հայրենասիրությ&#

[Mariam]

Ցանկացել եմ ձեր ուշադրության հանձնել « ազգային» գաղափարի շուրջ քահանայի մը կողմից արտահայտված հետևյալ խոսքերը –հիշողությամբ.
Կարող ենք բուն քրիստոնեությունից շեղվել երբ կողմնորոշում ենք որդեգրում ու վիճում  այս խնդրի մասին՝ հայրենասիրության մասին: Իսկական խնդիրը՝ սրբությունն է, որովհետև որքան սուրբ լինենք, այնքան մենք կկարողանանք սիրել մեր հայրենակիցներին, մեր մոտիկ հարևաններից սկսյալ մինչև համայն Հայրենիքը: Ու ատո'վ է սկսում իսկական ու կոնկրետ հայրենասիրությունը, որ հեռու է ամեն լոզունգից:

[maro]

Մարիամ ջան եթե անկեղծ ասեմ, չհասկացա քո ասածը:

[Mariam]

Ինձ մտահոգում է մի քանի անգամ լսածս գաղափարախոսութունը «ազգային ու ապազգային»ի մասին: Ու հնարավոր սահեցումը դեպի «ազգայնապաշտությունը», որի դեմ եի Եվրոպայում ու շարունակում եմ նույն դիրքը ունենալու:
Ինձ թվում է թե «ապազգային» է սրբության դեմ մեղանչող ամեն կեցվածք, այսինքն մեղքը ապազգային է: Ու ազգի մեծ օգուտ բերողը սրբությունն է լոկ, ու նրանից ավելի մեծ ազգային գործ չի լինում: Դրա համար հավանել եմ այս քահանայի խոսքերին:

[Satenik]

Մարիամ ջան, ես քեզ հետ համամիտ եմ, բայց ես էլ Մարոյի պես չհասկացա ինչ էիր ուզում ասել:
Եվրոպայի ու մեր ազգայինապաշտությունը լրիվ տարբեր բաներ են: Խելքները թրցրած ևրոպացիք իրենց ազգը պաշտում են օտարներին նսեմացնելու հաշվին: Այ իսկական խելագարները նրանք են, ոչ թե Մարոն:
Բայց մեր ազգապաշտությունը - հենց սրբությունն է, միայն հայերն են, որ ասում են. անազնի՞վ է՝ հայ չէ, ստո՞ր է՝ հայ չէ, անարդա՞ր է՝ հայ չէ: Այսինքն եթե ուզում ես հայ հասարակության մեջ կոչվել հայ, ենթադրվում է որ պիտի արդար լինես, մաքուր, ազնիվ և այլն:
Այն ժամանակ երբ Եվրոպայի նացիոնալոստները կոչ էին անում կոտորել բոլոր օտարներին ի ապացույց սեփական հայրենապաշտության, մեր ազգի մեծ ցեղապաշտ Նժդեհը մեզ պատգամում էր, որ անզեն թուրքի, անզեն թրքուհու, թուրքի լամուկի և ծերի վրա զենք չբարձրացնել: Խաղաղ և անզեն մարդու վրա զենք բարձրացնելը և սպանելը ստորություն է, ասում էր ոչ վաղ անցյալում Մոնթեն:
Ինչպես մեր և ևրոպական հերոսներն են տարբեր, ինչպես մեր և ևրոպական "ընտանիքն" է տարբեր, այնպես էլ մեր և ևրոպացիների հայրենապաշտություններն են տարբեր:
Իհարկե, ընդհանուր բաներ էլ ունենք ևրոպացիների հետ, բոլորս էլ մարդիկ ենք վերջ ի վերջո: Բայց և շատ տարբեր: Սովորական ևրոպացուն ու սովորական հային հարցրու "սեր"-ն ինչ է՝ լրիվ տարբեր պատասխաններ կստանաս...

Հարգանքներս

[Mariam]

 Եվրոպան կառուցվեց մարդկանց գաղթերով, արյունալի գրավումներով: Եվրոպացին մոռանում է այս իրականությունը ու իր «զտարյունության» ու «մաքրության» կոչերով ցեղապաշտ ուժերը վերջին տարիներին մտահոգիչ բարձրացում արձանագրեց:
Իմ հայ ընտանիքը միացավ ընտանիքիս մյուս ճյուղին, որը եվրապայի զանազան երկրներից գաղթումներով կազմվեց, ու տեսե'ք ֆրանսական զտարյունությամբ են զբաղված:
Անձնապես, առաջին «ապտակը» ստացել եմ ոչ թե խայտաբղետ Մարսելում, այլ Փարիզում, ուր , հավանաբար հագվելաձևից հայտնի եղավ «խանդավառ» երիտասարդներից ոմանց իմ կրած «օտար»՝ այսինքն հայ ազդեցությունը, ու «աղտոտ արաբցուհու» մակդիրը դրվեց իմ վրաս:
Այստեղ, «զտարյուն հայ» չես, «կիսով հայ», ու «աղջիկդ քառորդ հայ» ու չգիտեմ ուրիշ ի՞նչ  կոտորակներով, կամ պարզապես «ֆրանսուհին», «Ֆրանսուսկի» մակդիրներով են մեր մասին խոսում:
Իմ հայրենիքը ' քրիստոնեությունն է, և որովհետև դա ժառանգել եմ հայ տատիկիցս, ու երկրորդը՝ նրա անմխիթարելի տառապանքին վրա բալասան դնելու մտադրությամբ, ցանկացել եմ ապրել նրա հայրենիքում:
Այս քահանան ասեց թե բոլոր հայրենասիրական լոզունգները օգուտ չունեն, պարապ են ու կարող են վնասակար լինել, եթե չանդրադառնանք որ իսկական հայրենասերը պարտավոր է նախ սիրել իր հարևվաններին, որտեղից սկսվում ե իր հայտենիքը: Ու այս անելը դժվար գործ է, որովհետև այդ անելու համար սրբություն է պետք : Օգնի'ր ու սիրի'ր քո հարևաններիդ, ու սկսել ես իսկապես հայրենասեր լինել: Վանի'ր մեղքը քո կյանքից ու կսկսես հայրենասիրական շատ մեծ գործ կատարել:
Ուրեմն տեսնում եմ թե իմ մտածումները չեն հակասում այս քահանայի ու «Փառանձեմի- Սաթենիկի» մատեցումներին, ու դրանով ուրախանում եմ:

[Satenik]

Իմ սիրելի Մարիամ: Ես քահանայի հետ համաձայն չեմ այն հարցում, թե նախ սիրիր հարևանիդ, հետո նոր քոնը: Սրա համար տարբեր պատճառներ ունեմ:
1) Հարևաններիս կեսը քոչվոր ցեղեր են, Հայրենիքիցս ինձ թողել են ընդամենը տասերորդ մասը, ազգիցս էլ Իսահակյանի խոսքով ասաց՝ ընդամենը սերմացու: Այսօր, հենց այս պահին, մի մեծ զորք իմ հարևաններից զբաղված են իմ Հայրենիքն ու ազգը պղծելով:
2) Ես հայ եմ և հարևաններ շատ եմ ունեցել, հին քարտեզներին Հայաստանի եղած հարևաններից այսօր և ոչ մեկը չկա: ՈՒստի, գոնե այսօրվա դրությամբ, հավատում եմ որ և ապագայում, անհրաժեշտ է հենվել ոչ թե ժամանակավոր արժեքներին, այլ հավիտենական:
3) Որքան էլ սիրեմ հարևաններիս, հայրենիքիցս շատ չեմ սիրի: Սուտ բան է, մարդու էությանը  հակասող:
4) Իր ծնողին չսիրողը ուրիշի ծնողին չի սիրի: Իր զավակին դեն գցողը՝ ուրիշի զավակին չի որդեգրի: Իր ցավըց չտառապածը՝ ուրիշի ցավից չի տառապի: ՈՒստի նախ քոնը, հետո նոր քոնի միջոցով ուրիշինը:

Երբ մեզ ասում են՝ այո թուրքը քո թշնամին է և ուզում է քեզ ոչնչացնել, աղաղակիր այդ մասին, բայց անզեն թուրքի վրա ձեռք չբարձրացնես, սա նրանից է ասվում, որ սիրում ես նախ և առաջ քո հարազատին, և այն ինչ չես ուզում որ անեն քեզ հետ, ինքդ էլ չպիտի անես ուրիշին:
Այ սա է սերը: Քրիստոնեությունը: Գոնե իմ կարծիքով: Նժդեհից եմ սովորել այսպես սիրել:

Այսպիսի գաղափարներ ցավոք չեն ունեցել ոչ մեր հին, ոչ էլ ներկայիս հարևանները՝ ուստի պարզ է, որ պիտի ոչնչանան: Չունեն նաև ևրոպացիք (հազա՜ր ափսոս): Նրանք էլ հենց հիմա աչքներիս առաջ ոչնչանում են:
Հայ ենք, այսպիսի բաներ շատ ենք տեսել ու դեռ կտեսնենք:

[Mariam]

Սիրելի քույրիկ,
Իրար չհասկացանք. խոսքս՝ մեր հարևանի մասին էր, այսինքն մեր հայ հարևանի մասին էր, ով ապրում է մեր թաղամասում: Հայրենասիրությունը ,համեստ կարծիքովս, սկսում է մեր բակում ու տներում:
Իմ ցանկությունը այժմյան իրականությունից տարբեր է. արտոնված է երազել որ - նույնիսկ հեռավոր ապագայում - մեր ոխերիմ թշնամին զղջա ու փոխվի: Ինձ միշտ մտահոգություն է պատճառում մի հայրենասիրություն, որը «թշնամի»գաղափարի շուրջ է կառուցված: Հարկավոր է երկրին պաշտպանությունը ապահովել իրատես ու հեռատես կերպով, բայց դա հնարավոր է առանց ատելության: Ատելությունն է Ավետարանին հակոտնյա:
Բայց տե'ս. մեր խոսակցությունը հավատի դաշտից գնաց քաղաքական դաշտ, ուր ես անընդունակ ու անտեղյակ եմ: Ուստի եզրակացությունը թողնում եմ քեզ:

[Satenik]

Վայ, Մարիամ ջան, ներիր սիրելիս, չէի հասկացել: Քահանան շատ ճիշտ է ասում, հիմա նոր հասկացա:
Իհարկե, հայրենակիցներիդ հետ շփումը, տանիցդ դուրս, նախ և առաջ սկսվում է բակում: Հասարակական կյանքը, այսինքն կյանքը հայ հասարակության հետ, դե գոնե մանուկը, սկսում է բակից: Այո, ամեն ինչ ճիշտ է:
Մարիամ ջան, քեզ և քո աղջկա՞ն են ասում "կիսով չափ հայ": Հայե՞րն են ասում: ՈՒզում եմ ճշտել մինչև պատասխանելը, որպեսզի նորից թյուրիմացություն չլինի: Բան ունեմ ասելու քեզ այս առիթով:

[Mariam]

Սիրելի Քույրիկ,
Տա'տս էր առաջինը ինձ այսպիսի մակդիր դրել, ու ընդհանրապես, նրանք այնքան տանջվել էին թուրքիայում, այն աստիճան ստորնացրել էին նրանց, ու զգում էին ֆրանսիայի ևս շատ ազգայնամոլ լինելը ու հակառակ որ այս երկիրը օգտվում էր գաղթականների աշխատանքային ուժից, նա չէր հանդուրժում նրանց մշակույթը ու բարքերը, որ նրանք, բնականաբար նախընտրել են հնարավորին չափ ձուլվել նոր միջավայրում: Տատս միշտ մերժել էր ինձ հայերեն սովորեցնել, առարկելով որ բոլորս - ու նամանավանդ ես- Ֆրանսիացի էինք դարձել, ու հայերեն իմանալը ոչ մի օգուտ չէր ներկայացնում:
Ամբողջ հայ - զտարյուն- ընտանիքս ձուլված է Ֆրանսիայում ու ոչ մեկը չի ցանկանում պապենական երկիրը ճանաչել: Բոլորը թողել են Հայ Եկեղեցին: Ու տե'ս, նրանց ասածի համաձայն իմ «մի քառորդով» հայ աղջիկս բերել տարել ենք նրանց Հայրենիք: Աստծու ապավինելով ու Նրան թողնելով աղջկաս ապագան:
Ավելացնեմ, որ ընդհանրապես ինձ տեսնողները ամեն քաղաքավար թե անքաղաքավար հարց են տալիս, ու նախ ցանկանում են իմանալ թե «որքանով հայ» եմ, ամուսինս էլ, ու այսպիսի անօգուտ հաշիվների մեջ են բոլորը: Այս կեցվածքի անօգուտ ու վնասակար լինելու մասին արդեն փաստ ունեցել եմ Ֆրանսիայում, երբ ուղղված էր նախ նախնիներիս, հետո բոլոր գաղթականների զավակներին, երբ հաշվում էին թե որքանով Ֆրանսիացի էին - բայց կարևորը՝ այս երկրին նրանց բերած օգուտն էր ու երկրի աճեցման նրանց մասնակցությունն էր: Ավելի լա՞վ չէ զբաղվենք բարեգործություններով, որոնք մեր հայրենասիրության միակ փաստն են:

