Սբ Պատարագը՝ աշխարհաբար

[Hrant]

Կներեք եթե հիմարություն եմ ասում բայց արդյոք հնարավոր չէ պատարաքներ անց կացնել նորմալ հայերենով

[Masnaget]

Կներեք եթե հիմարություն եմ ասում բայց արդյոք հնարավոր չէ պատարաքներ անց կացնել նորմալ հայերենով

Միանշանակ` ոչ : Նորմալ հայերեն ասվածը շատ հարաբերական բան է: Նախկինում Վահան Տերյանն առաջարկում էր երկարաշունչ ու տգեղ <<վերարկու>>  բառի փոխարեն գործածել առավել գրավիչ ու նրբահունչ  <<պալյտո>> բառը: Չգիտեմ` այն ժամանակներում գործածեցի՞ն, թե՞ ոչ, բայց հիմա նույն <<պալյտո>>  <<խալաձիլյնիկ>> և նման օտար բառեր օգտագործողներին նույնքան խեթ են նայում, որքան  օտար բարքեր ունեցող երիտասարդների ու աղջիկների: Տեսե՛ք, որ  լեզուն կենդանի օրգանիզմ է, ու նրանում  կատարվում են  լուրջ փոփոխություններ  եթե ոչ  ամեն տարի,  գոնե հինգ-վեց տարին մեկ:

Ուրեմն` հավատքին վերաբերող հաստատուն իրողությունները, միջոց ունենալով  փոփոխուն լեզուն, պետք է ոչ թե  նրա հետ փոփոխվեն, այլ  նույնը մնան, այնպես, ինչպես  ավանդել են մեզ  մեր Հայրերը:

***

Եթե անհասկանալի է Պատարագի Ահեղ խորհուրդը, ապա դու կարդա՛ մեկնություններ ու Ավետարանը, եթե անհասկանալի են աղոթքներն ու քարոզները, ապա թարգմանի՛ր քեզ համար, ու ժամանակի ու միջոցների սղությունը պատճառ մի՛ բեր, որովհետև շատ բան արդեն քեզանից առաջ արվել է, ու քեզ մնում է միայն փնտրել, ու հաստատ կգտնես:
Չարահնար սատանան է, որ մարդկանց շեղում է  իրենց իսկ լեզվով ու տրամաբանությամբ, բայց դու մի՛ ասա, թե չես կարող պայքարել դրա դեմ: Մտի՛ր Եկեղեցի ու քո իսկ լեզվով աղոթի՛ր: Ոչ ոք չի հարցնի, թե ինչու գրաբար չես աղոթում:       

[Hrant]

Շնորհակալություն պատասխանելու համար այո համաձայն եմ ձես հետ երեվի սխալ արտահայտվեցի երբ ասում  էի նորմալ հայերեն նկատի ունեի արեվելահայերեն եվ պալտոն եվ խալադիլնիկը ոչ մի կապ չունեն դրանք Ռուսերեն բառեր են վորոնք ցավոք խորհրդային Հայաստանից հասարակության  բառպաշարի  մեջ են մնացել
Հասկանում եմ ձեր ասացը բայց ցավոք  դեր երկար ժամանակ է պետք որպէսզի ներկա երիտասարդուտյունը այնքան մեց նշանակուտյուն տա եկեղեցուն եվ պատարաքին որ նստի եվ թարգմանի աղոթքներ  այօ անողը կանի ճիշտ էք որ փնտրեն կգտնեն  իսկ մնացածը ովքեր դեռ չեն գտել աստծոն հապա նրանց մասին ինչ կասեք.Ayd mardiq havatcyal chen der chen  handipel astco het ev ekexecin karcum em mec der uni  ayd handipman hamar.Isk mardkanc harkavor e im karciqov mite sxalvum em irenc lezvov xosel sa amenevin chi nshanakum vor ete bolor" xosein poxocain lezvov urmen ekexecin el piti nranc poxocain lezvov axotqner  aner bolorovin dranq erkuns el hayeren en u mer lezunern en shat  hianali kliner ayo vor bolors erkusin el lav tirapetel baytc avax irakanutyun" aydpes che urmen karcum em vor harnci lucum e petq gtnel  vorqan el duq aseq ay tox kardan tox sovoren ayo chisht  eq bayc ayd amen" petq e kapel irakanutyan het ete menq tesnum enq vor nerkayums eritasardutyan miayn chnchinc  tokso e hachaxum ekexeci liovin haskanlov dra imast" urmen petq e dzernarkven qayler.Ete duq asum eq vor satanan e vor mardkanc shexum e ayo hamadzyan em bayc  sar" datenq erb mi amrdu vor chi havatum astcun ev ase vor satanan e hogit tirum inch kasi kasi himarutyun es durs talis.Ekexecin bolori hamar e havtacyalkneri ev  anhavatneri da tepet patmakan miak  bann e vor misht  tvel ev talis e amen inch poxaren" chstanalov vochinch.Ays amen" mi guce indz hamar ev dzes hamar haskanali e bayc shaterin sa chinaren e tvum .

[Masnaget]

Շնորհակալություն պատասխանելու համար այո համաձայն եմ ձես հետ երեվի սխալ արտահայտվեցի երբ ասում  էի նորմալ հայերեն նկատի ունեի արեվելահայերեն եվ պալտոն եվ խալադիլնիկը ոչ մի կապ չունեն դրանք Ռուսերեն բառեր են վորոնք ցավոք խորհրդային Հայաստանից հասարակության  բառպաշարի  մեջ են մնացել
Հասկանում եմ ձեր ասացը բայց ցավոք  դեր երկար ժամանակ է պետք որպէսզի ներկա երիտասարդուտյունը այնքան մեց նշանակուտյուն տա եկեղեցուն եվ պատարաքին որ նստի եվ թարգմանի աղոթքներ  այօ անողը կանի ճիշտ էք որ փնտրեն կգտնեն  իսկ մնացածը ովքեր դեռ չեն գտել աստծոն հապա նրանց մասին ինչ կասեք.Ayd mardiq havatcyal chen der chen  handipel astco het ev ekexecin karcum em mec der uni  ayd handipman hamar.Isk mardkanc harkavor e im karciqov mite sxalvum em irenc lezvov xosel sa amenevin chi nshanakum vor ete bolor" xosein poxocain lezvov urmen ekexecin el piti nranc poxocain lezvov axotqner  aner bolorovin dranq erkuns el hayeren en u mer lezunern en shat  hianali kliner ayo vor bolors erkusin el lav tirapetel baytc avax irakanutyun" aydpes che urmen karcum em vor harnci lucum e petq gtnel  vorqan el duq aseq ay tox kardan tox sovoren ayo chisht  eq bayc ayd amen" petq e kapel irakanutyan het ete menq tesnum enq vor nerkayums eritasardutyan miayn chnchinc  tokso e hachaxum ekexeci liovin haskanlov dra imast" urmen petq e dzernarkven qayler.Ete duq asum eq vor satanan e vor mardkanc shexum e ayo hamadzyan em bayc  sar" datenq erb mi amrdu vor chi havatum astcun ev ase vor satanan e hogit tirum inch kasi kasi himarutyun es durs talis.Ekexecin bolori hamar e havtacyalkneri ev  anhavatneri da tepet patmakan miak  bann e vor misht  tvel ev talis e amen inch poxaren" chstanalov vochinch.Ays amen" mi guce indz hamar ev dzes hamar haskanali e bayc shaterin sa chinaren e tvum .

Ես էլ իմ կողմից եմ ցանկանում  ջերմ շնորհակալություն հայտնել Ձեզ` այսքան հետևողական լինելու և երիտասարդությանը հուզող արդիական հարցեր բարձրացնելու համար: Իրոք շնորհակալ եմ:
Տե՛ս, թե որքա՛ն կարող է առաջ գնալ չարը` մարդկանց մոլորեցնելու և ծուլության մեղքի մեջ գցելու համար: 
Հավատացյալները` իրական հավատացյալները, ցավոք, քիչ են,  իրոք. եթե հայացք  գցենք  այսօրվա երիտասարդության  զբաղմունքների, կյանքի ու կենցաղի վրա, ապա կտեսնենք, որ դրանք լի են առօրյա դասերով` ուսումնասերների համար, պարապ զրույցներով` գործազուրկների համար, ամբարտավան բարքերով` տղայական հոգեբանություն ունեցողների համար, անիմաստ ժամանակի վատնումով`  գերժամանակակիից համարվող  համակարգչամոլների և ինտերնետամոլների  համար և այլն: Եվ  եթե սրանցից ոմանց  հարցնես, թե ի՛նչ գիտեն մեր հավատքի մասին, նրանք կկարկամեն ու հազիվ կցկտուր մեկ-երկու բան ասեն: Իսկ ոմանք էլ  կասեն, թե  Եկեղեցի չեն հաճախում, որովհետև <<ժամանակ չունեն>>: Սրանց մեջ նկատելի կլինեն անշուշտ նրանք, ովքեր կմեղադրեն Եկեղեցուն ու եկեղեցականներին` անհասանելի լեզվով արարողություններ կատարելու մեջ: Գուցե իրավացի՞ են,-կհարցնես,  բայց  արի քննենք Եկեղեցուն անդամակցելու  և իրական հավատացյալ  դառնալու փուլերը: Նախ  Մկրտությունն է, ուղղափառ  հավատքի խոստովանությունն ու այնուհետ` Քրիստոսի  ցուցանած ճանապարհով  ընթանալը:
Նախ Մկրտությունն է` ըստ մեր Տիրոջ  խոսքի, թե` <Ով նախ Սուրբ Հոգուց չծնվի, չի կարող Արքայություն մտնել>: Մկրտությունը կատարում է  նախօրոք  հավատքի  խոստովանություն կատարած անձնավորության համար: եվ  այդ  հավատքի խոստովանությունը, ճիշտ է, արտասանվում է գրաբար, սակայն նախօրոք  մատչելի լեզվով ուսուցանվում է  նրան: Ուստի նա չի կարող ասել, թե` <Ինձ  չբացատրվեց այն, ինչին պետք է  հավատամ>: Նման խոսք չի ասի նա, ով իսկապես  հավատքով ու գիտությամբ է  մկրտվել: Եվ այստեղ  քահանան, մինչև չհամոզվի, որ  մկրտվողը  մինչև վերջ  ճշմարտապես  հասկացել է  հավատքի հիմնական դրույթները,  չի մկրտի:
Այսպես էլ մյուս Խորհուրդներն առանձին-առանձին. բոլորի համար էլ պատշաճ կերպով բացատրվում են օրվա խորհուրդը, տվյալ սուրբի վարքը, Ավետարանի ընթերցածքը, քարոզը, և այլն:

Կասե՞ս, թե այս մարդիկ, ովքեր, աշխարհաբար` իրենց հասկանալի լեզվով բացատրություններ իմացան, որևէ բան չհասկացան: Իհարկե ոչ:
Երբ խոսում են մարդկանց մի խմբի անունից, հարկավոր է այդ խմբի հավանությունն ու համաձայնությունն ունենալ: Այլապես խոսքը  նրան  անհասանելի կլինի, և ցույց  կտա, թե խոսողը չի կարող հարց տալ և պատասխանել  այդ խմբի անունից: Ահեղ


Դատաստանի ժամանակ ամեն մեկն  իր համար է պատասխան տալու, և այսպես է ճիշտը: Այլապես կստացվի, թե մեկը մեղք է գործում, մյուսը քավում է  այն, կամ մեկը բոլորի մեղքերի համար է պատասխան տալիս: Հավատքային իրողությունները խիստ անձնական են, և եթե մեկը հարցեր ունի, ապա  ինքն  իսկ է  դիմում հոգևորականին` ստանալու համար իրեն` միայն իրեն համար  նախատեսված խոսքը: Այդպես էլ լեզվի մասին հարցերը, որ ամեն մարդ յուրովի կարող է  լուծել: Մեկը կկարդա, կթարգմանի, մյուսը` միանգամից այդ  թարգմանածը կարող է կարդալ, մեկ ուրիշը` կխնդրի բանիմաց մեկին` իրեն համար կարդալու և բացատրելու: Իսկ եկեղեցականներն էլ, որոնց տրված է հավատացյալ ժողովրդին քարոզելու իրավունք,  կբացատրեն  խրթինն ու դժվարըմբռնելին:     
Եկեղեցին ու եկեղեցականներն անում են, շատ մեծ գործ են անում: Պարզապես  այդ գործերը պետք է նկատել:

***

Իսկապես ճիշտ ես նկատում. ոչ բոլոր երիտասարդներն են հասկանում, թե ո՛ւր են գնում և ինչի՛ համար: Բայց հասկանալու համար նախ պետք է նրանցից յուրաքանչյուրն անհատապես աշխատի իր հավատքին վերաբերող իրողությունները  պարզելու ուղղությամբ:

***

Դու տե՛ս, որ սատանան կարող է քողարկվել ու իբրև յուրային` հարմար պահին հարձակվել Եկեղեցու ու եկեղեցականի դեմ: Դա իր գործն է: Բայց ինչո՞ւ պետք է որևէ մեկին հարցնենք, թե արդյո՞ք  չարն է բույն դրել նրա սրտում ու հարց է տալիս` արթնացնելով  զոհի ծուլությունն ու ծանրաքարշությունը: Տե՛ս, որ չարը երբեք չի խոստոանի, որ ինքը չար է: Գողը չի խոստովանի, որ գող է, պոռնիկը նույնպես չի ասի, որ պոռնիկ է,  հայհոյիչը` հայհոյիչ, բանսարկուն ու մյուս մեղանչողներն էլ նույնպես:


Տե՛ս, թե  սատանան ինչպես էր  չարչարում երանելի Հոբին ու նախատում իր իսկ բարեկամների լեզվով: Երբեք չխոստովանեց, որ ինքը սատանան է, փորձիչը, որ մեր Տիրոջն էլ փորձելիս ցույց չտեց իր իրական երեսը, մինչև չբացահայտվեց: Կարդանք Երանելու մասին. <<Եւ սատանան հեռացաւ Տիրոջ առաջից եւ ոտից գլուխ չարորակ վէրքերով պատեց Յոբին: Եւ Յոբը խեցու մի կտոր առնելով` քերում էր թարախը. նստում էր աղբիւսում, քաղաքից դուրս: Ու երբ այս դէպքից շատ ժամանակ անցաւ, կինն ասաց նրան. <<Մինչեւ ե՞րբ, դիմանալով, պիտի ասես, որ համբերելու ես դեռ մի որոշ ժամանակ` փրկութեան յոյս ակնկալելով: Ահա ջնջուած է յիշատակդ երկրի երեսից, ոչնչացուած են տղաներդ ու աղջիկներդ` իմ որովայնի ծնունդները, որոնց ես իզուր վաստակեցի տառապանքով: Դու ինքդ էլ զազրելի որդերի մէջ նստած ես բացօթեայ, իսկ ես, մոլորուած, ծառայի պէս տնից տուն, տեղից տեղ ընկած` սպասում եմ, թէ ե՞րբ է արգակը մայր մտնելու, որ հանգստանամ իմ տառապանքներից ու ցաւերից, որոնք այժմ պատել են ինձ: Արդ, մի խօ՛սք ասա Տիրոջն ու մեռի՛ր>>  >>:


Բայց ուշադի՛ր եղիր, որովհետև չարին իր խորհուրդներից պիտի ճանաչենք` ըստ Տիրոջ խոսքի, թե` <<Մի՞թե փշից  թուզ և տատասկից խաղող կքաղեն>>: Արդ, երբեք մի՛ հարցրու այն, ինչ գիտես, գուցե անսպասելի իրավիճակում հայտնվես, որովհետև այն անհավատը, ում որ  ասես, թե նա չարից է խոսում,- հենց չարի ու բանսարկուի կողմից արդեն նախապատրաստված է` չխոստովանելու իր էությունը և դեռ կծիծաղի քեզ վրա` քո տված հարցի կամ արած նկատողության համար: Աղոթի՛ր դու նաև նրա՛ համար:

Տե՛ս, թե որքան կարող է առաջ գնալ չարը` մարդկանց մոլորեցնելու և ծուլության մեղքի մեջ գցելու համար: Չէ՞ որ չաղոթողը սույն չար պատճառն է բերում, թե անհասկանալի է, իսկ աղոթողն աղոթում է` հասկանալով այն, ինչ պետք է հասկանա:   
Այո՛ Եկեղեցին բոլորի համար է, և նա բոլորին էլ սպասում է իր գիրկը: 

[Ղուկաս Վահան]

Մասնագետ ջան մի քիչ խիստ չե՞ս։ Հարցը սատանայի կտուրը գցեցիր միանգամից։

[Hasik]

Հարգելի Հրանտ, մեր այսօրվա երիտասարդությունն այդքան էլ պասիվ չէ այսօր հոգևոր կյանքում  և ոչ միայն եկեղեցի է գնում ուղղակի մոմ վառելու, այլ իրոք մասնակցում է եկեղեցական կյանքին, պատարագներին, մեծ գիտակցումով դրա կարևոր դերը քրիստոնյաի կյանքում: Մենք այսօր ունենք շատ երիտասարդաց  միություններ, որտեղ իրոք կրթվում են մեր երիտասրդները, ստանոմ իրենց հուզող հարցերի պատասխանները, իսկ պատարագը հասկանալու համար կարող եք սկսել պատարագամատույցից, դրանով առաջնորդվել պատարագի ժամանակ , և այն ամենը, որ շատ խրթին ու բարդ էր թվու սկզբում, անհասկնալի, աստիճանաբար կդառնա հասկանալի ու կզգաք դրա պահանջը հենց գրաբարով, ես իմ փորձից եմ ասում:

[Ղուկաս Վահան]

Ես այս հարցին մի քիչ այլ կերպ եմ վերաբերվում։

Նախ եթե ասենք պարզապես՝ «Որովհետև մեր սուրբ հայրերը մեզ այդպես են ավանդել», ապա բավարար չէ, որովհետև սբ Մեսրոպ Մաշտոցին և Սահակ Պարթևին էլ իրենց սուրբ հայրերը կամ ավելի շուտ առաքյալները հունարեն էին (կամ ասորերեն) ավանդել և իրենք էլ պետք է պահեին այդ լեզուն։ Սակայն Կորյունի «Վարք Մաշտոցի» գրքից գիտենք, թե Մաշտոցն ինչքան էր մորմոքում ու ցավ ապրում, որ իր ժողովուրդը չի հասկանում և հաղորդակից չի դառնում Աստուծո խոսքին, թեև այդ ժամանակ եկեղեցիներում կային թարգմանիչներ, որ ծեսը և եկեղեցում ընթերցվող սրբազան գրքերի ընթերցումները թարգմանում էին։

Մարդը միայն իր հոգուն հարազատ կամ մայրենի լեզվով աղոթելուց է գոհանում։ Շատ հաճախ, երբ մեկը մի լեզու է սովորում և այդ լեզվով փորձում է մի երկու բառ ասել իր բարեկամին, օրինակ՝ ինչպե՞ս ես, ի՞նչ կա–չկա, հետո նույն բանը հարցնում է իր մայրենի լեզվով, որովհետև օտար լեզվով ասածը լիարժեք չէ և չի կարող փոխարինել մայրենիին։ Հետևաբար գրաբար չիմացող մարդու համար դժվար է աղոթել այդ լեզվով։ Չմոռանանք, որ գրաբարը ինչքան էլ որ մերն է, այնուամենայնիվ կենդանի խոսակցականում չի օգտագործվում։
Արդեն այսօր այս դժվարությունը տեսնող եկեղեցականներն իրենց եկեղեցիներում աստվածաշնչյան ընթերցումները, խոստովանության կարգը և որոշ աղոթքներ աշխարհաբար են կատարում, որ ժողովուրդը այդ հնչվող աղոթքների միջոցով կարողանա հասկանալ ծեսը և խոսի Աստուծո հետ։

[Hrant]

Shnorhakalutyun Masngaet jan patasxanit hamar baner kan hamadzyan em qez het bayc baner kan vor chem haskanum chishtn asac erb asum es  vor mard piti chharcni erb mi bani maisn chgiti inch es uzum asel vor  amot e harcnel erb chgites?tuyl tveq chhamadzyanvel dzez het ev asel vor  shat amot e erb ches harcnum.Duq andhat xosum eq mardu culutyunic ev ayln ayo inhvor tex hamadzayn em dzez het bayc  mek ban harcnem noric erb asum eq amen ard ir hamar e patasxan tali u da chisht e da inch e nshanakum vor indz chanhangstacni  urish neri tvyal depqum erb harcs uxxvac er eritasardutyan" indz chhetaqrqri eritasardneri harcer" ayl miayn im" hetaqrqr?Hisusn el edpes aner?Inchu Amboxhc mardkanc mexqeri hamar inq" patasxan tvec u henc ayd mexavornern el xachecin nran.Mi guce es chem haskacel dzez chisht xndrum em  uxxeq indz.

[Hrant]

Barev Dzez  hargeli  Xukas shnorhakalutyun patasxanelu hamar   liovin hamadzayn em dzez het ev im sepakan pordzn el da cucy e tvel.