Ռասիզմ

[Pantera]

Եկեք խոսենք ռասսիզմի մասին:

Ի՞նչ եք կարծում՝ գոյություն ունի՞ ռասսիզմ Հայաստանում:

Ականատես եղե՞լ եք Հայաստանյան ռասսիզմական վերաբերմունքների:
Կիսվեք մեզ հետ:

[Abegha]

Երևի թե Հայաստանում գործնականում չեն պատկերացնում, թե ի՞նչ է ռասիզմը։ Ենթադրում եմ, որ ռասիզմի հիմնական դրդապատճառը ազգապահպանման ինստինկտն է, ձուլվելուց խուսափելու վտանգը։ Եթե այդ վտանգը մեծանա, ապա անպայման ռասիստական դրսևորումներ կլինեն։ Մյուս կողմից էլ նախկին սովետական մշակույթի ազդեցությունն է, որ չի թողնում Հայաստանում նման բաներ լինեն։ Ռասիզմի մեջ ահաբեկչություն լուրջ երանգներ կան, սակայն Հայաստանում ազգապահպանման կամ ազգային արժեքների ամրագրումը նման երանգներ չունի, հետևաբար այն դրական իմաստ ունի, այսինքն՝ այսօրվա համար կարելի է ասել, որ Հայաստանում ռասիզմ չկա։

[Mariam]

Երկուքուկես տարի է, որ Արցախում եմ: Այդպիսի մի դեպքի ականատես չեմ եղել: Արցախում, և հայության մեջ նամանավանդ՝ Թուրքերի հանդեպ ունեցած և բացատրելի մեծ վերապահում գոյություն ունի:
Սիրելի Պանտերա, չեմ կարող հիմակուհիմա ավելի լայն արձագանք տալ քո բացած թեմային:
Բայց նշեմ, որ սփյուռքում՝ այո: Սփյուռքահայը ինքնիրեն երբ գաղթական չի համարում, սկսում է օտարատյաց լինել ուրիշ փոքրամասնությունների նկատմամբ: Ճիշտ էք գնահատել, Հայր Սուրբ, դա հետևանք է Ֆրանսիայի ներքին պատկերին, ներքին հավասարակշռությանը, որը զգալիորեն փոխվում է տրեց տարի գաղթականների պատճառով:
Հուսով եմ, որ Հայաստանը կկարողանա պահել իր ազգային հատկանիշերը, և այսպես չճանաչի օտարատյացությունը՝ ռասիզմը...
Հակառակ Եվրոպայում տարածված գաղափարի մը, իմ համոզումն է, որ մի երկրի համար հիմնական է պահել ազգային իր պատկերը:
Ընդունելի՞ է իմ մտածմունքը:

[Abegha]

Հակառակ Եվրոպայում տարածված գաղափարի մը, իմ համոզումն է, որ մի երկրի համար հիմնական է պահել ազգային իր պատկերը:
Ընդունելի՞ է իմ մտածմունքը:

Միանշանակ համաձայն եմ։ Մշակույթների տարբերությունը աշխարհի հարստությունն է։ Եվ փոքր մշակույթներն ու ազգերը իրենց արժանի տեղն ունեն մյուսների կողքին։ Արհեստականորեն, քաղաքական պատճառներից դրդված կամ պարտադրանքով սինթեզելով կամ ձուլելով այդ ժողովրդներին կամ մշակույթները, հավասարազոր է մշակութային եղեռնի։

[MONK]

Չեմ կարծում, որ ռասսիզմը հիմնականում կարող է պայմանավորված լինել ազգապահպանության խնդրով: Ինչքանով ես նկատել եմ, ռասսիզմի հիմնական դրսևորումներն արտահայտվել են մեծ ազգերի կյանքում: Առաջին նախապայմանը կարծես էլիտարիզմի զգացումն է և, այսպես ասած, ռասսայական կամ ազգային մեծամտությունը,որ, ըստ իս, պայմանավորված է կայնքի տարբեր բնագավառներում ունեցած ձեռքբերումներով: Իհարկե, էլիտարիզմի առանձնահատուկ դրրսևորումներ հանդիպում են նաև առանձին ազգերի մոտ, որ երբեմն վերաճում է մյուս ազգերի նկատմամբ, առանց ցանկացած խտրականության,  դոմինանտ դիրքի բացահայտ և գործնական նկրտման: Ռասսիզմը ավելի հաճախ բնորոշ է լինում գաղութատիրական ավանդույթներ ունեցող երկրներին: Բայց, իհարկե, արդի աշխարհում առկա ռասսիզմի մեջ մեծ դեր ունեն նաև էթնիկ և մշակութային ինքնապաշտպանական հակադարձումները: Դժվարանում եմ ասել, թե ռասսիզմի մեջ կրոնական գործոնը էական դեր կարող է ունենալ?
Իսկ փոքր ազգերին ավելի շատ բնորոշ են ազգամիջյան պահանջատիրական խնդիրները` թե միմյանց և թե մեծ ազգերի հետ հարաբերություների հարթություններով, ինչն էլ հաճախ հանգեցնում է ազգամիջյան ատելության և անհանդուրժողականության: Կարծում եմ այս պատկերն ավելի բնորոշիչ է մեր տարածաշրջանի իրականության համար:

[Satenik]

Սիրելի Պանտերա, գոյություն ունի օրենք, որը մենք, հայերս, պետք է որ իմանանք: Դա այն է, որ ռասիզմն ու էթնիկական ագրեսիան բնորոշ են ա) քոչվոր ցեղերին, բ) երիտասարդ ցեղերին: Հին, ձևավորված, իրենց բնօրրաններում մշտապես բնակվող ցեղերը որպես օրենք զուրկ են թե ռասիզմից, թե որևէ այլ անադեկվատ ազգային անհանդուրժողականից:
Ռասիզմը, ինչպես և ցանկացած այլ ազգային չափերի հասնող դաժանությունները, հետևանք է "ով ենք, որտեղից ենք և ուր ենք գնում" հարցի իրական պատասխանի բացակայության: Օրինակի համար, եթե ես գերմանացի եմ, ու ինձ ասում են՝ դու ես որ կաս, ազնվականագույնը, մաքրագույնը, հնագույնը, սրբագույնը, արդարագույնը և այլն, բայց իմ գենետիկ հիշողությունն ու ենթագիտակցությունը լրիվ այլ բան են ինձ հուշում, ապա, բնական է, որ ես իմ գիտակցության ու ենթագիտակցության աններդաշնակությունից, կոնֆլիկտից, պիտի ոչ թե բարոյական աճ ապրեմ, այլ հակառակը՝ հետ զարգանամ, այսինքն վայրենանամ:
Բայց ես հայ եմ, ինձ չեն ստում, երբ ասում են, որ քո ծագումը, լավն է թե վատ, բայց սա է, դու լավ թե վատ, բայց ձևավրովել ես այստեղ, քո ծագման, ձևավորման ու բնակության վայրերը միշտ եղել են նույնը: Ես իրոք դա զգում եմ թե իմ ենթագիտակցությամբ, թե' գենետիկ հիշողությամբ, թե' ամեն բջիջովս: Այսինքն իմ ստացած տեղեկությունն իմ մասին, նրա որակն ու բովանդակությունը և իմ զգացածը համընկնում են, աններդաշնակություն և ներքին կոնֆլիկտ այս հարցում  չկա: Ինքնաճանաչումն ու ինքնագիտակցումը մարդկային ամենամեծ առավելություններից են: Դրանց շնորհիվ է, որ առանձին մարդիկ ու ազգերը դառնում են բարոյապես ուժեղ: (Այլ հարց է, որ մեզ, հայերիս, պետք է ավելի շատ աշխատել սեփական ինքնաճանաչման ուղղությամբ, որ մենք շատ դեպքերում թերանում ենք այս հարցում: Բայց մեր բոլոր թերություններով հանդերց, այնուամենայնիվ, մյուս ազգերի հետ համեմատ մենք շահում ենք ինքնաճանաչման հարցում)
Եվ դրանց բացակայության պատճառով է, որ ծագում է դաժանությունը, ռասիզմն այդ թվում:

[Abegha]

Բնականաբար յուրաքանչյուրը մեզանից արտահայտում է իր աշխարհաքաղաքական ընկալումները՝ միախառնված այն բնակավայրին որտեղ ապրում է կամ ապրել է։ Բայց կարծում եմ այս հարցին պետք է մի քիչ ավելի գլոբալ նայել։ Արտահայտված կարծիքները շատ հետաքրքիր էին, բայց այստեղ ինձ մոտ մի քանի հարցեր առաջացան.