[Satenik]

Աստված իմ, ինչ տեսակ ճակատագրեր ասես, որ չենք տեսնի սփյուռքի հայերի մոտ:
Ամեն մեկինը մի տեսակ, մեկը մյուսից տարբեր ու մեկը մյուսից տխուր.... Ընդհանրացնողը միայն ողբերկականությունն է:
Մարիամ, եթե դու այդպիսի ձուլիչ պայմաններում մեծացած, այսօր հայրենիքում ես ապրում՝ ուրեմն երիցս կեցցե'ս:
Մարիամ ջան, դու մի' նեղվիր, եթե հայրենիքում այդպիսի հարցեր ես լսում: Եթե հայերս իրոք խստապահանջ չլինեինք մաքրությանը վերաբերվող հարցերում (արյուն կլինի, մշակույթ, թե հավատք), մենք իրոք այսօր ուղակի չէինք լինի, որովհետև թվում է թե ամբողջ աշխարհն է աշխատել հայերին որպես ուրույն եթնոս ոչնչացնելու:
Որևէ ազգ այսքան փորձության այսքան արդյունավետ, առանց խիղճը կորցնելու,  դիմակայած չկա: Հայերի փորձությունները աներևակայելի են նույնիսկ մեր, հայերիս, երևակայության համար:
Եվ այդ հարցը, որ քեզ տալիս են այստեղ՝ լավ կյանքից չէ, որ տալիս են:
Օրինակի համար, ես կարող եմ իմ ծագումով լինել հայ միայն հորս կողմից, իսկ մորս կողմից՝ այլազգի: Բայց քանի որ ես հակված եմ հայոց մշակույթին, լեզվին, հավատքին և գումարած դրան ապրում եմ Հայաստանում, պարզ է, որ արդեն հայ եմ, ոչ թե այլազգի: Բավական է լեզուս կամ հավատքս փոխեմ՝ արդեն, բիոլոգիապես կես հայ լինելու հետ, կդադարեմ ընդհանրապես հայ լինելուց: Իսկ եթե այս հարցերին աչքերը փակի ամբողջ հայությունը՝ այլևս հայ չի էլ լինի:
Եվ ինձ թվում է, որ երբ այդպիսի հարցեր ես լսում, դրանց լավ կլինի փիլիսոփայորեն մոտենաս: Այսինքն մտածես, որ հարցը ուղղված է ոչ թե քո անձի դեմ, այլ հայ ազգի պահպանման կողմ:
Մարիամ ջան, ես մկրտվել եմ հասուն տարիքում: Իմ կնքահորը ընտրեցի սփյուռքահայերից մեկին, որը կիսով չափ է հայ, ծնվել մեծացել է օտարների մեջ և այն ժամանակ հայերեն իսկի երկու բառ էլ չգիտեր: Բայց պատկերացրու, որքան սիրելի է ինձ համար այդ մարդը, որ ես դարձա նրա սանիկը: Նա պաշտում է Հայ Եկեղեցին: Վերադարձավ Հայաստան, հիմա ապրում է այստեղ, խոսում է հայերեն, երևանուհի կին է առել:
Նրան էլ են նույն հարցերը տալիս, թե հա՞ս ես, որքանո՞վ ես հայ և այլն: Սկզբից նա էլ նեղվում էր այս հարցերից, զարմանում էր և ոչինչ չէր հասկանում: Հիմա, երբ նա գիտի ո'ր խորքերից է գալիս այս հարցը, բավական հարգանքով է վերաբերվում այդ հարցին: Շատ լրջությամբ, կարծես այդ հարցը "հա՞յ ես"  ինքնին մեծ ազգային արժեք լինի: 
Եվ ես շա՜տ ուրախ եմ կնքահորս համար: ՈՒրախ եմ որ ամեն ինչ հասկանում է: Գիտակցում եմ, որ սիրելուց է, որ հասկանում ու ընդունում է:
Դու էլ նույնպես վերաբերվիր (գրում եմ, բայց արդեն ինձ համար պարզ է, որ նույն վերաբերմունքն էլ քեզ մոտ է ):
Հայերը կծու հարցեր սիրում են տալ, բայց հայի աչքը ամեն ինչ նկատում և գնահատում է , ճիշտն էլ սխալից տարբերում է:
Ամենակարևորն այն է, որ դու ինքդ իմանաս, որ ճիշտ ես ապրում: Այդ դեպքում բոլորն էլ կիմանան: