Հարցեր էկումենիզմի վերաբերյալ

[BAREV]

ԲԱՐԵՎ բոլորին և օրհնեցեք, Տեր Հայր
Կներեք, եթե միջամտում եմ բավական ուշացած:
Սիրելի Հակով, անկեղծ հասկանալով ձեր նախանձախնդիր ու սրտացավ մոտեցումը, և հաճախ կիսելով նաև վրդովմունքը, պետք է ամեն դեպքում կոչ անեմ վերոհիշյալ խնդիրների մի քիչ այլ հայացքով նայել:
Դուք միանգամայն ճիշտ և տեղին դիտարկումներ եք անում, որոնք, ցավոք, շատ դեպքերում մեր կյանքում պատասխաններ չեն ստացել, կամ ուղղակի ինքնահոսի են մատնված:
Հենց սկզբից ուզում եմ շեշտել, որ Ձեր գրածին ուղղակի "հակառակվելու", "անպայման պատասխանելու", "վերջին խոսք ասելու" միտում չկա: Միանգամից ասեմ նաև,որ առավել ևս  կողմնակից չեմ օտարոտի բարքերի, պաշտամունքային կերպերի ներմուծմանը Մեր Եկեղեցի:
Ձեր քննարկած հարցերի լուծման բարդությունն ու հեշտ լինելն այլ բան են: Դուք պարբերաբար մեջբերում եք Կանոնագիրքը: Հարցն այն է, որ Կանոնագրքի գրման ու կիրառման ժամանակների ու այժմ մեր ապրածի մեջ հսկայական տարբերություն կա: Կանոնագիրքը հոգևոր, գիտական, մշակութային, սոցիալական հողի վրա բնակչության 99%-ի մոտ կյանքում Աստծուն զգալու, Աստծով ապրելու ձգտումից, հասարակության հոգևոր այդ հասունացման պտուղ ու ծնունդ էր: Լուսավորչի ժամանակ Գոշի "ֆորմատի" կանոնները չէին գործածվի: Մենք հիմա, որքան էլ տարօրինակ է, Լուսավորչի ժամանակներին ավելի մոտ ենք, քան Գոշի: Հիմա շատ ավելի լուրջ պայքարի կարիք կա կուռքերի ու կռապաշտների դեմ, քան Ընդհանրական Եկեղեցու մյուս անդամների, գումարած այն հանգամանքը, որ հիշյալ ուղղությունների հետևորդների էլի 90%-ը տեղյակ չէ դավանական այն տարբերություն-տարաձայնություններից, որոնց արդյունքն է եկեղեցիների բաժանումը: "Միութիւն ի կարեւորս, ազատութիւն յերկբայականս եւ սէր՝ յամենայնի": Սա պետք է լինի մեր նշանաբանը:
Երբեք չէի ուզենա մտածելու տեղիք տալ, որ սրանով նահանջ է լինում մեր Հայրերի ավանդածից, ուղղափառ ուսմունքից ու Ավետարանի ոգուց: Երբ մենք հավատքից ու Ս.Գրքից բոլորովին անտեղյակ մեր հարևանին ուզում ենք Աստծուց, հավատքից, քրիստոնյա լինելուց խոսել, եկեղեցիների բաժանման պատճառ եղած դավանական հարցերին ժամանակ չենք տրամադրում, որ-տև հասարակ հավատացյալի համար Քրիստոսով հավատքի կյանք ապրելու համար շատ հաճախ անդրադառնալի չեն աստվածաբանական, փիլիսոփայական հարցերը:
Ինչպես ճիշտ նկատել եք, նման խնդիրների մեջ միայն կարևորվում է եկեղեցու առաջնորդների դերը: Փաստ է, որ այժմ մենք լուրջ խնդիրներ ունենք ներեկեղեցական կյանքում, էլ ուր մնաց՝ միջեկեղեցական հարցերը: Բայց, փառք Աստծո, մեր Եկեղեցում անգամ ամենաճգնաժամային ժամանակաշրջանում միշտ գտնվել են ճիշտ պատասխանը կիրառած իմաստուն այրեր, որոնց շնորհիվ հասել ենք այսօրվան: Ձեր մտահոգությունը տեղին է, բայց հոգևորականներին գայթակղեցնելու մեջ մեղադրելուն զուգահեռ մտածեք, որ մեկ այլ գայթակղության տեղիք կարող է տալ նաև կծու քննադատությունը, բարձրաստիճան հոգորականներին քննադատելու հեգնանքը և նման մոտեցումները, որովհետև եկեղեցու միասնության կարևոր գրավականներից մեկը հովվի հեղինակությունն է/բնականաբար սա չի վերաբերում բարոյական ստանդարտներ խախտող հոգևորականներին/: Վստահեցնում եմ, որ հեռավոր կերպով անգամ Ձեզ "կծելու" տրամադիր չեմ, քանի որ գնահատում եմ անկեղծ սրտացավությունը:

Ավելի կարճ և համառոտ՝ Մեր Եկեղեցու ամրության, ուղղափառության պահպանման, հայրերի ավանդածի շարունակման և Քրիստոսի Ավետարանին հավատարմության գլխավոր հիմնաքարը մեր սեփական և համայնքային կյանքն ամրացնելն է այդ ոգով՝ առանց նայելու մյուսներին: Ամեն օր ճանապարհին հանդիպող ԻՄ ԵՂԲԱՅՐՆ ավելի կարևոր է, քան հեռավոր Հռոմում կամ Աթենքում մեր Տիրոջը այլ կերպ դավանող հավատակիցը:
Եվ ամենակարևորը՝ առանձին ու համայնքով այս ամենի համար աղոթելը: Աստված իմաստություն տա բոլորիս:

[Տ. Տաթև քհն.]

Աստված քեզ օրհնի Barev եղբայր, մենք իրոք շատ ենք հեռացել հենց միմյանց համար աղոթք անելու կարևորագույն քրիստոնեական սկզբունքից, փոխարենը լցվել քննադատության ոգով, դու շատ ճիշտ ես, մեզ հիմա դա է շատ պակասում, աղոթական ոգին

[Hakob]

Բարև, Սիրելի Բարև

Ինձ դուր է գալիս ձեր այն միտքը, որ «Ամեն օր ճանապարհին հանդիպող ԻՄ ԵՂԲԱՅՐՆ ավելի կարևոր է, քան հեռավոր Հռոմում կամ Աթենքում մեր Տիրոջը այլ կերպ դավանող հավատակիցը»: Ես հավանում եմ նաև ձեր գրածի ընդհանուր «տոնը», «հակվածությունը դեպի մեր Եկեղեցին»:

Բայց չեմ ընդունում հոգևորական առաջնորդների հեղինակությունը ստվերելու մեղադրանքը: Ես մեր կաթողիկոսին քննադատում եմ հերձվածողի հետ աղոթելու համար այն պատճառով, որ նրան համարում եմ Քրիստոսի փոխանորդ երկրի վրա: Գարեգին Բ-ն ինձ համար ավելի բարձր է, քան ցանկացած աշխարհիկ և հոգևոր առաջնորդ` Օբաման, Հռոմի պապը, Կիրիլը, Սերժ Սարգսյանը և մյուսները` միասին վերցրած: Ես համարում եմ, որ Հռոմի պապը Գարեգին Բ-ի աջը համբուրելու անգամ արժանի չէ, քանի որ հերձվածող է: Եւ ուրեմն` երբ մեր կաթողիկոսը իջնում է իր բարձրությունից և հաճոյանում այդ հերձվածողներին, այլ կերպ ասած` մարգարիտը գցում խոզերի առաջ, ես զայրանում եմ: Ուրեմն` իմ քննադատությունը ոչ թե մեր հոգևոր առաջնորդների հեղինակությունը չընդունելուց է, այլ` ընդունելուց

Ինչ վերաբերում է Հայոց Կանոնագրքին, ապա ես այնքան կարծրամիտ չեմ, որ պահանջեմ դրա բոլոր դրույթները նույնությամբ կիրառել այսօր: Եթե ուշադիր եք եղել իմ նախորդ գրածները ընթերցելիս, հավանաբար նկատել եք, որ ես փորձել եմ քննել, թե ինչքանո՟վ է հերձվածողի հետ աղոթելու կանոնական արգելքը կիրառելի այսօր: Միգուցե դուք համաձայն չեք իմ փաստարկների հետ, բայց ես փորձել եմ հիմնավորել, որ այդ կանոնը կիրառելի է նաև այսօր: Ուրիշ կանոն կպահանջի նույնպիսի քննություն: Ուրեմն` ես պնդում եմ ընդամենը, որ Հայոց Կանոնագրքում կան կանոններ, որոնք կիրառելի են նաև այսօր: Ըստ իս` հերձվածողների հետ շփման վերաբերյալ կանոնները դրանցից են:

Իսկ, օրինակ, շնության մեջ ընկած մարդուն երեք տարի հաղորդությունից զրկելու կանոնը, կարծում եմ, այսօրվա համար չափից ավելի խիստ է, որովհետև գայթակղությունն է շատ մեծ: Ինձ թվում է, որ Տիրոջ Մարմնի ու Արյան պահպանիչ զորությունն ավելի օգտակար կլինի այդ մարդուն: Բայց ես հոգևորական չեմ, և չեմ պնդում իմ կարծիքը, միգուցե սխալվում եմ և ինքս իմ նկատմամբ ավելի մեղմ եմ վերաբերվում, քան Աստված: Բայց սա ընդամենը օրինակ է, որ ցույց է տալիս իմ համաձայնությունը ձեր այն ասածին, թե Կանոնագրքի որոշ դրույթներ չեն համապատասխանում այսօրվա պայմաններին:

[BAREV]

Կրկին ԲԱՐԵՎ բոլորիդ
Հակոբ ջան, իրոք ողջունում եմ նախանձախնդիր վերաբերմունքդ մեր սրբությունների նկատմամբ: Այս գրառումները դիտում եմ նաև ոչ միայն գրառումներ կատարողների, այլև հետո ընթերցողների միջև քննարկում ու այդ միջոցով մեզ համար ճիշտ եզրակացությունների կատարելու ընթացք: Եկեք ուղղակի մտածենք միասին: Կանոնագիրք Հայոցը պատմական տարբեր ժամանակափուլերում գրված և համահավաք ժողովածու է: Այստեղ պետք է հաշվի առնենք այն հանգամանքները, որոնք առկա էին գրելու ընթացքում: Կոնկրետ քաղկեդոնական հալածանքներին ի պատասխան՝ շատ ավելի խիստ է դրվում երկաբնակների հետ շփման հարցը: Երբ առավել ճնշող էր դառնում կաթոլիկյան քարոզչութունը և պապի գերագահության հարցը, արդեն մի քանի ճակատով /այդ թվում՝ կանոնական/ դրա դեմ պայքար էր մղվում: Հետևաբար շատ խնդիրներ, որոնք իրենց արտացոլումն ունեն Կանոնագրքում, այժմ նույն հրամայականը չունեն: Այժմ ոչ ոք լուրջ չի ընդունի պապի, Պոլսի տիեզերական պատրիարքի կամ մեկ այլ հոգևոր պետի՝ մյուսների նկատմամբ իր գերագահությունը պարտադրող դիրքը: Օրինակ՝ իրոք կարիքը կա վրացիների հետ այս հարցերը ավելի սուր դնելու, որովհետև այժմ դրա հրամայականը կա:
<<<<<Ես համարում եմ, որ Հռոմի պապը Գարեգին Բ-ի աջը համբուրելու անգամ արժանի չէ, քանի որ հերձվածող է: Եւ ուրեմն` երբ մեր կաթողիկոսը իջնում է իր բարձրությունից և հաճոյանում այդ հերձվածողներին, այլ կերպ ասած` մարգարիտը գցում խոզերի առաջ, ես զայրանում եմ: Ուրեմն` իմ քննադատությունը ոչ թե մեր հոգևոր առաջնորդների հեղինակությունը չընդունելուց է, այլ` ընդունելուց>>>: Գուցե: Բայց ինձ համար ավելի դրական, լուրջ, ՔՐԻՍՏՈՆԵԱՎԱՅԵԼ կլիներ, որ նրանք միմյանց ձեռքը համբուրեին՝ ի նշան միևնույն ՏԵՐ ունենալուն, ՍԻՐՈ քարոզչության լավագույն օրինակ ցույց տալով: Դա չի նշանակում հայրերի դավանանքից նահանջ, այլ՝ հայրերի դավանանքը ամուր պահած գնալ ՀԱՎԱՏԻ ԶՈՐԱԳԼԽԻ՝ սիրո քարոզիչ ու օրինակ ՀԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍԻ հետևից:
Հետաքրքիր մի հանգամանք կա. Ընդհանրական եկեղեցու կողմից ընդունված գրեթե բոլոր Հայրերը, խոսելով Ս.Երրորդության, Քրիստոսի աստվածության, բնությունների և հարակից աստվածաբանական հարցերի շուրջ, միշտ կրկնում են, որ մարդկային տկար ու սահմանափակ մտածողությունը չի կարող ընդգրկել աստվածային երևույթները ամբողջապես: Եվ երբ նայում ենք, ավանդական եկեղեցիների միջև ամենախորը պառակտման պատճառները /գոնե այսօր այդպես ենք կարծում/ խորապես դավանաբանական են: Կամ գոնե պատրվակները սրանք են /քաղաքական, տնտեսական ու մյուս գործոնները առանձին զրույցի թեմա են/:
Անհերքելի ճշմարտություն է, որ Քրիստոսի եկեղեցին ՄԵԿ է: Փաստ է նաև այն, որ բաժանումը երբեք Աստծուց չէ: Ուղղակի մենք պետք է կարողանանք մեր հոգևոր, մտավոր, մշակութային ողջ  ժառանգությունը նախ լավ ճանաչել, յուրացնել, մարսել, ինչը լավագույն ապահովությունը կլինի օտար բարքերի, մտածողության ներմուծման դեմ՝ թույլ տալով բոլոր հարաբերությունների մեջ պահպանել ՍԵՐԸ:
Գաղտնիք չէ նաև, որ մեր Կանոնագիրքը լուրջ վերանայման կարիք ունի ու արդեն տասնամյակներ առաջ մի քանի փորձեր արվել են: Սա ուղղված է հենց այն բանին, որ Կանոնագիրքը գրապահոցից իջնի մեր եկեղեցական կյանք:
Կարևոր է, որ փոփոխությունները, լինելով այժմյան իրավիճակին համապատասխան, լավագույնս արտահայտեն մեր Հայրերի հավատքային ավանդույթները: