Ռասիզմ

[Satenik]

ռասիզմն ու էթնիկական ագրեսիան բնորոշ են ա) քոչվոր ցեղերին, բ) երիտասարդ ցեղերին: Հին, ձևավորված, իրենց բնօրրաններում մշտապես բնակվող ցեղերը որպես օրենք զուրկ են թե ռասիզմից, թե որևէ այլ անադեկվատ ազգային անհանդուրժողականից:

Բայց չէ՞ որ ամենից մեծ ռասայական խտրականությունը կատարվում է Անգլիայում։ Անգլիացու համար յուրաքանչյուր օտար ռասայական սանդղակում իրենից առնվազն երեք նիշ ցածր է, այսինքն՝ մենք իրենց համար երրորդ սորտի մարդ ենք։ Մի՞թե չի կարելի սա բարոյական ռասիզմ համարել։ Կամ սափրագլուխները Ռուսաստանում՝ մի՞թե նորից ռասայական խտրականության դրսևորում չէ։

Հայր սուրբ, Ձեր բերած օրինակները հենց երիտասարդ ցեղերի օրինակներ են, որոնց մասին վերևում ասում էի:

Ռասիզմը, ինչպես և ցանկացած այլ ազգային չափերի հասնող դաժանությունները, հետևանք է "ով ենք, որտեղից ենք և ուր ենք գնում" հարցի իրական պատասխանի բացակայության:

Ենթադրենք թե մեծ և հին ազգի ներկայացուցիչ եմ և ես գիտեմ ով եմ, որոնք են իմ ազգային արմատները և պատկանելությունը, բայց իմ երկրի ազգային քաղաքականության տկարության պատճառով մի փոքրիկ խումբ եմ կազմում և սկսում ահաբեկել իմ երկրում ապրող օտարներին, մի՞թե սա ռասիզմ չէ։

Ես գրել էի ազգային կամ պետական չափերի հասնող ռասիզմի մասին (պատասխանը Պանտերայի հարցադրմանը), իսկ անհատական կամ խմբակային առանձին հանցագործություններ թերևս ամեն տեղ էլ կարող են պատահել:

[Mariam]

Սիրելի Սաթենիկ,
Քո կարծիքով, Անգլիա և Ռուսաստանը երիտասարդ ազգերի շարքո՞ւմ են:
Ինձ թվում է, որ քո առաջարկած բացատրությունը հետաքրքիր է, բայց ո'չ լրիվ:
Եվ այս բոլորը ռասսիզմի դրդապատճառներ են: Բայց ռասսիզմի բուն արմատը, նրա էությունը ո՞րն է:
Երբ Ֆրանսիա չկարողացավ բավական աշխատող ձեռք գտնել իր երկրում, որովհետև «հին ազգ է» ու ծնունդների թիվը թույլ է, երբ հիմա թոշակառուների թոշակները վճարելու համար բավական աշխատող ձեռք չի գտնում, թույլ տվեց կամ թույլ տալիս է ժամանակին՝ Հայերին ու բազմաթիվ օտարներին, Արաբներին, ու Թուրքերին մտնել իր հողի վրա: Մի պայմանով՝ որ լռելյայն աշխատաուժը նվիրեն Ֆրանսիային, ու «ինտեգրվեն» ֆրանսական հասարակության մեջ: Բայց կան գաղթականներ, որոնց համար դա շատ դժվար է, մշակութային տարբերությունները շատ մեծ լինելու պատճառով: Եվ հավանաբար իրենց ծագման երկրի քաղաքականության դեմ է, նրանք՝ նվաճողական քաղաքականություն են վարում Եվրոպայում:
Բայց երբ գործազրկությունը անդամալուծում է երկրին,և այսպիսի գաղթականները մերժում են յուրացնել ֆրանսական ապրելակերպը,  երբ նրանց ծագման երկրի ու ֆրանսիայի միջև քաղաքական մթնոլորտը լարված է, բազմանում են ռասսիզմի դրսեվորումներն ու արարքները: Դա՝ երկրորդ, երրորդ ու չորրորդ բացատրությունները կարող են նկատվել: Բայց սա էլ՝ դրդապատճառ է: Չմառանանք նաև Ֆրանսիայում մի փոքրամասնության կողմից կատարված ռասսիզմի արարքները ուրիշ փոքրամասնության նկատմամբ: Սրանք ուղղակի պատերազմի արարքներ են, որոնք ընդհանրապես երկու խնդրո առարկա երկրների միջև տեղի ունեցող պատերազմի շարունակությունն է:
Ռասիզմի բարոյական իմաստը տարբեր է: Ռասսիզմը ըստ իս՝ պատերազմական տրամադրություն է, ատելության ոգու հետևանք ու Չարի դրսևորումներից մեկը, որ ավելի մեծ համեմատություններ է ստացել- ոչ միայն մի հոգու դեմ է ուղղւած ատելությունը, ոչ միայն իր ընտանիքի դեմ, այլ նրան բոլոր նմանողների դեմ: Օտարը՝ քավության նոխազ է ու մեր մեջ՝ ընկերության մեջ թաքնված ու ամեն օր ազդեցիկ Չարի թիրախ է - ինչպես կատարվածը՝ Նազիների կողմից Հրեաների դեմ: Կամ ՝ Թուրքերի կողմից՝ Հայ ժողովրդի դեմ: Դա ռասսիզմի քստմնելի պատկեր է, իր իսկական երեսը: Թաքնված երեսը՝ ամենօրյա նվաստացումների մեջ է արտահայտվում:

[Satenik]

Սիրելի Սաթենիկ,
Քո կարծիքով, Անգլիա և Ռուսաստանը երիտասարդ ազգերի շարքո՞ւմ են:
Ինձ թվում է, որ քո առաջարկած բացատրությունը հետաքրքիր է, բայց ո'չ լրիվ:
Եվ այս բոլորը ռասսիզմի դրդապատճառներ են: Բայց ռասսիզմի բուն արմատը, նրա էությունը ո՞րն է:

Ինչո՞ւ միայն իմ կարծիքով, Մարիամ ջան: Դա ի՞նչ մի "կարծիքի" բան է: Դա փաստ է, սովորական փաստ, հայտնի փաստ: 
Դե պարզ է, որ լրիվ չէ, չի էլ կարող լինել, սրանք հարցեր են, որոնց շուրջ գիտնականները կյանք են անցկացնում, որոնց ուսումնասիրության վրա հսկայական գումարներ են ծախսվում, որոնք դեռ շատ-շատ բաց տեղեր ունեն ու դեռ պիտի ուսումնասիրվեն: Ես ասացի միայն այն, ինչ որ ակնհայտ է:
Սրանք հետաքրքիր հարցեր են,  որոնց մասին նյութեր հանդիպելիս կարդում եմ հետաքրքրությամբ: (ՈՒրիշ բան, որ այս հարցերը միայն ինձ ու քեզ չէ, որ հետաքրքրում են, սրանք այսօր խիստ այժմէական են, բայց, շատ ափսոս, մեզ հանդիպող նյութերի մեծամասնությունը մեղմ ասաց վստահություն չի ներշնչում, իսկ շատ դեպքերում ուղղված է ուղեղների լվացման հավերժ մոդայիկ մոլուցքին)
Ես կառաջարկեի քեզ և բոլորին կարդալ էթնոհոգեբան Ալբերթ Նալչաջյանի հետազոտություններից: Որքանով ինձ հայտնի է, նա ռասիզմը որպես առանձին երևույթ չի ուսումնասիրում, բայց էթնիկական ագրեսիայի շուրջ հետաքրքիր հետազոտություններ ունի: Գրախանութներում ժամանակ առ ժամանակ հանդիպում եմ նրա գրքերը:

[MONK]

Ջնջեցի գրածս:

[Mariam]

Սաթենիկ, չեմ խոստանում, որ անպայման կկարդամ: Քիչ Ժամանակ  ունեմ, ազատ ժամանակս անցկացնում եմ սրբերի մոտիկության մեջ: Անհավատների վերլուծումները շատ եմ կարդացել, հիմա ինձ քիչ օգուտ կբերեր:
Մոնք, թող ինձ թույլ տրվի հիշել Նրանց, ովքեր ինձ առաջին անգամ են զտարյունության տոկոսների մասին խոսել. իմ «ունեցածը» ամենեն թանկ մարդիկ՝ իմ տատն ու պապը: Հարգում են նրանց «զգացումը»,«ազգի գիտակցությունը» ու խոնարհվում եմ նրանց տառապանքի առաջ:
Այսպիսի գաղափարը շատ տարածված է Հայության մեջ: Երևի՝ ռասսիզմի հետ կապ չունի: Հայը այնքան կորուստ է ունեցել, որ նրան ամբաստանել չի կարելի: Ղարաբախցին էլ կռվել է ու մեռել Հայրենիքի ու Հայության համար, թող ինձ հայտնի իր զգացումը:Եվ հետո, դա՝ սկզբին էր, հիմա ոչ մեկն էլ ինձ այսպես չի խոսում. ընդունել են մեզ ...

[MONK]

Չգիտեմ Ձեր հարցն ինչքանով եմ ճիշտ ընկալում, Մարիամ:

Ուրեմն այնուամենայնիվ ես Ձեր հարցը ճիշտ չեմ ընկալել:  Կներեք: 

[Mariam]

Լավ էք հասկացել: Բայց այս հարցը շատ փափուկ է: Բոլոր տեսանկյուններից: Թերևս նախընտրելի է լռել դրա մասին: 

[MONK]

Լավ էք հասկացել: Բայց այս հարցը շատ փափուկ է: Բոլոր տեսանկյուններից: Թերևս նախընտրելի է լռել դրա մասին: 

Լավ, լռենք: 

Ջնջեցի գրածս:

[Mariam]

«Սպիտակ ցեղասպանություն» դարձվածքը հորինվել է Եվրոպայում ՝ փոքրամասնության մը մշակույթի հանդեպ կիրարված բացարձակ հերքմում , դրված ծանր արգելքը , ոչնչացնելու մտադրություն և քաղաքականություն նկարագրելու համար:
Սպիտակ ցեղասպանությունը կատարվում է այսօր Թուրքիայում, Հայերի և Քրդերի նկատմամբ: Կատարվեց ու կատարվում է դժբախտաբար աշխարհի շատ անկյուններում, «քաղաքակիրթ» կամ ոչ՝ պետությունների կամ խմբավորունների կողմից:
Նույնպես, կարելի է նշմարել «սպիտակ ռասսիցմ» մը շատ երկրներում, և մանավանդ՝ Հին Եվրոպայում:
Օտարին իր ինքնուրույն մշակույթով ապրելու իրավունքը հերքվելիս, միայն առաջացնում է ըմբոստություն երիտասարդների շարքերում: Ու հասցնում է ծայրահեղություններին:
Այս ամռանը Ֆրանսիայում «նվազ» կառքեր են այրվել երիդասարդների կողմից: Ոստիկանությանը հասցրել է հավասառակշռվել այնպիսի խուլիկանությունը:
Հիշում եմ երիտասարդական տարիներիս, երբ դպրոցներում դասավանդվում էր օտարների լեզուները իգաղթականների զավակներին ու թոռներին: Անցած ժամանակ է:
Չպատմեմ ձեզ, ինչքա՛ն արհամարհանքի ենք արժանացել մենք մեր հարևանների, դպրոցներում՝ տնօրենության, ուսուցիչների, կամ ծնողների կողմից, երբ Փարիզյան արվարձանում ենք ապրել: Օտար լեզու սովորելը երեխայիդ - Եվրոպական լեզուներից բացի - համարվում է ընբոստության ու արհամարանքի նշան:
Ուրիշի մշակույթը արհամարհելը ու լռեցնելու քաղաքականությունը համարում եմ սպիտակ ռասսիզմ:

[Mariam]

Եթե տեսած լինեիք այն թաղամասերը, որտեղ խճողված ապրում են գաղթականների ՝ ֆրանսիացի դարձած այն երիտասարդները, որոնք հիմա ծայրահեղ շարժումների շարքում են հայտնվել: Օդակայանների շրջաններում, բարձր շենքերի թաղամասեր, կտրված բնության ամեն նշանից - Աստծու ստեղծագործության գեղեցկությունը փափկացնում է մարդու սիրտը - քաղաքների սրտերից հեռու, որպեսզի քաղաքների  քաղաքակիրթ դիմագծերը չաղավաղվեն... Զրկված՝ եվրոպական մշակույթի բոլոր ոլորտների դրսևորումնեից, լքված և  իրենց ուժերի ապավինված երիտասարդիւթյուն... Այդ թաղամասերում ֆրանսիացի ոստիկանը չի մտնում: Խուլիկանության համեմատությունը անմրցելի է, թմրեցուցչի, պոռնկության աղետները գագաթնակետի են հասել:
Նրանց բարկությունը արդարացված է - բայց ո'չ նրանց խուլիկայական արաքները: Արցախի թշվառությունը՝ դրախտային վայր է սրա բաղդատմամբ: Նրանք՝ ոչ արժանավոր կրթություն են ստացել, ոչ աշխատանք էլ կարող են ճարել: Նկատվում են իբրև անտաղանդ ու ապաշնորհ սերունդի:
Ռասսիզմը...