Փառէնի անձին եւ գործունէութեան մասին բան մը չի գրեր Խորենացին. իսկ Բուզանդ ընդունելով հանդերձ, թէ՝ զիւր անձն սուրբ պահէր, կը յայտնէ, թէ՝ ստիպեալ եւ ի հարկէ ընգերէր անօրէն թագաւորին, այսինքն է՝ Տիրանին, եւ ըստ նորին կամացն երթեալ, չհամարձակէր կամ խրատել ինչ կամ յանդիմանել (ԲԶՆ. 45)։ Փառէն չունէր այն հեղինակաւոր ազդեցութիւնը զոր ունէին Գրիգորի որդիներն ու թոռները. տարիքով ալ խոր ծերութեան հասած էր, քանի որ Գրիգորի ժամանակէն գործի վրայ մարդ մըն էր, եւ ոչ ալ յոյս մը կրնար ունենալ յանդիմանելով կամ սաստելով ուղղութեան բերել ծուռ ճամբուն մէջ յառաջացած թագաւոր մը, որ Յուսիկն ու Դանիէլը սպաննել տալու համարձակած էր՝ զինքն յանդիմանած լինելնուն համար։ Ասոնցմէ զատ նկատողութեան արժանի է, որ այդ միջոցին տեղի ունեցան Պարսից նենգութիւնը, Տիրանի գերութիւնը եւ Պարսից հետ պատերազմները, որք չէին ներեր ուրիշ բաներով զբաղիլ։ Հետեւաբար զարմանալի չէ, եթէ Փառէն կը պարտաւորուէր լռել, եւ կրաւորական դիրք մը պահել, այլ ոչ երբեք ընգերել կամ ընկերանալ Տիրանի անօրէն գործերուն, ապա թէ ոչ, չէր կրնար արդարանալ նոյնիսկ Բուզանդի կողմէ Փառէնի համար տրուած բարի վկայութիւնը, թէ՝ զիւր անձն սուրբ պահէր։ Փառէնի հայրապետութեան ժամանակը 4 տարի ըսուած է Խորենացիէ (ԽՈՐ. 202), իսկ Բուզանդէ՝ սակաւ ժամանակս (ԲԶՆ. 45), հետագայ ցուցակներէն ոմանք 3 կը դնեն եւ ոմանք 5, եւ այս տարբերութիւնները կրնան վերագրուիլ Փառէնի առաջ եւ ետքը տեղի ունեցած աթոռոյ պարապութեան տարիները մէկ տեղ համրելէն կամ դուրս ձգելէն։ Յուսիկի մահը 347-ին եւ յաջորդին ընտրութիւնը 348-ին դնելով. Փառէնի 4 տարիները կը հասնին 352-ին։ Մահուան տեղը չէ յիշուած, եւ ենթադրութիւններ նշանակութենէ զուրկ կը մնան. միայն ըսուած է, թէ իրեն հետ եղող եկեղեցական պաշտօնեաներ մարմինը Տարոն տարին, եւ թաղեցին յագարակն մեծի մարգարէանոցին Յովհաննու, այսինքն՝ Աշտիշատի եկեղեցւոյն յարակից եղող պարտէզը, եւ վրան գեղեցիկ շիրիմ մըն ալ շինեցին։ Արդէն ինքն ալ հոն կը նստէր կաթողիկոսութենէ առաջ։ Իսկ Փառէն կամ Փառներսէհ կաթողիկոսի շիրիմը այսօր Աշտիշատի աւերակներուն մէջ չի տեսնուիր։ Իր յիշատակը ոչ տօնելի է եւ ոչ Յայսմաւուրքի անցած է, եւ հարկաւ իր աննշանակ հայրապետութիւնը պատճառ եղած է այդ զանցառութեան։ Անցողակի դիտել տանք, թէ մարմինը յագարակին թաղելու յիշատակութիւնը, համաձայն է հին կանոններով դրուած արգելքին, թէ՝ մի՛ ոք իշխեսցէ թաղել զդիս մերձ ի սուրբ եկեղեցիս, այլ արտաքոյ քառասուն քայլ (ԿԱՆ. 61)։ Այդ կանոնը այսօր ալ կը պահուի ընդհանրապէս, եւ շատ ցանցառ են այդ մասին բացառութիւնները։
Ամուսնությունը քեզ համար չի…
Ընդամենը մեկ ու կես տարի է, ինչ ամուսնացած եմ, բայց եկել եմ այն եզրակացության, որ ամուսնությունն ինձ համար չի:
Մինչ կհասցնեք ենթադրություններ անել, շարունակե՛ք կարդալ:
0 կարծիք