Պատարագն ու ժամերգությունը հարստացան դարերի ընթացքին, Եկեղեցու հայրապետների ու սրբերի, բոլոր զավակների հավատի փորձառության զուգահեռ, Սուրբ Հոգու ներշնչմամբ բայց տվյալ դարերի հատուկ բարքերի ընդհանուր մտահորիզոնի մեջ:
Եթե Քրիստոսի ժամանակակից կանայք լռելյան կանգնած էին Տաճարում,ու ունկնդրում և լռելյան աղոթում քահանաների և հրեաների տաճարի սպասավորների կողմից երգված ու արտասանված սաղմոսների ու աղոթքների ժամանակ, դա չի նշանակում, որ այս օրենքը անջնջելի լինի: Այս օրենքը արտացոլում է այն ատենվա հրեական մտածելակերպն ու բարքերը:
Մարիամ ջան, բայց եկեղեցում կանգնած մյուս հավատացյալ տղամարդիկ էլ չեն աղոթում բարձր ձայնով։
Իսկ ինչպե՞ս ես դու ընկալում Պողոս առաքյալի այս խոսքերը՝ Ա Կորնթ.գլ. ԺԴ, հմր. 34-38 ։
Սուրբ Պողոսի ձեր մատնանշած խոսքերը վերաբերում է «լեզուներ» խոսելու շնորհին, որ նախկին քրիստոնյաների մեջ տարածված սովորություն էր:
«Քրիստոսի եկեղեցին գաղտնիքներ չունի ոչ մեկի համար : Նրա բոլոր խորհուրդները, բոլոր արարողությունները և գաղափարները պետք է բոլորի սեփականությունը լինեն: Քրիստոնեությունը ժողովրդական կրոն է և չի ընդունում որևէ խմբակցական, առանձնաշնորհյալ, դասակարգային, կաստայական դրություն կամ հոգեբանություն:
Այս խորհդածության գործնական եզրակացությունը թող լինի մեր ժողովրդի խավերի մեջ Ավետարանի խոսքը տարածելը, բացատրելը, մեր եկեղեցական արարողություններն ու ծիսակատարությունները հասկանալի դարձնելը և մեր մանուկներին, պատանիներին հոգևոր աղոթքներ ու եկեղեցական երգեր սովորեցնելը:»
Երջանկահիշատակ Վազգեն Առաջին, Համենայն Հայոց Կաթողիկոս «Մեր պատարագը»,էջ 17
Օրհնյա'լ լինի մեր լուսահոգի Վեհափառ Հայրապետի սուրբ ու թանկագին հոգին:
Ես սպասեցի, որ մյուսները արտահայտվեն, բայց 8:)
Quote from: Mariam on June 29, 2005, 10:09:58 PM
Սուրբ Պողոսի ձեր մատնանշած խոսքերը վերաբերում է «լեզուներ» խոսելու շնորհին, որ նախկին քրիստոնյաների մեջ տարածված սովորություն էր:
Մարիամ ջան, նախ համաձայն չեմ, որ մատնանշվատ հատվածը միայն լեզուներ խոսելուն է վերաբերվում, ավելին, ես ամբողջ հատվածից մատնանշել էի հատուկ համարներ, որտեղ լեզուներ խոսելու մասին նույնիսկ խոսք չկար։
Quote from: Mariam on June 29, 2005, 10:09:58 PM
Սուրբ Պողոսի նամակներից կարող էք մատննանշել շատ ու շատ ուրիշ խոսքեր, որոնք «փաստում»են իր անձնական ատելությունը այնպիսի հավակնության նկատմամբ, ինչպիսի իմս է. կնոջ հնարավորություն տալ ձայնակցել շարականներին:
Մարիամ ջան, ինձ ներող եղիր, բայց ես համաձայն չեմ նման մտածելակերպին։
Նախ Պողոս Առաքյալի թղթերը կարդալուց պետք է հաշվի առնել, որ նա մեր թաղի Աշոտը կամ Արմենը չէ, և հետո չմոռանանք, որ Աստվածաշունչն ենք կարդում։Պողոս Առաքյալի «անձնական ատելությունը» չի կարող տեղ գտնել Աստվածաշնչում։
Quote from: Mariam on June 29, 2005, 10:09:58 PM
Տղամարդկանցից շատերն, գոնե մեր քաղաքի ժամերգության մասնակցողներն ...
Տղամարդկանցից շատերն էլ եկեղեցական որևէ աստիճան չունեն։
Եթե մեր որոշ եկեղեցիներում ժամերգություններին մասնակցող տղամարդիկ միայն քահանաները, սարկավագներն ու դպիրներն են, ցավալի է, բայց շատ տեղերում էլ տղամարդիկ գալիս են պարզ հավատացյալների նման արարողություններին մասնակցելու։
Quote from: Mariam on June 29, 2005, 10:09:58 PM
Սակայն տեսե'ք որքան է փոխվել կանանց դերը ընկերության գրկում: Ինքն էլ օգտագործում է իր ամբողջ տաղանդը, բայց նրան արգելված է եկեղեցում ձայն բարձրացնել: Երբեմն ծանր պատասխանատվություն է ստանում դրսի աշխարհում, բայց նրան արգելված է եկեղեցում արտահայտվել ու պարզ ու ամենուն համար գրված շարականը կիսել սարկավագի հետ: Երկու ամուսինները միասին որոշում են կայացնում պզտիկ ու մեծ գործերի վերաբերայլ, ու նվազ պատասխանատվություն չի ստանում ընտանիքում ու հասարակությունում:
Երեկ Սպանիան վավերացրեց միասեռականների ամուսնության և միասեռական զույգերի կողմից երեխաներ որդեգրելու օրենքները։
Եկեղեցին երբեք չի կարող արևմտյան ընկալմամբ տղամարդու և կնոջ «հավասարության» սկզբունքը ընդունել։
Երբեք հայրը մայր չի կարող դառնալ, ինչպես նաև մայրը՝ հայր։Աստծուց այսպես է սահմանված և սա մեծ խորհուրդ ունի։
Եթե մենք իրապես գիտակցենք աղոթքի ուժը և այն շնորհները, որ Աստված տվել է թե՛ կնոջը, թե՛ տղամարդուն, կարիք չենք էլ ունենա եկեղեցում մեր ձայնը բարձրացնելու։
Ես կուզեմ մեկ անգամ ընդմիշտ հստակեցնել, որ համաձայն չեմ եկեղեցական արարողությունների ժամանակ բարձրաձայն չերգելը կամ աղոթքը չասելը լռություն համարել։Մայր Աթոռում շատ օրեր են լինում, երբ ոչ աղոթքը կարդացող հոգևորականն եմ լինում և ոչ էլ շարականներն եմ երգում, բայց միևնույնն է, ժամանակն ինձ համար անցնում է կայծակնային արագությամբ, որովհետև ամբողջ հոգով և մտքով հետևում եմ հնչող շարականներին, աղոթքներին և մաղթանքներին, և երբեք ինձ չեմ զգացել մի կողմ գցված։
Ի վերջո եկեղեցական ամենից կարևոր արարողության՝ Պատարագի ժամանակ, ծեսի կեսը երգչախումբն է երգում, որ սովորաբար բաղկացած է լինում կանանցից։
Եվ հետո կնոջ դերը չի ավարտվում եկեղեցում գլխաշորով կանգնելով։Շատ տեղերում Եկեղեցիներին կից տիկնանց և երիտասարդաց միություններ կան, որտեղ կանայք և երիտասարդ աղջիկները շատ հետաքրքիր ծրագրեր են իրակացնում։Էլ չեմ ասում այն ուսուցչուհիների մասին, որոնք եկեղեցուց վկայականներ են ստացել դասավանդելու դպրոցներում։
Quote from: Mariam on June 30, 2005, 11:55:03 AM
Սուրբ Պողոսի խոսքերը փաստում են որ եկեղեցում կանանց շնորհված «ազատությունը»խիստ սահմանափակեցին վաղ շրջանից սկսյալ:Ու խոր հավատացող կանանց տառապանքը սկսավ, մինչև կանացի առաջին վանքերի ստեղծումը: Ինձ համար շա՛տ մեծ մխիթարանք լկիներ մի այնպիսի վանքի ստեղծումը հայրենիքում. կմխիթարվեի հոգևոր արժեքների գանձերի հետ կրոնավորուհիների տրված արտոնությամբ ու երջանկությամբ' այս գանձերին մոտենալու ու նրանցով ապրելու:
Պատմությունը փաստում է, որ քրիստոնեությունը բարձրացրեց կնոջ դերը (անկախ իգական վանքերի ստեղծումից)։Եթե համաձայն չեք, պատրաստ եմ օրինակներ բերել։
Ասեմ նաև անձնապես տեսել եմ, թե ինչպես Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը իր գահակալության առաջին իսկ շրջանից հատուկ ուշադրություն դարձրեց կանացի վանքեր ունենալու խնդրին և կարծում եմ ջանք չխնայեց այդ ուղղությամբ։Եթե այդ համակարգը այսօր չի զարգանում, սա արդեն մեկ այլ խնդիր է և մեկ այլ թեմա։
–––
Վազգեն վեհափառը միայն կնոջ մասին չի խոսում, այլ՝ ժողովրդի մասնակցության։
Միթե կարելի՞ է ենթադրել, որ Վազգեն վեհափառն այդպես ասելով իր վարդապետության շրջանում, չցանկացավ փոխել այդ իրավիճակը 40 տարվա կաթողիկոսության շրջանում, թերևս գեթ սփյուռքում։
Անշուշտ՝ ոչ։
–––
Մարիամ ջան, ամենից վերջում ցանկանում եմ քեզ շնորհակալություն հայտնել, որովհետև ինչպես տեսնում ես բոլորը ետ են քաշվել և կարծես միակ տղամարդը դու ես մնացել, որ համարձակ արտահայտում ես քո մտքերը։Չգիտեմ, ոմանք կարես շատ անտարբեր են եկեղեցում իրենց ներկայության հարցում կամ չեն ցանկանում փշոտ հարցեր տալ հոգևորականներին՝ փափուկ բարձ դնելով իրենց և հոգևորականների գլխի տակ՝ վնասելով իրենց և մեզ։
Բայց կարծեմ այս ֆորումը միայն հոգևորական–հավատացյալ հարց ու պատասխան չէ, այլ բոլորս միասնաբար կարող ենք արտահայտել մեր մտքերը, այլապես անիմաստ է ֆորում կոչել։
Հայր Սուրբ,
Դուք ծանոթ եք մեր հոգևոր ժառանգության բոլոր կամ շատ ու շատ շարականներին ու աղոթքներին, ու կարող էք հոգով միանալ երգող սարկավագի հետ: Երգելու բացառիկ երջանկությունն էլ ունեցել էք եկեղեցում, կարող էք այս շարականներով Ձեր անձնական աղոթքը հարստացնել եթե ցանկանաք:
Մեր հոգևոր գանձերրով հիացած եմ և ես, բայց ինձ մնում են անծանոթ, որովհետև ոչ ոքի մտքով չանցավ թե հավատացյալը կարող էր փափաքել նրանց «ճանաչել», ու եթե անձնապես չգնամ Սուրբ Էջմիածին ու չգնեմ այս գանձերի թանկագին հատորները, ես ու աղջիկս հավերժ կզրկվենք այս երջանկությունից: Ենթադրում եմ որ քահանաները մտածում են որ նրանք մեզ պետք չեն, որովհետև նրանցից մեկից խնդրել եմ արդեն:
Անոնք որոնք ամեն օր մոտենում ու ուրախանում են հոգևոր այս հարստությամբ, չեն ցանկանում նրա բովանդակությունը փոխանցել պարզ հավատացյալին: Ու ինքը վերածված է «ուկնդրի» մը, որ համեբրությամբ լցված սպասում է որ նույն շարականը տարիներ շարունակ կրկնվի որպեսզի նրա ամբողջական իմաստը իմանա: - Այսպիսի համբերության խորհուրդ եմ ստացել հավատացյալի մը կողմից: « Մի անգամ մի բառ ես հասկանում, ուրիշ անգամ , ուրիշ բառ ու տարիների ընթացքին կտեսնես ' ամբողջ շարականը գոց կգիտենաս ու լրիվ իմաստը կըմբռնես:» Բայց ներեցե'ք այնքան երիտասարդ չեմ ու մեղանչում եմ անհամբերութան մեղքով, ինձ ներվի, չորս տասնյակ տարի , ու մի քիչ էլ ավելի է որ սպասում եմ: Դրախտում անօգուտ են այս շարականները:
Ոմանք էլ կարծես համոզված են թե կնոջ գործը չէ հոգևոր «հարցերով» զբաղվելը, բայց Փա՛ռք Աստուծո, ուրիշ տեղեր տարբեր է կացությունը ու մտայնությունը. երեցկին մը մոտակա գյուղերիի երեխաներին սովորեցնում է պատարագի հոգևոր երգերը, ու շատ բարի գտնվեց իմ նկատմամբ, «Խորան Լուսո» օրինակ մը մեզ նվիրելով: Երաժշտությունը անձամբ սովորեցնում եմ աղջկաս, ու կարծես խնդիրը փակվեց: Բայց դեռ վիրավորված եմ մեր քաղաքի քահանաների անտարբերության կամ, ավելի ճիշտ, դժկամության ու բացարձակ մերժման պատճառով: Վեհափառի տված խորհուրդները վերաբերում են ամբողջ ժողովրդին, անխտի'ր, ու խտրականություն չդրեց աղջիկների ու տղոց միջև:
Կանանց մասին, եթե արտոնված է ինձ իմ տպավորությունը ասել, շատ եմ զարմացել Հայաստանի սովորական կանանց տեսքից ու վարվելակերպից: Մտավորական կինը երբեմն ու գյուղի գործունյա կինը ազատ են մնացել անվերջ հրապուրիչ երևալու մտահոգությունից: Բայց ընդհանրապես պզտիկ աղջիկներին սովորեցնում են նույնպես վարվել ու պատրաստում են նրանց «ամուսնության»: Ես էլ ցանկանում եմ որ աղջիկս «պատվավոր», այսինքն սուրբ ամուսնությունը ճանաչի, սովորեցնում եմ անհրաժեշրը, որ ընդգրկում է տնային բոլոր աշխատանքները, բայց որ դրանցում չէ սահմանափակված:
Պողոս առաքյալի հանդեպ իմ վերապահությունը կպարզացնեմ ապագային, «Աստվածաշունչ» բաժնում:
Շա՛տ եմ շնորհակալ Ձեր պատասխանի համար: Չեմ դադարում մտածել դրա տված ուղղությամբ:
Զրկվեցի մյուս անձանց կարծիքը իմանալու երջանկությունից: Գոնե ապագային արտահայտվե՞ն:
Կցանկանայի ավելացնել որ սփյուռքում, այն էլ եվրոպական մի մայրաքաղաքում, պատարագի երգեր, նոտաներով, կամ մի քանի շարականների էջեր գտնելը իսկական ոդիսական եղավ, երկայն «սակարկություններից» ու չարչարանքներից հետո, տարիրերի շարունակ.սարկավագ մը ինձ փոխանցեց պատարագի Զատիկի երգեր, ու «Արևագալի ժամերգությունը», շատ բարի ու գթասիրտ մի հայաստանցի քահանա ինձ շնորհեց պատարագի Սուրբ Ծնունդի մի շարք երգեր , ու պատարագի սովորական երգերը գտել եմ հայկական գրադարանում: Բայց շարակնոց մը գտնելը անհնարին եղավ, ինձ տրվեց Միացյալ Նահանգների գրախանութի մը հասցեն միայն, հակառակ որ ներկա էր մեր բոլոր եկեղեցիներում, ու պատրաստ էի ընդօրինակելու կամ լուսապատճեն անելու: Երբ մի սարկավագ ցանկանում էր տալ ու օգնել, մյուսը պաշտպանում էր իր «մենաշնորհը», որի վրա հիմնված էր իր հեղինակությունը եկեղեցում,ու կարելի է նույնը ասել դպիրների մասին, գոնե այսպես եմ մեկնաբանել դեպքերը: Նույնպես մի քահանա միայն, հայաստանցի, իր օգնությունը բերավ ինձ:
Այս ավելացնում եմ, որոհետև ակնարկեցիք սփյուռքում տիրող իրավիճակի մասին, որը ցավոք սրտի փայլուն չէ հավատացյալի հանդեպ իր հոգատարությամբ:
Կամ իմ մոտեցումն էր սխալ. ու մտածելակերպն էր տարբեր:
Հիշում եմ, երբ դեռ դպրոցը չէի ավարտել, այսօրվա մեր վեհափառը, այն ժամանակ Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդը, Սբ. Սարգիս եկեղեցում կազմակերպել էր շարականների ուսուցման դասընթացներ հավատացյալների համար։Այդպես շաբաթվա մեջ մեկ օր ժողովուրդը հավաքվում էր եկեղեցում և սովորում էիր շարականները։Մեկ անգամ նույնիսկ Վեհափառը, այն ժամանակ Գարեգին սրբազանը, եկավ մասնակցելու։Հետո նույնիսկ որոշեցին մի առիթով, եթե չեմ սխալվում Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու հուշաքարի տեղադրման առիթով, երգել որոշ շարականներ, բայց ես ներկա չեմ եղել այդ արարողությանը։
Ուզում եմ ասել Եկեղեցին իր գրքերը չի թաքցնում։Բայց նման երևույթներ եթե եղել են որոշ անհատների կողմից, ապա այդ անհատների կոմպլեքսներից է բխում, չի կարելի վերագրել Եկեղեցուն։
Շարակնոցը կարելի գտնել որոշ գրախանութներում, բայց, ցավոք, ոչ ամեն տեղ։
Այս ձեռնարկը շարունակությո՞ւն է ունեցել, բազմապատկվե՞լ է ու օրինակ հանդիսացե՞լ է ուրիշ քաղաքների եկեղեցիների համար:
Այս ձեռնարկը, ինչպես որ այն սկսել էին, շարունակություն չունեցավ, բայց այն շարունակվեց տարբեր ձևերով։
Նմանատիպ ձեռնարկներ շարունակվել են լինել նաև այլ եկեղեցիներում, տեղի հոգևոր հովվի նախաձեռնությամբ։
2000 թ. տվյալներով Մայր Աթոռի ՔԴՔԿ–ի մոտ 700 ուսուցիչների ուսուցանվում էր նաև եկեղեցու ծեսը, և այդ ուսուցիչների մեծ մասը կանայք էին։
Հայր սուրբ, կներեք, բայց նույն հարցը, տարբեր ձևերով, տարբեր ժամանակներում կրկնվում է, ու լուծում չէ գտած - գոնե ինձ համար:
Ձեզ ասեմ, որ երբ եկեղեցում եմ ժամերգության ատեն, միշտ տխրում եմ, ու կրկնակի տխրում, որովհետև միակ վշտացողը ես եմ մեծ հավանականությամբ:
Տխրում եմ, որովհետև ինչպես Արցախի խորհրդանիշ դարձած «Պապիկ ու տատիկ» արձանը տատիկի բերանն է փակել, այնպես Հայ Եկեղեցում մեր բարքերը փակել են մեր կանանց ձայնը:
Անձնապես ինչքան կփափաքեի լսել մի քանի աղջիկների ձայնը եկեղեցում, Աստվածաշնչի նրանց կատարած ընթերցումը, նրանց կատարած սաղմոսերգությունը ու շարականների երգեցողությունը: Բայց ավա՛ղ ժամերգությունը վերապահված է տղամարդկանց: Շատ հաճախ,եկեղեցում ծառայող մեր տղամարդկանց ձայնը գեղեցիկ է և հոգևոր, ու շատ օգտակար ժամերգություն են կատարում: Բայց դա չի արգելում, որ մյուս հավատացյալների ձայնը լսելու ունեցածս ցանկությունը մեծ լինի:
Թույլ տվեք, որ իմ զարմանքը հայտնեմ: Կանանց այն շրթերը, որոնք պիղծ չեն համարվում - խոստովանությունից հետո - Սուրբ Հաղորդությունը ընդունելու համար, սակայն պիղծ են համարվում սաղմոսերգության համար: Ի՞նչ է ավելի մեծ ու սարսափելի Խորհուրդը՝ Սուրբ Հաղորդությո՞ւնը, թե սուրբ Աստվածաշո՞ւնչը: Երկուսը անպայման անչափ մեծ խորհրդներ են, իսկ եթե մեկը մյուսից ավելի ահարկու կարող է համարվել, Սուրբ Հաղորդությունն է անտարակույս:
Quote from: Mariam on November 23, 2006, 01:16:03 PM
Թույլ տվեք, որ իմ զարմանքը հայտնեմ: Կանանց այն շրթերը, որոնք պիղծ չեն համարվում - խոստովանությունից հետո - Սուրբ Հաղորդությունը ընդունելու համար, սակայն պիղծ են համարվում սաղմոսերգության համար:
Ես նորից կարդացի այս թեման և ցանկանում եմ հավելել, Մարիամ ջան, որ որևէ տեղ գրված չէ, որ կանանց շուրթերը պիղծ են սաղմոսերգության համար։ Ճիշտ չէ նման ենթադրություններ կատարելը։
Իսկ ինչ վերաբերում է վերը նշվածին՝ լռությամբ հետևելուն, ապա պետք է նկատի ունենալ, որ եկեղեցում գտնվող անձը լռությամբ չի հետևում, այլ՝ մասնակցում է։
Այս տեսակ հարցերում Եկեղեցին հետևել է Առաքյալի խոսքերին, տե՛ս Պողոս, Ա Կորնթ., գլ. 14, հմր. 34-38:
Նորից հավելեմ.
Չէ որ Սբ. Պատարագի ընթացքում երգեցիկ դպրաց դասը, որը ներկայացնում է ժողովրդին, և ժողովուրդ, այսինքն՝ եկեղեցում ներկաները, պետք է ցածրաձայն հետևեն և երգեն դպրաց դասի հետ, չէ որ այդ երգեցիկ դասի կեսից ավելին շատ եկեղեցիներում կանայք են։ Իսկ ինչպես քաջ գիտեք, դպրաց դասի երգած հատվածներից շատերը համեմված են սաղմոսներից վերցված հատվածներով։
Գրեցիք.«Իսկ ինչ վերաբերում է վերը նշվածին՝ լռությամբ հետևելուն, ապա պետք է նկատի ունենալ, որ եկեղեցում գտնվող անձը լռությամբ չի հետևում, այլ՝ մասնակցում է:»
Բոլորովին համաձայն եմ: Սակայն, սրբերը բացատրեցին աղոթելու տարբեր ձևերի նշանակությունը, վերագրում են նրանց տարբեր «օգտակարություն»:Ասում են, որ սաղմոսերգությունից հետո հասնում ենք լուռ աղոթքի գանձերին, որոնք անբաղդատելիորեն վեր են սաղմոսերգությունից:
Սակայն, Հայր սուրբ, աղջիկս հեռու է լուռ աղոթքի աստիճանից, ու նա ժամերգության ատեն չի համբերում, երկարորեն չի կարող լուռ մնալ: Արդյունքում՝ նա զրկվում է ժամերգությունից, որը ճամբա է դեպի լուռ աղոթքը: Եթե նա սաղմոսները չերգի, կզրկվի լուռ աղոթքի գանձից: Ի՞նչ անեմ. տան մեջ երբեմն սաղմոս երգե՞նք:
Մեր տները կդառնան աղոթքի դպրոցներ, ուր ամեն ինչ կատարվում է սիրով և ուրախությամբ - հակառակ պարագային, մեր երեխաներին կզզվեցնենք:
Տունը՝ հավատի ու աղոթքի հիմքը պիտի տա՞, թե... եկեղեցին: Այն թեմերում , ուր եկեղեցին չունի միօրյա դպրոց, հավատի դաստիարակությունը բոլորովին մայրական հոգատարությանն է հանձնված:
Գալով Ա Կորնթ.14-35. Հայր սուրբ, ինչպե՞ս կհասկանաք այս տողը.
«Իսկ եթե (կանայք») ուզենան մի բան սովորել, տանը թող իրենց մարդկանց հարցնեն...»
Գիտե՞ք մի քահանա այսպես է պատասխանել իրենից ավետարան խնդրող կնոջ մը: Կանայք ավետարան կարդալու կարիք չունեն, նրանց գլուխը չի մտնելու Աստծու խոսքը: Այս կինը այս դեպքը ինձ պատմելիս, ավելացրել է.«Հայրս անհավատ է»
Հավատացյալ կանանց ամուսինները երբեմն - կամ հաճախ - անհավատ են:
Սուրբ Պողոսը այստեղ ավելին չասե՞ց , քան իր միտքը: Մի քիչ չմեըղանչե՞ց բարկությամբ:
Նա սուրբ է, բայց Քրիստոսը չէ, ու երբեմն - ինչպես ինքն է ուրիշ տեղ խոստովանում՝ տկարություն է զգում, որպեսզի չհպարտանա, ու իմանա, թե իր իմացությունը Աստծուց է գալիս:Այսինքն սուրբ է, ընդհանրապես, բայց տկար կետեր, տկար կետեր է ունեցել, տկարության պահեր է ճանաչել:
Ինչպե՞ս ևս հասկանում եք հետևյալ տողը 36 «Միթե ձեզնի՞ց ելավ Աստծու խոսքը, կամ թե միայն ձե՞զ հասավ:»
Հավանաբար սուրբ Պողոսը բարկացել է իրեն ծանոթ մի քանի կանանց վրա, ու նրա բարկությունն ու արհամարհանքը թափվում է մինչև մեր՝ քասններորդ դարու կանանց գլխների վրա: Չասեք, թե իր այս խոսքերի մեջ արհամարհանք ու ատելություն չկա:
Նոր եմ հասկացել սուրբ Պողոսի անտաշ - ներեցե'ք - արտահայտության իմաստը:
Ոչ թե բառացիորեն՝ Ասետարանի իմաստը ըմբռնելու համար պիտի շրջապատիս ահնավատ ու հոգևոր դաստիարակություն չունեցող տղամարդկանցից բացատրություն խնդրեմ: Դա, ի հատկե, ծիծաղելի կլիներ:
Բայց անտարակույս՝ իմ հավատի կերտման մեջ անփոխարինելի մեծ դեր են ունեցել տղամարդկանց՝ աստվածաբանների, հոգևորականների լուսաբանությունները: Հավատի Հայրերը, վարդապետները, սրբերի քարոզները մեզ բոլորիս՝ կանանց ու տղամարդկանց հավատի կերտողներն ու դաստիարակները՝ տղամարդիկ են:
Իմ պարտքը նրանց նկատմամբ անգնահատելիորեն մեծ է, և ուրախությամբ ջանում եմ նրանց չմոռանալ աղոթքներիս մեջ:Զգում եմ, թե ինչպիսի մեծ ներդրումներ են նրանք կատարել հենց իմ հոգու մեջ:
Նմանապես՝ սրբուհիների դերը, ճիշտ է՝ իրենց աղոթքի միշտ աննշմարելի ու քնքուշ ձևով, մայրական հոգածություն է՝ զավակի հանդեպ ցուցաբերված: Ու նրանք իրենց աղոթքով ու օրինակով մեր կյանքի հավատարիմ ուղեկիցներն են:
Դերերն ու տեղերը տարբեր են:
Բայց ծիծաղելի բա՞ն չէ, երբ հոգևորապես մեզանից տկար տղա կամ տղամարդ ջանում է մեզ զգացնել իր - չունեցած - հոգևոր առավելությունը:Դա տարածված մի բարդույթ է հայության մեջ առավելապես: Ընդունեցեք, թե բոլորդ հավատի սյուներ չեք, ու հարգեք հավատի այն լույսերը, որոնք Աստված է դրել մեր՝ կանանց հոգում, որպեսզի նրանց փոխանցենք մեր երեխաներին, և ինչո՞ւ չէ, մեր շրջապատի անհավատ տղամարդկանց:
Կենսակերպ
ԿԱՆԱՆՑ ՔԱՀԱՆԱՅՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴՐԻ ՄԱՍԻՆ
________________________________________
________________________________________
«Ազգի» հունիսի 20-ի համարում հրապարակվեց մի հաղորդագրություն, համաձայն որի ԱՄՆ եպիսկոպոսական եկեղեցին իր պատմության մեջ առաջին անգամ հովվապետ է ընտրել կին եպիսկոպոսի` Քեթրին Ջեֆերս Շորիին: Այս առիթով որոշեցինք երկու խոսքով անդրադառնալ ընդհանրապես կանանց քահանայության խնդրին: Թեպետ այն մեր եկեղեցու եւ հասարակության համար սուր հրատապություն չի ներկայացնում, այդուհանդերձ, լիովին բացառել դրա առկայությունը սխալ կլինի:
Արդի դարաշրջանի կենսակերպի եւ մտայնության պայմանները քրիստոնեական եկեղեցու համար առաջադրում են նորանոր հարցեր` փորձելով վերանայել իր մի շարք սկզբունքային դիրքորոշումներ: Վերջին տասնամյակներին լայն թափ ստացած ֆեմինիստական տարբեր շարժումների արդյունքում նման հարցերից մեկը դարձավ կանանց քահանայության խնդիրը: Կինն այսօր հասարակական կյանքի գրեթե բոլոր ասպարեզներում տղամարդու կողքին հավասար դիրք է գրավում, հետեւաբար հարց է ծագում՝ չի՞ կարող արդյոք նույն ոգով նաեւ քահանայական աստիճան ստանալ: Այս հարցին բոլոր առաքելահաստատ ուղղափառ եկեղեցիները, այդ թվում եւ Հայ առաքելական եկեղեցին, միշտ էլ միանշանակ ժխտական պատասխան են տվել, մինչդեռ բողոքական հարանվանությունները եւ Անգլիկան եկեղեցին որոշ վերապահումների են դիմում` կանանց շնորհելով քահանայական, անգամ եպիսկոպոսական աստիճան: Նման քայլը փորձ է արվում հիմնավորել Սուրբ գրքով` վկայակոչելով Պողոս առաքյալի խոսքը. «Դուք բոլորդ, որ ի Քրիստոս մկրտուեցիք, Քրիստոսով զգեստաւորուեցիք, ուրեմն, խտրութիւն չկայ ո՛չ հրեայի եւ ո՛չ հեթանոսի, ո՛չ ծառայի եւ ո՛չ ազատի, ո՛չ արուի եւ ո՛չ էգի. որովհետեւ դուք ամէնքդ մեկ էք ի Քրիստոս Յիսուս» (Գաղատ. Գ:27-28): Եթե խտրություն չկա, ապա դա պետք է լինի բոլոր պարագաներում, հետեւաբար` նաեւ քահանայության հարցում: Վկայակոչումն առավել հաստատուն է դառնում Պետրոս առաքյալի կողմից քրիստոնյաներին տրվող բնորոշումով. «Բայց դուք ընտիր ցեղ էք, թագաւորութիւն, քահանայութիւն, սուրբ ազգ, Աստծու սեփական ժողովուրդ» (Ա Պետ. Բ:9, տե՛ս նաեւ Ելք ԺԹ:6, Յայտ. Ե: 10): Հետեւաբար, վերոհիշյալ խնդրին արգելք եղող պատճառներն ավելի շատ արգասիք են ավանդապաշտական նախապաշարումների:
Սակայն որքանո՞վ է սա համապատասխանում իրականությանը: Որպեսզի մեզ հստակորեն ներկայանան կանանց քահանայագործման արգելքները, նախ նշենք, որ քրիստոնեական եկեղեցու քահանայությունը սկզբնավորվում է հենց Քրիստոսից, եւ քահանան իր անձով խորհրդանշորեն ներկայացնում է նրան: Անժխտելի է այն փաստը, որ մարմնացյալ Աստվածորդին հանդես է գալիս տղամարդու կերպարանքով, հետեւաբար կնոջ անձը երբեք չի կարող դառնալ նրա խորհրդանշական պատկերը:
Քրիստոսի քահանայական իշխանությունն իր շարունակական ընթացքն ունեցավ առաքյալների միջոցով, իսկ Քրիստոս երբեք իր ընտրյալ 12 առաքյալների թվում որեւէ կնոջ չընդգրկեց, հակառակ, որ նրա հետեւորդների թվում կային բարեպաշտ կանայք, որոնք նրա կողքին էին անգամ այն ժամանակ, երբ առաքյալները լքել էին նրան: Կանանց քահանայության ջատագովները սա փորձում են բացատրել հետեւյալ կերպ. կինը հրեական միջավայրում ճնշված կարգավիճակում էր, եւ Քրիստոս, հարմարվելով ընդունված կարգին, ընտրեց միայն տղամարդկանց: Նախ` Քրիստոս երբեք տուրք չտվեց այդ կարգերին, այլ ընդհակառակը, վերացրեց կնոջ նկատմամբ եղած ավանդական սահմանափակումները. ուշադրության էր արժանացնում նրանց, այցելում եւ ուսուցանում ( Ղուկ. Ժ:38-40), անթաքույց զրուցում նրանց հետ (Հովհ. Դ:6-27), բժշկում եւ կատարում նրանց խնդրանքները ( Մարկ. Ա:29), ներում եւ պաշտպանում է օրենքով դատապարտելի շնացող կնոջը (Հովհ. Ը:3-11), որով ցույց է տալիս նաեւ, որ այս հարցում կնոջ պատիժն ավելի խիստ չպետք է լինի, քան տղամարդունը, վերացնում է տղամարդու` կամայականորեն կնոջն արձակելու օրենքը` հավասար իրավունքներ հաստատելով նրանց միջեւ ( Մատթ. ԺԹ:3-9, Մարկ. Ժ:2-11), իր հարությունից հետո նախ կանանց է երեւում, իսկ նրա հարության լուրը հրեշտակները կանանց են հանձնարարում հաղորդել աշակերտներին (Մատթ. ԻԸ:7-10): Կանանց այս աստիճան բարձրացնող Տերը երբեք չէր կարող զանց առնել այնպիսի կարեւոր հանգամանք, ինչպիսին քահանայությունն է, իսկ մարդկային, այն էլ սխալ օրենքների նկատմամբ հարմարվողականություն վերագրել հանուն արդարության եւ ճշմարտության խաչյալ Փրկչին` պարզապես անհանդուրժելի է:
Առաքելական շրջանում եւս կին քահանաների չենք հանդիպում, չնայած նրանք բարեսիրական գործունեություն էին ծավալում (Գործք Թ:36), սպասարկում եկեղեցուն (Հռոմ. ԺԶ:1), անգամ մարգարեանում (Գործք ԻԱ:9), բայց ոչ երբեք` քահանայագործում: Այս փաստն ընդգծվում է հատկապես նրանով, որ Հուդայի փոխարեն 12-րդ առաքյալի թեկնածուներ են առաջադրվում երկու տղամարդ աշակերտներ (Գործք Ա: 15-26), մինչդեռ կարո՞ղ էր լինեն ավելի մեծ թեկնածու, քան Տիրամայրն էր:
Հրեական միջավայրում ընդունված սովորություններն այստեղ եւս դեր խաղալ չէին կարող, քանի որ առաքյալներն իրենց քարոզչությամբ շուտով դուրս եկան հրեական շրջանակից եւ տարածվեցին դեպի շրջակա քաղաքներն ու երկրները, ուր հունահռոմեական քաղաքակրթության եւ հեթանոս քրմուհիների առկայության պայմաններում բնավ խորթ պիտի չթվար կին քահանաների գոյությունը, սակայն այստեղ եւս կին քահանաների չենք տեսնում` չնայած հրեական շատ օրենքներ ու սովորույթներ, ինչպես օրինակ` թլփատությունը, պարտադիր չհամարվեցին:
Արգելքի էությունը հասկանալու համար նշենք, որ Աստծո եւ նրան հավատացող մարդկության միջեւ կնքված ուխտը Հին կտակարանում խորհրդանշորեն նույնացվում է հարսի եւ փեսայի միջեւ եղող սիրո հետ (տե՛ս Օսէէ Բ:16, Երեմ. Բ:2, Երգ երգոց): Նոր կտակարանում եւս Քրիստոս եւ եկեղեցին հանդես են գալիս որպես փեսա եւ հարս (տե՛ս Մարկ. Բ:19, Հովհ. Գ:28-30, Բ Կորնթ. ԺԱ:2, Յայտ. ԺԹ:7-8):
Ինչպես կինն է գոյություն առել ամուսնու կողից, այնպես էլ եկեղեցին է հիմնվել Քրիստոսի կողից բխած ջրի եւ արյան` Ս. Մկրտության եւ Ս. Հաղորդության խորհուրդների վրա: Եվ եթե առաջին Ադամը մեղքի ու մահվան իշխանության տակ ընկավ կողակցի դրդումով, ապա երկրորդ Ադամը` Քրիստոս, ազատեց իր կողակցին` եկեղեցուն, այդ իշխանությունից եւ հաստատեց անարատության եւ սրբության մեջ: Ինչպես ամուսինն ու կինն են մեկ մարմին, այնպես էլ Քրիստոս եւ եկեղեցին: Քրիստոս, որ գլուխն է եկեղեցու, իրականացրեց մարդկության փրկությունն իր մարմնի խաչելությամբ ու հարությամբ եւ շարունակում է փրկագործությունը դարձյալ իր մարմնի` եկեղեցու միջոցով: Քահանան հանդես է գալիս ոչ թե սոսկ իբրեւ մարմնի անդամներից մեկը, այլ խորհրդանշում է հենց գլուխը` Քրիստոսին, ուստի նա պետք է նման լինի նրան ամեն ինչով, նաեւ սեռով:
Ինչ վերաբերում է Գաղատ. Գ:27-28 եւ Ա Պետ. Բ:9 վերոնշյալ համարներին, ասենք, որ քրիստոնեական քահանայության երկու ըմբռնում գոյություն ունի. առաջինը քրիստոնյաների համընդհանուր քահանայական կարգն է, որ տրվում է մկրտությամբ` փրկության եւ հաղթանակած եկեղեցու անդամ դառնալու համար: Սրանով իրոք վերանում են բոլոր տեսակի սեռային, ազգային, տարիքային, դասային եւ այլ տարբերությունները, եւ ամենքը հավասարվում են փրկության շնորհի առջեւ: Երկրորդը պաշտոնակատար կամ սպասարկու քահանայությունն է, որով համընդհանուր քահանայության միջից ընտրված անձինք, ձեռնադրությամբ ստանալով առաքելավանդ իշխանությունը, կոչվում են կատարելու սրբազան խորհուրդներն ու պաշտամունքային ծիսակարգերը եւ դառնալու Տիրոջ տեսանելի ու շոշափելի խորհրդանիշները: Այս երկրորդ պարագայում էլ հենց կանանց առջեւ պատնեշվում է բնական եւ աստվածադիր արգելքը:
Այսուհանդերձ հստակեցնենք, որ տղամարդու եւ կնոջ համար հաստատված այս կարգը երբեք էլ խտրականություն կամ ստորադասում մտցնել չի նշանակում, այլ Աստծո սահմանած նվիրաբաշխում: Աստված կնոջը տվել է մեկ այլ մեծագույն շնորհ` մայրությունը, որով նա կարողացավ բարձրանալ իր ճնշված դիրքից եւ հասնել Աստվածամոր փառքին: Տեղին է իբրեւ եզրափակում հիշել Գարեգին կաթողիկոս Հովսեփյանցի խոսքը, ըստ որի ընտանեկան հարկը մի եկեղեցի է, որի քահանան մայրն է:
ԳԱՐԻԿ ՍԱՐԿԱՎԱԳ ԱՍՐՅԱՆ, ՄԱՅՐ ԱԹՈՌ Ս. ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՄԻԱԲԱՆ
Շատ հետաքրքիր ուսումնասիրության համար՝ շնորհակալություն: Երևի անհրաժեշտ է լրիվ թեման բանալ նրանով:
Սակայն,ցանկանում եմ հավելել, թե հուսով եմ, որ ինձ չվերագրեցիք քահանայության հասնելու ցանկությունը: Անձնապես, կբավարարվեի Հյուղաբեր Կանանց ունեցած սիրով Քրիստոսի նկատմամբ, նրանց համբերությամբ ու կույր հավատարմությամբ, պարզապես՝ յանուն սիրո, երբ նրանց չէր բացատրված ու հայտնաբերված աստվածային խորհրդները , այնպես, ինչպես Տերը այդ արեց իր տղամարդիկ աշակերտների համար - Ըստ Ալեքսանտր Շմեմանի: Կբավարարվեի Աստվածային Խորհրդների հավատարիմ այս կանանց ունեցած հատուկ ըմբռնմամբ: Կբավարարվեի Սիմոն- Պետրոսի զոքանչի կամ Մարթայի ծառայելու պատրաստակամությամբ և սուրբ Մարիամ Մագդաղենացու անհուն երախտագիտությամբ: Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի համեստության ու խոնարհության մի մասնիկով, նրանց բոլորի աղոթասիրությամբ:
Անձնապես ցանկանում եմ միայն տեսնել սպասավոր դասի հարգանքը այս առաքինությունների նկատմամբ: Եվ ինչո՞ւ չէ հավատարիմ աղոթասեր երիտասարդների ավելի լայն մասնակցություն մը ժամերգություններին, կամ նրանց համար աղոթելու հատուկ պահերի ստեղծումը՝ նրանց հոգևոր դաստիարակության նպաստելու նպատակով:
Կանանց քահանայության հարցում, բոլորովին բացասական համոզում ունեմ: Ընդունում եմ, որ ինչպես Հիսուսը իր ընտրյալ տղամարդ աշակերտներին է միայն պատրաստել քահանայության, այսօր և մշտապես քահանայությունը վերապահված է տղամարդկանց:
Աղոթքի խորհուրդը և բարեգործությամբ ծառայությունը բաց են բոլորի համար, բայց ո'չ քահանայությունը:
Հուսով եմ, թե այս ուսումնասիրությունը կարժանանա ավելի խորիմաստ պատասխանների:
Կներեք՝ մատնանշեցիք Հռով.ԺԶ.1: Հայերեն գրաբար թարգմանությունը գործածում է «սպասավոր» արտահայտությունը, մընչդեռ ֆրանսերեն ունեցածս երկու Աստվածաշունչ մատյաններում, կարդում ենք՝ «սարկավագուհի» բառը: Հավանաբար կկարողանաք ինձ լուսաբանել. հունարեն բնագիրը ո՞ր դարձվածք է գործածում:
Ենթադրում եմ, որ բնագրում գրված է « սարկաւագուհի»՝ diaconesse:
Կանանց՝ սարկաւագության աստիճան շնորհելու արգելք կա՞:
Ձեր մատնանշած օրինակում, կին մը շատ գովվեց սուրբ Պողոսի կողմից՝ հավատացյալների հանդեպ իր ցուցաբերած հօգատարության համար: Ուրեմն, նա չսահմանափակվեց իր ընտանիքի բերելիք խնամքով - որը առաջնահերթ է, բայց որը կարող է տեղ թողնել եկեղեցու առօրեական պարտականություններին օգտակար մասնակցության համար:
Սուրբ Մարիամ Աստվածածինը լավագույն ձևով կատարեց մայրության խորհուրդը, նույնաժամանակ աղոթքի վառ օրինակ հանդիսանալով: Եկեղեցին լռության է մատնում իր Աստծու տաճառի հանձնումն ու ընծայումը: Հոգևոր հզոր դաստիարակություն է նա ստացել, որ անհրաժեշտ էր իր Աստվածամոր դերը կատարելու համար:
Նույնպես հոգևոր հզոր դաստիարակություն ստանալը եկեղեցում մեծ օգուտ կընծայեր մեր դստրերին: Հպարտանում ենք մեր հոգևոր դասի ստացած հոգևոր բարձր դաստիարակությամբ ու իմացությամբ: Կցանկանայինք, որ հոգևոր արժեքներից անմասն չլինեն մեր աղջիկները ու նույնպես կարևորվեր նրանց օժտելը հոգևոր բարձր իմացությամբ:
Ռուսերեն Աստվածաշնչում գրված է նույնպես «սարկավագուհի» բառի համապատասխանող բառը, ֆրանսերեն՝ Diaconesse բառի համապատասխանող ռուսերեն բառը:
Արդյոք՝ «սպասավոր»բառը նույն ծագում ունի, քան «սարգաւակ»,այսինքն՝ երկուսը հունարեն նույն բառի տարբեր թարգմանությո՞ւն են: Թե՞ մեկը ավելի ընդարձակ նշանակություն ունի, ու մյուսը Հայ Եկեղեցում վերապահված է ձեռնադրություն ստացած սարկավագներին: Վաղ շարջանի սարկավագուհիները տարբերվում էին տղամարդ արկավագներից, ձեռնադրվո՞ւմ էին:
Ի տարբերություն՝ Ա ԹԻՄ. 3-8 և 11 և 12 տողերում, հունարեն նույն բառը թարգմանվել է « սարկավագ» բառով ունեցածս բոլոր Աստվածաշունչ մատյամմերում: Այս պարագային, տղամարդ սարկաւագների մասին է խոսվում:
Համոզված եմ, որ Եկեղեցին ոչ միայն հիմնվում է Աստվածաշնչի վրա, այլ նաև Սուրբ Հայրերի և սրբերի թողած կենդանի Ավանդության վրա:
Ուստի, ինձ համար խնդիր չէ՝ հնազանդվել Հայ Եկեղեցու ունեցած հավատի կյանքի հատուկ փորձառությանը: Հարգում ու ընդունում եմ իր յուրահատկությունները, բայց ցանկանում եմ ամեն ինչ հասկանալով ընդունել ու ըմբռնելով հնազանդվել:
Սուրբ Մարիամ Աստվածածինը ներկայացվում է ոչ միայն որպես մայրության բարձրագույն ու կատարյալ օրինակը, այլ նաև որպես կուսության մեծագույն ու կատարյալ օրինակը:
Սուրբ Մարիամ Մագդաղենացին մայրությունը չէ ճանաչած, պիտի գրեի՝ կուսության օրինակ է, որովհետև այնքան տքնել ու ապաշխարել է, որ կուսական հոգի է ստացել: Այնուամենայնիվ Աստվածաշնչում մայրությունը գերագոյն խորհրդներից մեկն է, բայց կանանց համար սրբացման միակ ուղին չէ:
Հայ Եկեղեցու հարգելի յուրահատկություններից մեկն է՝ իր կանանցից պահանջել բարձրագույն համեստություն ու խոնարհություն և նրանց քաջալերել սրբացնող մեծագույն դերի մեջ՝ մայրության մեջ: Դեմ չեմ, որովհետև համեստությունը մեծապես օգնում է հոգևոր հարստության տիրանալու համար և մայրությունը երջանկության գերագոյն աղբյուրներից մեկն է: Ցանկանում եմ միայն ձեր հավաստիացումը ստանալ, թե բարի հոգով է Հայ Եկեղեցին դերաբաշխումներ կատարել, ու միշտ ու ամեն տեղ հարգալիր վերաբերմունքին են արժանանալու նրա հավատարիմ կանայք, գոնե ձեր սերնդի հոգևորականների կողմից:
Հավելեմ, որ Հայ Եկեղիցին իր լավագույն կանանց մասնակցությունը երբեք չէ մերժել եկեղեցական կյանքում:
Ձեր խիստ շահեկան վերլուծումը նաև մատնանշում է, որ անհնարին է կանաց քահանայագործության իրավունքը «փաստել» կամ հիմնավորել լոկ Սուրբ Պողոսի գրվածքներից մեջբերած մեկ խոսքի վրա, երբ դրա հետքը չկա Ավետարաններում: Հիսուս Քրիստոսը հարմար չնկատեց խոսք ասել այս մասին, ու մեզ անհնարին է Նրանից հետո հավելել մի խոսք, որը Նա մոռացած կլինէր: Ամե'ն ինչ ասեց, ու մենք չենք կարող ջնջե'լ կամ հավելե'լ: Ավելի արդիական, մեր ժամանակակիցներին հուզող կամ ներ մտածելակերպին ավելի մոտ մի խոսք չկա, որ արժեք ունենա աստվածային պլանի մեջ:
Ընդհանրապես, դատապարտելի՞ չէ՝ Ավետարանների պարագայից բացի, մի խոսք մեջբերել Նոր Կտակարանից, նրա իմաստը ընդարձակել մինչև մեզ հետաքրքող այսօվա հարցը, ու այլակերպել նրան, դեֆորմացիայի ենթարկել, մինչև նա մտնի մեր ունեցած ժամանակակից խնդրի կաղապարի մեջ:
Հայ Եկեղեցին թող չօգտագործի իր հակառակորդների փաստարկման դատապարտելի միջոցները:
Թող պարզապես Հայ Առաքելական Եկեղեցին հայտարարի իր անհուն հավատարմությունը Առաքյալների Եկեղեցու, ու հիմնի իր համոզումներն սուրբ Հայրերի թողած սուրբ Ավանդության վրա:
QuoteԹող պարզապես Հայ Առաքելական Եկեղեցին հայտարարի իր անհուն հավատարմությունը Առաքյալների Եկեղեցու, ու հիմնի իր համոզումներն սուրբ Հայրերի թողած սուրբ Ավանդության վրա:
Մարաիմ ջան համամիտ չեմ: Օրինակ ինձ չի բավարարում ուղղակի էմոցյաների վրա հիմնված բացատրությունները: Հաճախ եմ եկեղեցում հենց այդպիսի կերակուրով սնվել: Բայց դա ինձ չի բավարարում: Որպեսզի մի բան հասկանամ և ընդունեմ, պետք է ստանամ հստակ բացատրություն, թե այս կամ այն մտքերը որտեղից են գալիս և ինչու է այդպես: Իհարկե կան բացառություններ: Օրինակ հայր Ղուկասի "Կանանց իրավունքներ" թեման էլ է իմ կարծիքով ավելի ոչ ռացիոնալ, բացատրություն, բայց մեջս լիովին արձագանք եղավ:
Մարո ջան, սխալ եմ արտահայտվել, հավանաբար: Միտքս ֆրանսերենից եմ թարգմանում, հաճախ՝ չի ստացվում:
Ուզում եմ ասել. Բողոքականները այն սովորությունն ունեն՝ Նոր կտակարանից - ընդհանրապես ՝ սուրբ Պետրոսի խոսքերից-, մի հատ մեջբերել, ու նրա վրա հիմնվելիս հազար երզրահանգումներ են անում, որոնք իրականության մեջ ՝ Աստծու Խոսքի աղավաղումներ են:
Մեղանչում են հպարտության մեծագույն մեղքով, ու ասում այն՝ ինչ Քրիիստոսը Ի'նքը երբեք չէ ասել, այն ինչի արմատն էլ չկա Ավետարաններում:Նրանց բոլոր երզրահանգումները ԹՎՈՒՄ են րացիոնալ՝ տրամաբանական: ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ ՈՉ ՄԻ ԱՐԺԵՔ ՉՈՒՆԵՆ:
Հայ Եկեղեցին թող չվախենա այսպիսի սխալ ու սուտ «փաստերից», որոնք չեն կարողանում արժեք ներկայացնել հավատի մեր Սուրբ Հայրերի թողած Ավանդության առաջ: Այս Ավանդությունը ճիշտ մեկնաբանությունն է տալիս Ավետարանների Խոսքերին: Սրբերի տված ուրիշ մեկնաբանությունից զատ մյուս մեկնաբանություններ տալ հանդգնություն է, մարդկանց մոլորեցնելու ծիծաղելի փորձ:
Նույն հարցին ցանկանում եմ անդրադառնալ ուրիշ ուղղությամբ, Ավետարանների լույսի տակ:
Հիսուս Քրիստոսի վարդապետությունը կատարե՞լ է որևե խտրականություն կամ բաժանում ըստ սեռական պատկանելիության:
Ղուկաս 11,25.« Եւ մինչդեռ Յիսուս այս բանն էր խոսում, ժողովրդի միջից մի կին ձայն բարձրացրեց եւ ասաց՝Երանի՛ է այն կնոջը, որ յղացաւ եւ դիեցրեց քեզ»:Եւ նա ասաց.«Մանաւանդ երանի՛ է նրանց, որ լսում են Աստծու խոսքը եւ կպահեն»:
Հոս, երբ Յիսուս Քրիստոսից ակնկալվում է, որ արդարացիորեն գովի Իր աննման մորը ի մասնաւորի, եւ մայրությունը ընրհանրապես, նա չարեց այն, այլ գովեց նրանց, ովքեր Աստծու խոսքը կլսեն ու կպահեն, գովեց հավատարիմ հավատացյալներին, ու չի զանազանում տղամարդիկ ու կանայք : Շատ հարմար առիթն էր, գովելու համար մայրությունը, ասելու համար, թե «նա մենակ կփիկի կանանց»: Բայց Նա լռում է այս մասին, ակնարկություն նույնիսկ չի անում շնորհաբեր մայրության մասին:
Ուստի կանանց դերը չսահմանափակեց մայրության մեջ: Չթերագնահատեց մայրությունը, բայց նրան չտվավ բացարձակ արժեք, ու կանանց համար հնարավոր միակ փրկության ուղու հանգամանք: Կինն էլ կարող է ներդրում կատարել եկեղեցական կյանքի մեջ, և Հիսուսը առաջհանհերթ դերը վերագրելով հավատին, առանց սեռի խտրականության, չի բացառում , որ հավատն էլ կկարողանա առաջին տեղը գրավել ե'վ տղամարդանց, ե'վ կանանց համար:
Իր այս խոսքը չի նսեմացնում մայրությունը, նրան չի բարձրացնում հավատից վեր:
Իր այս խոսքը տարբերություն չի անում տղամարդկանց ու կանանց միջև: Բոլորը կոչված են Աստծու Խոսքը ընդունելու և նրան հնազանդվելու:
Ղուկասի Ավետարան 8,1-3
«Դրանից հետո Հիսուս շրջում էր քաղաքներում և գյուղերում, քարոզում էր և ավետարանում Աստծու արքայությունը: Եվ նրա հետ էին Տասնեկուսը և մի քանի կանայք, որոնք բժշկվել էին չար օգիներից ու հիվանդություններից. Մարիամը, որ կոչվում էր Մագդաղենացի, և որից եօթը դեվ էր դուրս եկել, Յուհաննան՝ Հերովդեսի վերակացուի՝ Քուզայի կինը, և Շուշանն ու շատ որիշներ, որոնք իրենց ունեցվածքից մատակարարում էին նրան:»
Պողոսի առաջին թուղթը Տիմոթէոսին 2,14-15
«Կինը հանցանք գործեց, բայց նա կապրի որդեծնության համար, եթե պարկեշտությամբ մնա հավատի, սիրո և սրբության մեջ»
Պողոս առաքյալի առաջին թուղթը Կորնթացիներին 7,25-38
«Եվ այսպես տարբերվում են իրարից ամուսնացած կինը և կույսը. քանի որ կույսը հոգում է Տիրոջ գործերի համար, որպեսզի սուրբ լինի մարմնով և հոգով: Իսկ ամուսնացած կինը հոգում է աշխարհի մասին, թե ինչպես հաճելի լինի իր մարդուն: Եվ այս ձեր օգտի համար եմ ասում. ոչ թե ձեզ ճնչելու համար, այլ պարկեշտության և Տիրոջը բոլորանվեր ծառայելու համար:»
Երկրորդ մեջբերումի մեջ, սուրբ Պողոսը գերազանցությունը չտվեց մայրության՝ որդեծնության, այլ՝ կուսության: Խորհուրդ տվեց տղամարդ կամ կին հավատացյալներին կույս մնալու, ու Տիրոջը ծառայելու բոլորանվեր սրտով: Եվ ինչպես տեսնում էք, կույսեր կամ Հիսուսին նվիրված կանայք – շատ էին, ասում է Ղուկաս Ավետարանիչը – որդեծնությունը թողած՝ հետևում էին Հիսուսին ու տասներկու առաքյալներին ու «իրենց ունեցվածքից մատակարարում էին Նրան»:
Միակողմանիորեն չասենք, որ բոլոր կանանց կոչումը որդեծնությունն է: Սուրբ Պողիսի ասած խոսքերից չանջատե'նք մեկն ու սրա վրա հիմնենք մի աստվածաբանություն: Փորձենք ի նկատի ունենալ նախ ՝ Ավետարանը, ու հետո՝ առաքյալների և սուրբ Հայրերի ամբողջական վարդապետությունը: Սուրբ Պողոսի մեջբերածս առաջին խոսքը ասված է ընդհանրապես կնոջ դերը ըմբռնելու համար, երկրորդը վերաբերվում է եկեղեցու ծառայելու պատրաստ կանանց: Ամեն կնոջ տրվա'ծ չէ եկեղեցու ծառայելու ցանկությունն ու պատրաստակամությունը:
Ճժդեմ՝ ըստ Մաղաքյա Արք. Օրմանյան, Կաթոլոկե Եկեղեցին սխալաբար նույնացնում է Ավետարանների երեք Մարիամները՝ Մարիամ Մագդաղենացին, որը եօթը դևերից է ազատվէլ Քրիստոսի կողմից, ևՂուկաս Է 36-40ում նկարագրված մեղավոր կնոջ հետ,և այդ մեղավոր կնոջ օծումը նույնացնում են Ղազարոսի քրոջ՝ Մարիամի հետ, որը Սիմոն բորոտի տանը օծեց Քրիստոսը (Հոսհաննես ԺԲ 3) « և այսպիսով՝ երեքից մի անձնավորություն են կազմում.» (Կարդալ՝Համապատում, էջ 197-200)
Զգուշացնում եմ, որ սովորության ուժով, կատարել եմ նույն ընթերցումը, քան Կաթոլիկեներինն ու ցանկանում եմ սխալս ուղղել:
Սխալը այն է, որ ոչ մի տեղեկություն չունենալով այս մասին, հապճեպորեն նույնացնելով այս երեք կանանց կարող ենք սխալ երզրակացություններին՝ սխալ ընդհանրացումների հանգել:
Quote from: Mariam on December 18, 2006, 10:31:02 AM
Նույն հարցին ցանկանում եմ անդրադառնալ ուրիշ ուղղությամբ, Ավետարանների լույսի տակ:
Հիսուս Քրիստոսի վարդապետությունը կատարե՞լ է որևե խտրականություն կամ բաժանում ըստ սեռական պատկանելիության:
Ղուկաս 11,25.« Եւ մինչդեռ Յիսուս այս բանն էր խոսում, ժողովրդի միջից մի կին ձայն բարձրացրեց եւ ասաց՝Երանի՛ է այն կնոջը, որ յղացաւ եւ դիեցրեց քեզ»:Եւ նա ասաց.«Մանաւանդ երանի՛ է նրանց, որ լսում են Աստծու խոսքը եւ կպահեն»:
Հոս, երբ Յիսուս Քրիստոսից ակնկալվում է, որ արդարացիորեն գովի Իր աննման մորը ի մասնաւորի, եւ մայրությունը ընրհանրապես, նա չարեց այն, այլ գովեց նրանց, ովքեր Աստծու խոսքը կլսեն ու կպահեն, գովեց հավատարիմ հավատացյալներին, ու չի զանազանում տղամարդիկ ու կանայք : Շատ հարմար առիթն էր, գովելու համար մայրությունը, ասելու համար, թե «նա մենակ կփիկի կանանց»: Բայց Նա լռում է այս մասին, ակնարկություն նույնիսկ չի անում շնորհաբեր մայրության մասին:
Ուստի կանանց դերը չսահմանափակեց մայրության մեջ: Չթերագնահատեց մայրությունը, բայց նրան չտվավ բացարձակ արժեք, ու կանանց համար հնարավոր միակ փրկության ուղու հանգամանք: Կինն էլ կարող է ներդրում կատարել եկեղեցական կյանքի մեջ, և Հիսուսը առաջհանհերթ դերը վերագրելով հավատին, առանց սեռի խտրականության, չի բացառում , որ հավատն էլ կկարողանա առաջին տեղը գրավել ե'վ տղամարդանց, ե'վ կանանց համար:
Իր այս խոսքը չի նսեմացնում մայրությունը, նրան չի բարձրացնում հավատից վեր:
Իր այս խոսքը տարբերություն չի անում տղամարդկանց ու կանանց միջև: Բոլորը կոչված են Աստծու Խոսքը ընդունելու և նրան հնազանդվելու:
Եթե ճիշտ եմ հասկացել, և այս տողերը գրելու առիթ է հանդիսացել դրածս նյութը, կփորձեմ մի փոքր պարզաբանում մտցնել: Ինչպես նկատում եք, այն Ազգ օրաթերթում հրատարակված հոդված է, որի գրելու առիթ է ծառայել Ամերիկայի եպիսկոպոսական եկեղեցու կին առաջնորդի ընտրության հաղորդագրությունը: Իհարկե, օրաթերթի հոդվածի մակարդակով հնարավոր ամենայն խորությամբ սպառել սույն նյութը, որ մի հսկայական ուսումնասիրության առարկա է: Պարզապես մատչելի կերպով ներկայացված են մեր Եկեղեցու` կանանց քահանայությունը արգելող որոշ փաստարկներ:
Ինպես նկատում եք, նախ ներկայացվում է համընդհանուր քահանայության ըմբռնումը, որով բոլորն առանց ցանկացած խտրականության հավասար են փրկության շնորհի առաջ: Ձեր բերած չափանիշները վերաբերում են այս դաշտին:Եվ բնականաբար սրբության պսակին և փրկության արժանանալու համար բնավ պարտադիր պայման չէ մայրությունը, ինչպես և պարտադիր չէ քահանայությունը:Իսկ մայրության շնորհը ներկայացված է իբրև զուգակշիռ քահանայության շնորհին, որով Աստված յուրաքանչյուրին սահմանել է իր դերաբաշխության մեջ: Պարզապես հավելեմ, որ այս հարթության վրա մայրության առաքելությունը ի նկատի է առնվում իր ողջ վեհ խորհրդով, և ոչ թե սոսկ կենսաբանական առումով. մի բան, որ հատուկ է անգամ կենդանիներին:
Շնորհակալ եմ ձեր ցուցաբերած մեծ հոգատարության համար:
Երիտասարդական տարիներիս հանդիպել եմ կին բողոքական հովիվների հետ, ու շատ շուտով հիասթափվել ու հեռացել եմ:
Այս միտքը՝ կանանց քահանայություն թույլատրելը բողոքականության անիմաստ մտահղացում եմ համարում, անիմաստ մարդկային տրամաբանության սխալական պտուղ մը: Ինչպես Հայր Ղուկասն է բացատրել, համարում եմ, թե բնական աստվածային իրավունքի հակառակ է, ու անընդունելի: Ինձ չափազանց շատ տհաճ կլիներ խոնարհվել կին-քահանայի առաջ, ու նրանից ստանալ աստվածային խորհուրդները:
Բոլորովին համաձայն եմ հոդվածի մեջ տված բացատրության հետ, ինչ վերաբերվում է կանանց քահանայության աստիճանին արգելելուն:
Սակայն իմ խոսքը վերաբերվում է սարկավագությանը, որից զրկված է հիմա կինը:Դրա համար եմ մեջբերել Ավետարանի այն վկայությունը, ըստ որին, Հիսոոսի տասներկու առաքյալների քով գտնվել են բարեպաշտ կանաց, որոնք «իրենց ունեցվածքից մատակարարում եին Նրան» , և որոնց կյանքի նպատակը դադարել էր լինելուց, կամ բնավ չէր եղել մայրությունը: Մայրության ընդհանուր խորհրդի ֆոնի վրա, բացառություններ են լինում:
Ինձ մնում է պարզել, ու հավատարիմ լինել ավետարանական այս խոսքի իմաստին. «իրենց ունեցվածքից մատակարարում էին Նրան»:
Quote from: Mariam on December 25, 2006, 06:43:30 PM
Սակայն իմ խոսքը վերաբերվում է սարկավագությանը, որից զրկված է հիմա կինը:Դրա համար եմ մեջբերել Ավետարանի այն վկայությունը, ըստ որին, Հիսոոսի տասներկու առաքյալների քով գտնվել են բարեպաշտ կանաց, որոնք «իրենց ունեցվածքից մատակարարում եին Նրան» , և որոնց կյանքի նպատակը դադարել էր լինելուց, կամ բնավ չէր եղել մայրությունը: Մայրության ընդհանուր խորհրդի ֆոնի վրա, բացառություններ են լինում:
Ինձ մնում է պարզել, ու հավատարիմ լինել ավետարանական այս խոսքի իմաստին. «իրենց ունեցվածքից մատակարարում էին Նրան»:
Իսկ Դուք ինչից եք ենթադրում, որ Հիսուսին սպասավորող կանայք սարկավագ են համարվում? Քրիստոնեական եկեղեցու առաջին սարկավագը Ստեփանոս Նախասարկավագն է /իմիջիայլոց երեկ հենց նրա տոնն էր, որ և համարվում է բոլոր սարկավագների տոնը/:
Իսկ ինչն է խանգարում մեր օրերի կնոջը նվիրվել Քրիստոսին սպասավորելուն: Անպայման պիտի Եկեղեցու խորան բարձրանան? Իսկ եթե ինչ-որ մեկն առանձնակի ուժեղ փափագ ունի վանքերի պատերից ներս թափանցել, ասեմ, որ Ս. Գայանե վանքում մենք հիմա միանձնուհիներ ունենք, կարող են միանալ նրանց:
Ամուսնացյալ կին եմ, ու հրաշալի - իմ սրտը բոլորովին գրավող - դստեր մայր: Ինձ միայն մնում է՝ աղոթքը վառ պահել ամեն րոպե իմ սրտում, ու եկեղեցու բարեգործությունների աջակցելու հնարավորությունը: Դա ինձ կբավարարի:
Խորան չեմ բարձրացնելու երբեք, մինչդեռ հավատի մեջ նոր մտած երիտասարդը այս անհուն ուրախությունը վայելում է: Դա՝ ոչի՛նչ: Եկեղեցու բոլոր տեղերում էլ, Աստվածն է Իրեն հայտնում: Կարևորը՝ սրտի մաքրությունն ու ցանկությունն է:
Իմ սիրտը դարձնել սիրո տաճար... Միթե՞ այս սուրբ նպատակը չպիտի գրավի իմ ամբողջ կյանքը: Ուրիշ բանի մասին մտածելու ժամանակ չկա:
Աշխարհակա'ն հավատացյալ եմ, և կի'ն: Ինձ մնում է փաստել, որ այս կրկնակի դժվարությունը արգելք չի կարող լինել Տիրոջը մոտենալու:
Բայց անհուն սիրով ու ակնկալությամբ հետևում եմ սուրբ Հռիփսիմեի վանքում աղոթող վանականուհիների հոգևոր հաջողություններին: Արդեն տեսել եմ, թե ինչքա՛ն լույս էր կուտակվել նրանց սրտում, թափանցում է նրանց ամբողջ էության միջից ու մեզ է հասնում իրենց վճիտ հայացքների միջոցով:
Հոգևոր մեծ հաջողություն եմ մաղթում ընդհանրապես բոլորիդ, բոլոր հոգևորականներիդ: Ձեր ներկայությունը իմ կյանքում մեծագույն դերն է կատարում ու մեծագույն արժեքն ունի:
Մտածելիս Ավետարանի այս դրվագի մասին, ես էլ համոզվեցի, թե այս կանայք սարկավագ չէին: Սպասավորում եին Տիրոջը, ու սա իրենց ունեցած մեծագույն շնորհն է, ուրիշ «տիտղոս» չունեցան, ու չպիտի ունենան երբեք: Սպասավորում էին Նրան, ենթադրում եմ՝ արօրեական սովորական կարիքների հանար, նյութականը տրամադրում էին Նրան ու Նրա աշակերտներին:Երբ հարությունից հետո առաջին անգամ Քրիստոսը հայտնվեց նրանց, բոլորովին վարձրատվեց իրեց կանացի համեստ սերն ու հավարարմությունը: Այս հայտնությունից «ավելի» մեծ բան չեմ ցանկանում. նա աշխարհի ամբողջ իմաստն է պարունակում: Տիրոջ մոտ մնալու ցանկությունից բացի, չունեմ ուրիշ ցանկություն:
Շնորհակալություն... ինձ առիթ էք տալիս ձեզ հետ մտածելու:
Այսինքն՝ զբաղեցնենք վերջին տեղերը, որպեսզի Ի'նքը՝ Տե'րը մեզ բարձրացնի՞: 13:)
Ուրախ եմ, եթե կարողացա ինչ-որ չափով կարողացա օգտակար լինել Ձեզ:
Միայն հավելեմ, որ միանձնուհիների համար Սբ. Գայանե վանքը նշելս վրիպակ չէր: Նրանք հիմա Սբ. Հռիփսիմե վանքից արդեն տեղափոխվել են այնտեղ: 31:)