Չեմ կարծում, որ ռասսիզմը հիմնականում կարող է պայմանավորված լինել ազգապահպանության խնդրով: Ինչքանով ես նկատել եմ, ռասսիզմի հիմնական դրսևորումներն արտահայտվել են մեծ ազգերի կյանքում:

Մի՞թե մեծ ազգերը չունեն մեծ պրոբլեմներ, ինչպես օրինակ Գերմանիան և Ֆրանսիան։ Ինքս քիչ թե շատ մոտիկից ծանոթ լինելով ֆրանսիական հասարակությանը, պետք է ասեմ, որ նույնիսկ պարզ ֆրանսիացու համար մեծ մտահոգություն է, որ աֆրիկյան և մուսուլմանական երկրներից եկածները չեն ինտեգրվում ֆրանսիական հասարակության մեջ։ 5 միլիոն օտարների առկայությունը Ֆրանսիայի համար փոքր թիվ չէ, թեև Ֆրանսիան մեծ երկիր է։ Եվրոսահմանադրության մերժումը Ֆրանսիայի կողմից մի՞թե այս մտավախության արդյունք չէ, մի՞թե ազգապահպան խնդիր չուներ իր խորքում՝ հեռահար մտավախություն, որ վաղը Թուրքիան այդ սահմանադրությամբ կարող է մտնել եվրոսահմաններից ներս։ Թերևս այստեղ Մարիամը կարող է լավ բացատրել։

ռասիզմն ու էթնիկական ագրեսիան բնորոշ են ա) քոչվոր ցեղերին, բ) երիտասարդ ցեղերին: Հին, ձևավորված, իրենց բնօրրաններում մշտապես բնակվող ցեղերը որպես օրենք զուրկ են թե ռասիզմից, թե որևէ այլ անադեկվատ ազգային անհանդուրժողականից:

Բայց չէ՞ որ ամենից մեծ ռասայական խտրականությունը կատարվում է Անգլիայում։ Անգլիացու համար յուրաքանչյուր օտար ռասայական սանդղակում իրենից առնվազն երեք նիշ ցածր է, այսինքն՝ մենք իրենց համար երրորդ սորտի մարդ ենք։ Մի՞թե չի կարելի սա բարոյական ռասիզմ համարել։ Կամ սափրագլուխները Ռուսաստանում՝ մի՞թե նորից ռասայական խտրականության դրսևորում չէ։

Ռասիզմը, ինչպես և ցանկացած այլ ազգային չափերի հասնող դաժանությունները, հետևանք է "ով ենք, որտեղից ենք և ուր ենք գնում" հարցի իրական պատասխանի բացակայության:

Ենթադրենք թե մեծ և հին ազգի ներկայացուցիչ եմ և ես գիտեմ ով եմ, որոնք են իմ ազգային արմատները և պատկանելությունը, բայց իմ երկրի ազգային քաղաքականության տկարության պատճառով մի փոքրիկ խումբ եմ կազմում և սկսում ահաբեկել իմ երկրում ապրող օտարներին, մի՞թե սա ռասիզմ չէ։

[MONK]

Չեմ կարծում, որ ռասսիզմը հիմնականում կարող է պայմանավորված լինել ազգապահպանության խնդրով: Ինչքանով ես նկատել եմ, ռասսիզմի հիմնական դրսևորումներն արտահայտվել են մեծ ազգերի կյանքում:

Մի՞թե մեծ ազգերը չունեն մեծ պրոբլեմներ, ինչպես օրինակ Գերմանիան և Ֆրանսիան։ Ինքս քիչ թե շատ մոտիկից ծանոթ լինելով ֆրանսիական հասարակությանը, պետք է ասեմ, որ նույնիսկ պարզ ֆրանսիացու համար մեծ մտահոգություն է, որ աֆրիկյան և մուսուլմանական երկրներից եկածները չեն ինտեգրվում ֆրանսիական հասարակության մեջ։ 5 միլիոն օտարների առկայությունը Ֆրանսիայի համար փոքր թիվ չէ, թեև Ֆրանսիան մեծ երկիր է։ Եվրոսահմանադրության մերժումը Ֆրանսիայի կողմից մի՞թե այս մտավախության արդյունք չէ, մի՞թե ազգապահպան խնդիր չուներ իր խորքում՝ հեռահար մտավախություն, որ վաղը Թուրքիան այդ սահմանադրությամբ կարող է մտնել եվրոսահմաններից ներս։ Թերևս այստեղ Մարիամը կարող է լավ բացատրել։

Իսկ միթե նույն միտքը չէր արտահայտում այս նախադասությունը.

Բայց, իհարկե, արդի աշխարհում առկա ռասսիզմի մեջ մեծ դեր ունեն նաև էթնիկ և մշակութային ինքնապաշտպանական հակադարձումները:

Սակայն չեմ կարծում, որ  Ամերիկայի բնիկ հնկացիների նկատմամբ ռասսիզմի սուր արտահայտումը և դրա հետևանքով բազում ցեղերի ու նրանց մշակույթների կործանումը պայմանավորված էր ազգապահպանության հրամայականով: Այստեղ առաջին հերթին դեր էր խաղում նվաճողական քաղաքականությունը:[/color]

[Mariam]

Ինչպես նշել էք, Ռասսիզմի արմատը չափազանց խոր է մարդկային գիտակցության- անգիտակցության մեջ: Բայց ացգային այս զգացումի  բուն էությունը դժվար է հասկանալ:
Ֆրանսիայի պարագան, Հայր Սուրբ, լավ էք նկարագրել: Միայն մի ճշտում կատարեմ. Ֆրանսիայից հեռու ապրելու և Հայաստան ապրելու ցանկությունը բխել է նախ և առաջ՝ Ֆրանսիայում տիրող անընդունելի վիճակի պատճառով. որպես Հայ, խեղդվում էի:
Ամբողջ կյանքը՝ խեղդված վիճակում եմ ապրել Ֆրանսիայում... Հանդուրժող երկիր չէ: Գաղթականի համար, ձուլվելը նշանակում է կորցնել ազգային բոլոր հատկանիշներդ: Ֆրանսիան չի հանդուրժում, որ օտարը իր մշակույթով ապրի, որ մի մարդ իր երկրի վրա իր հոգու մեջ առնչվի ուրիշ պատմության և ուրիշ մշակույթի հետ:
Ֆրանսիայի Հայ համայնքը... վախով կորցրել է ազգային իր բոլոր դիմագծերը, և առաջին հերթին՝ լեզուն:
Ֆրանսիան հանդուրժում է օտարի գոյությունը իր երկրի վրա, բայց հոգեպես մեռած վիճակում: Ինտեգրացյան աս է նշանակում:
Հասկանում եմ Ֆրանսիայի բոլոր շահերը՝ մշակութային, ինքնուրույնության, քաղաքական: Հասկանում, ու հարգում: Դրա համար, որպեսզի ես անկեղծ լինեմ սիրածս Ֆրանսիացիների նկատմամբ, նախընտրել եմ իմ ազգի բնօրրանում ապրել:
Խոսեցեք ինձ «զտարյունության» մասին: Հայերը չեն ունենո՞ւմ  զտարյունությոան նախընտրանքը: Սկզբին, մեր ծանոթ բոլոր Արցախցիները կոտորակների հաշիվներով էին զբաղվում, ինձ կամ աղջկա նկատմամբ - մայրս՝ Հայ չէ, ամուսինս Ֆրանսիացի է- որոշելու համար, թե ինչ տոկոսով Հայ էինք:  Մեղքենում էին մեզ «Ափսո՛ս»:
«Ցեղապաշտությունը» Ռասսիզմից տարբեր բան է: Հայերը ունեն դեպի զտարյունությունն այս ձգտումն ու երազը - զորս հարգում եմ: Կարո՞ղ էք ինձ բացատրել այս երկու երևույթների տարբերությունը:

[Mariam]

Մոնք, և բոլորդ, ինձ տվեցիք առաջին հարցիս պատասխանը. Ացգի պահպանելու արդար անհրաժեշտ «բնազդից» ավելի՝ Ռասիզմը նվաճողական ձգտումն է :
Բայց այստեղ ծագում է օտարատյացության ծայրահեղությունը. ի՞նչ բնազդ է ՝օտարին թերագնահատելու և արհամարելու ձգտումը, և նրան ոչնչացնելու ծայրահեղ ցանկությունը: Առաջնորդված է միայն նվաճողական նպատակի կողմի՞ց:
Երկրորդ հարցս վերաբերվում է «Զտարյունության» փնտռտուքին: Երա՞զ է, թե՞ անհրաժեշտություն: Ի՞նչ փիլիսոփայություն է թաքնված այս փնտռտուքի մեջ: Իրականանալի՞ է: