ըստ Շենուդա Պատրիարքի, պետք է մոռանաք և այսօրվա, և գրաբար հայերենը, իսկ Սուրբ Գիրքը պետք է կարդանք առնվազն հունարեն...

     Հարգելի Տեր Տաթև: Ձեր խոսքերը Լուսամուտի մեջ ինձ միշտ գերել են միայն Ձեզ յուրահատուկ պարզությամբ ու մաքրությամբ: Մենք բոլորս հիմնականում լեզվի շողոքորթներ ենք մեկմեկու առաջ - Ձեր կողքին: ՈՒ ես իրոք որ շատ կուզենայի Ձեր անհատական կարծիքը լսել մի հարցիս մասին.
     Եթե Աստծո ցանկությունն իրոք ինչ որ մի ձևով Իր Սերը, Հավատը, Ճշմարտությունը մեզ հասցնելը, մեզ սովորեցնելն է, ուրեմն ինչու է  Նա հազար ու մի պատնեշ դնում (որոնցից մեկը - այս լեզուների հարցը) մեր և այդ Սիրո, Հավատի ու Ճշմարտության միջև, ու հետո էլ պատժում է մեզ, երբ մենք չենք կարողանում հաղթահարել այդ պատնեշները: Եվ վերջիվերջո ով եմ ես, եթե ոչ գող ու ավազակ , երբ փորձում եմ բացել Աստծո իմ առջև կողպած դուռը ու տեր դառնալ ինձանից կողպեքի տակ թաքցրած այդ Սիրոն?.. Ով եմ ես, որ կարողանամ հաղթահարել Աստցո իմ առջև դրված պատնեշները?.. Արդյոք մոռացել եք նրան, ով մի անգամ փորձեց անել դա, այն Անկեցյալ Հրեշտակին?..
     Միթե դա է իմ Աստծո ցանկությունը ինձ համար - Իր զավակի... Միթե, եթե ճիշտը  Շենուդա Պատրիարքն է, Աստված չի տեսնում, որ սխալ է այդ ճանապարհը, որ այս երկու հազար տարվա մեջ այդ ճանապարհը ոչ ոքի ոչ մի տեղ չտարավ: Չէ որ, երկու հազար տարի առաջ, երբ մենք էլի սխալ ճանապարհի վրա էինք մոլորված ոչխարների պես, Նա մեզ մի Հովիվ տվեց, որը ցույց տվեց մեզ ճիշտ ճանապարհը:
     Իսկ ինչն է խանգարում մեր Աստծոն, մեր Հորը, մի նոր Հովիվ ուղարկել (կամ հենց նույն Հովվին), կամ էլ Պետրոս Առաքյալի պես մեկին, ով կխոսեր և (Ձեր խոսքերն են)"բոլորը կհասկանային "? Միթե դա չէ ավելի հեշտ ձևը և մեր և մեր Աստծո համար վերանորոգելու երկու հազար տարի կուտակված անհասկանալի այս խառնիշփոթը?
     Իսկ միգուցե Նա իրոք, նորից, ուղարկել է Հովիվ, կամ Հովիվներ? Կամ Պետրոս Առաքյալներ? Իսկ մենք չենք տեսնում կամ չտեսնելու ենք տալիս Նրանց, քանզի  Շենուդա Պատրիարքն ասում է, որ դա այդպես չէ?

     Թող ների ինձ  Շենուդա Պատրիարքնը, նա հոմանիշ դարձավ այս նամակի մեջ: Բայց մի ձևով պետք է ասվի այն, ինչ ասվելու կարիք ունի...

[Տ. Տաթև քհն.]

Կներես Սամվել ջան,որ ուշ եմ պատասխանում, չնայած այս ֆորումի մասնակիցներն երևի արդեն լավ գիտեն որ ես սովորաբար ուշ եմ պատասխանում , ես կիսում եմ քո մտահոգությունները, գուցե 2 հազար տարիների ընթացքում շատերն եդպես ել չեն ճանաչել Աստծո սերը, և գուցե իրենց սեփական լեզվով խոսելն էլ չի նպաստել դրան, բայց եկեք շատ հարցեր չխառնենք իրար և ամեն ինչ նայել իր տեսանկյունից: Բնավ պետք չէ գուտապերճե տիկնիկների նմանվել ու Շենուդա պատրիարքին ասել այո երբ չենք հասկանում պատրիարքի ասածի էությունը կամչենք ուզում ընդունել ու հասկանալ...

[Տ. Տաթև քհն.]

Ճիշտ ընդհակառակը,այսօր քո ասած այդ պետրոս առաքյալներն են փնտրում այդպիսի տիկնիկներ,որ իրենց փորձեն ցույց տալ <<սուրբ ճանապարհը>>, ու իրենց ամեն խոսքին ասեն այո,ալելուիա... խնդրեմ,միացրեք բազմաթիվ հեռուստաալիքներ ու կտեսնեք հազարավոր գուտապերճե տիկնիկներ,որ պար են գալիս ջազ երաժշտության տակ ու ասում ալելուիա, որ խոսում են այն լեզուներով, որ իրենք էլ չեն հասկանում ու ասում ալելուիա, և միթե դա կարելի է համեմատել գրաբարի հետ, որ այո, ես ընդունում եմ քո ասածները. շատեևը չեն հասկանում, նույնիսկ հոգևորականները դժվարանում են որոշ հատվածներ  հասկանալ, բայց.... մենք երկար խորհելու տեղիք ունենք, միթե նեղ դռնով չենք ուզում մտնել երկնքի արքայություն, եկեք ընդունենք որ այդ նեղություններից մեկն էլմեր սուրբ լեզուն պահելն է, կհասկանանք Աստքծ խոսքը արդի հայերենով, կաղոթենք արդի հայերենով,կսիրենք միմյանց, կհավատանք ... բայց միթե խանգարում է նաև այս ամենին մեր նախնյաց ոսկեղենիկ լեզվի ավանդը մի փոքր էլ պահելը,սրանք տարբեր երևույթներ են, հարգելի Սամվել, եկեք չխառնենք անիմաստ լեզվախոսությունը և Հայ Առաքելական Եկեղեցու ձգտումը իր նախնյաց լեզուն պահպանելու հարցում