Լուսամուտ երկխոսության

Շատ ցավալի է, որ այսպիսի ԹԵՄԱ ստեղծելով, պիտի առաջինը գրեմ կինո Մոսկվայի ամառալին դահլիճի քանդելու խնդրի մասին:

Անդրադառնանք խնդրին հարցերով.
1.ինչու՞ են կառուցում եկեղեցին հենց Ամռառային դահլիճի տեղը.
  ա. Որովովհետև նախկինում կինո մոսկվայի տեղը եղել է Սուրբ Պետրոս և Պողոս եկեղեցին:
   Շատ ճիշտ է, եղել է, ԲԱՅՑ ՉԻ ԵՂԵԼ ԱՄԱՌԱՅԻՆ ԴԱՀԼԻՃԻ ՏԵՂՈՒՄ!!!! Եթե այդքան արդար է մեր պետությունը թող քանդի
   կինո Մոսկվան և ինչու չէ, նայև օպերայի շենքը. չէ որ նրա տեղում էլ է եկեղեցի եղել: Ինչու՞ ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԼԻԱՐԺԵՔ չի:
  բ. Որովհետև ամառային դահլիճը շահութաբեր չէր:
    Այսինքն, եթե շահույթ բերեր` չէին քանդի ու եկեղեցուն տեղ չէին  հատկացնի....   
     Խոսքեր շունեմ:  Էդ  երբվանի՞ց  են անպետք   վայրերում եկեղեցի սարքում:
  գ. Որովհետև ավելի հարմար տեղ չկա ու ամառային դահլիճը արժեք չի ներկայացնում՞
     Ավելի անհարմար տեղ եկեղեցու համար չի լինում: Սարսափելի խցանումների, աղմուկ-աղաղակների, առևտրատրական 
      միջավայրի մեջ եկեղեցի կառուցելը ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆ ՉԷ:
      Իսկ եթե որևէ մեկը ասի որ արժեք չի ներկայացնում, կամ տգետ է, կամ էլ Հայ ճարտարապետության թշնամի: Զարհուրելի
      շենքերի մեջ  մի կարգին ժամանակակից շինություն է` անբռնազբոսիկ ու ներդաշնակ, դա էլ է աչք ծակու՞մ: Այն քիչ
      շինությունների, որ ծառը չկտրելու համար հետաքրքիր լուծումներ են գտել ճարտարապետները:

ԵՎ ՎԵՐՋԱՊԵՍ ԷՆՊԻՍԻ ՏՊԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ Է, ՈՐ ՀԵՆՑ ՍԿՍԵՑ ԱՄԱՌԱՅԻՆ ԴԱՀԼԻՃԸ  ԱՄՌԱՆԸ ԳՈՐԾԵԼ (ԽՈՍՈԸ ԱՄԱՌԱՅԻՆ ՀԱՄԵՐԳԱՇԱՐԻ ՄԱՍԻՆ Է), միանգամից ՄԻ ԽՈՒՄԲ ՏԳԵՏՆԵՐ ՈՒ ՊԱՏԵՀԱՊԱՇՏՆԵՐ ՈՐՈՇԵՑԻՆ ՀՐԱԺԱՐՎԵԼ ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ ՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ ՄԵԿԻՑ(ասացեք խնդրեմ` անշահութաբեր է), ՈՒ Ձև ԳՏԱՆ` հատկացրեցին եկեղեցուն: Կարծում եմ հոգևորականների որոշումը չէ եղել, այլ պետական այրերի, այլապես շատ ցավալի հարցեր են առաջոնում: 

Հարցերս շատ են, բայց այս ամենի հետ մեկ-տեղ ուզում եմ ասել, որ ինքս շատ լավ գիտակցում եմ թե ինչքան կարևոր է եկեղցիների շատությունը մեր քաղաքի համար: Ես ինքս ամեն կիրակի պատարագին մասնակցելով  տեսնում եմ դա` կույր չեմ: Բայց չի կարելի անարդարաբար քանդել մեր ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ ՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆՆՆԵՐԻՑ ՄԵԿԸ, ՍՈՒՏ ՊԱՏՃԱՌԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ:
ԿԱՐԾՈՒՄ ԵՄ ՀՈԳևՈՐԱԿԱՆ ԴԱՍԸ ԿԳԻՏԱԿՑԻ ԱՅՍ ՀԱՐՑԻ ԼՐՋՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՆՄԱՆ ԲԱՆ ՉԻ ԻՐԱԳՈՐԾԻ:
ԿՐԿՆՈՒՄ ԵՄ, ԵՍ ԿՈՂՄ ԵՄ ԵԿԵՂԵՑԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆԸ, ԱՌԱՎԵԼ ՔԱՆ ՈՐևԷ ՄԵԿԸ, ԲԱՅՑ ՈՉ ԽԱՐԴԱԽ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՔԱՆԴԵԼՈՒՆ ՈՒ ԿԱՌՈՒՑԵԼՈՒՆ:

Հ.Գ. Եթե ՄԵՐ պետական գործիչները այդքան ԵԿԵՂԵՑԱՍԵՐ ԵՆ, հապա ինչու՞ ավելի ԼԱՎ` եկեղեցուն համապատասխան  ՏԵՂԵՐ ՉԷՆ ՀԱՏԿԱՑՆՈՒՄ: Այո, ճիշտ է, որվհետև լավագույն տեղերը հատակցված են ՌԵՍՏՈՐԱՆՆԵՐԻՆ, ՍՐՃԱՐԱՆՆԵՐԻՆ, ԳԻՇԵՐԱՅԻՆ ԱԿՈՒՄԲՆԵՐԻՆ, ԱՄԵՆ ՏԵՍԱԿ <<ԶՎԱՐՃԱՆՔՆԵՐԻ>> ԿԵՆՏՐՈՆՆԵՐԻՆ: ԲԱՅՑ եթե  կա ինչ-որ մի ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԿԵՆՏՐՈՆ, որտեղ դասական, ազգային-ժողավրդական համերգներ են կազմակերպվում, բայց շահույթ չի ապահովում, նոր միայն կաչելի է հատկացնել եկեղեցուն:
ՎԱՅ ՄԵԶ:
 

Իսկ Դուք լիարժեքորեն տիրապետո՞ւմ եք այդ տեղեկատվությանը, և կարծում եք, որ այլ պատճառներ չեն կարող լինե՞լ։

Պարզից էլ պարզ է, որ մեր միլիոնանոց քաղաքի համար եկեղեցիները քիչ են, բայց ինչո՞ւ հենց ամառային դահլիճի տեղում: Եթե դուք գիտեք արդարացի պատճառները , կխնդրեի ասել:
Ես արդեն նշել եմ, որ Սուրբ Պողոս և Պետրոս եկեղեցին կինո <<Մոսկվայի>> շենքի տեղում է եղել, ոչ թե դահլիճի.միայն սա բավարար է ՔԱՆԴԵԼԸ ԱՆԱՐԴԱՐ ՀԱՄԱԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ:

Հ.գ. Ահա այն համերգներից մի հատված, որ անցկացվել է դահլիճում`
http://www.youtube.com/watch?v=QR_9Jwe8PfI
http://www.youtube.com/watch?v=r4NntvXjfhw
Իսկ սա էլ  ճարտարապետների կարծիքը և ամբողջական կառուցի նկարը`
http://www.golosarmenii.am/ru/19955/culture/2074/

Այս ամենի մեջ ինձ զարմացնում է մեկ այլ բան. ինչո՞ւ հենց եկեղեցիների շինարարության ժամանակ են հայտնվում այդ ընդդիմախոսները, ինչո՞ւ, օրինակ, մինչ օրս չեն անդրադառնում բառիս բուն իմաստով բազարի վերածված Կինո Ռոսիային, որը ևս ճարտարապետական և մշակութային մեծ նշանակություն ունի։

Սխալվում եք, եթե կարծում եք, ասօրվա ընդիմությունը դեմ է ԵԿԵՂԵՑԻ ԿԱՌՈՒՑԵԼՈՒՆ, շատ եք սխալվում, դուք ինձ և մի շարք մարդկանց , ովքեր դեմ են դահլիճի քանդմանը չեք ճանաչում և չգիտեք մեր հոգևոր կյանքի մասին: Եթե տեղյակ լինեիք, ապա սա չէիք գրի

Quoteինչո՞ւ հենց եկեղեցիների շինարարության ժամանակ են հայտնվում այդ ընդդիմախոսները, ինչո՞ւ, օրինակ, մինչ օրս չեն անդրադառնում բառիս բուն իմաստով բազարի վերածված Կինո Ռոսիային, որը ևս ճարտարապետական և մշակութային մեծ նշանակություն ունի։

Ճարտարապետական արժեքը, ոչ թե ըստ մեծության է, որոշվու, այլ ըստ իր տեղին համապատասխան լինելու, հետաքրքիր ճարտարապետական լուծումների համար: ի դեպ հենց այս ամենի շնորհիվ էլ 85-թին, Սոֆյաում, միջազգային բիենալեում  այս նախագծի հեղինակներից մեկը արաժանավել է մրցանակի:
Օրինակ.
երբ քանդվեց լեզվի ինստիտուտը, ես դեմ չէի, քանզի այդ տեղում իսկապես գեղեցիկ է  Սրբ. Կաթողիկե եկեղեցիու երկու փողոցների կողմից տեսանելի լինելը:
կինո <<Ռոսիալի>> պատմությունը այլ է , ես չեմ ուզում հիմա դրան անդրադառնալ:
Եվ վերջիվերջո ինձ հետաքրքիր է, ով էլինելու այն <<տաղանդավոր>> ճարտարպետը, որը համարում է ամառային դահլիճի անպիտան լինելը, և ինչպես է այդ շենքերի արանքում, ամենաաղմկոտ ու բանուկ, խցանումներով լի խաչմերուկում  մի կերպ տեղավորելու եկեղեցին: Ավելի անհարմար տեղ եկեղեցու համար, չգիտեմ, էլ որտե՞ղ կարելի է գտնել:
Հասկացեք, երբ մարդիկ եկեղեցին վարկաբեկում են տգիտաբար, մասնավորապես հոգևորականներին, ես առաջիններից եմ, որ սաստում եմ: Բայց ճարտարապետության հարցը շատ նուրբ է, սա միայն  քանդելու և շինելու դեմ ու կողմ լինելու խնդիրը չէ:
Այո, մինչ այօր հազարավոր բացթողումներ են եղել, և ցավոք սրտի այդ բացթողումները եղել են նայև եկեղեցաշինության մեջ: Նույնիսկ ճանաչված ճարտարապետներ բազում սխալներ են թույլ տվել: Պատճառը հոգևոր և խորհդաբանական գիտելիքների պակասն է: Եկեղեցում ոչինչ հենց այնպես չի արվել: իսկ այժմ , շատ ճարտարապետներ կարող են հանուն իրենց << մտքի թռիչքի>> աղավաղել դարեի ընթացքում հստակ մշակված կանոնները:
Չի կարելի այսպես: Եթե որոշում է կայացվում, ապա պետք էր քննարկումներ կազմակերպել, այլ ոչ թե հապճեպորեն արժեքավոր հուշարձանների շարքից հանել: Ես էստեղ եկեղցու մեղքը չեմ տեսնում, այլ կառավարոթյան, բայց եկեղեցին ունի բոլոր լծակները վերանայելու և ԱՐԴԱՐԱԲԱՐ լուծելու այս հացը:
Ես շատ ուրախ կլինեի, եթե ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ կարողանար ամռային դարլիճը    շահագործել` պակաս օգտակար չի լինի, հավատացնում եմ:

Մասամբ համաձայն եմ, Մարդ, քեզ հետ. վրդովմոնքդ տեղին է,  սակայն ինձ թվում է, որ ժամանակի ընթացքում մյուս սխալներն էլ կուղղվեն:
Ի՞նչ կասես:

Կարծում եմ, որ տաճարի կառուցումը պլանավորողների համար, հոգևոր բացը լրացնելը չէ, որ առաջնային դիրք է գրավում։
Այստեղ տեղին է հիշել  իմաստուն Ջիվանու մարգարեական խոսքը՝

Մի նոր քաղաք տեսա ժամի սիրահար
Բնակիչները հայ, մոտ քսան հազար.
Իրանք սնունդ չունին ապրելու համար,
Հինգ հատ վանք են շինել, խելքի՛ աշեցեք։

Quote from: Mard on March 11, 2010, 04:28:29 PM
... և ինչպես է այդ շենքերի արանքում, ամենաաղմկոտ ու բանուկ, խցանումներով լի խաչմերուկում  մի կերպ տեղավորելու եկեղեցին: Ավելի անհարմար տեղ եկեղեցու համար, չգիտեմ, էլ որտե՞ղ կարելի է գտնել:

Չգիտեմ, թե Դուք ճարտարապետ եք, թե՝ ոչ, բայց այն, որ նման վայրում եկեղեցի կառուցելը անհնար եք համարում, ինձ ենթադրել է տալիս, որ այդքան էլ քաջատեղյակ չեք, թե եկեղեցիները ինչպիսի տեղերում և ճարտարապետական մտքի ինչպիսի թռիչքով են կառուցվում։
Ցավոք, այսօրվա որոշակի ընկալման մեջ, եկեղեցին չի կարող առանց իր բակի և հարակից կառույցների լինել...։ Ես չեմ ցանկանում շատ երկարաբանել, բայց ողջ Եվրոպայով մեկ (ես իմ տեսածից եմ ասում) այնպիսի գողտրիկ եկեղեցիներ կան, հատկապես խաչմերուկներում, բանուկ և աղմկոտ փողոցներում, որ ոտքդ այդ աղմուկից ու աշխարհի վազքից եկեղեցու դռնից ներս ես դնում և հայտնվում երկնային հանդարտության մեջ... եթե մեր նախորդները կարողացել են ժայռերի ծերպերին եկեղեցիներ ու վանքեր կառուցել, ուրեմն թող այսօր էլ փորձեն քաղաքի աղմուկի մեջ կառուցել, որովհետև այդ աղմուկին մի քիչ լռություն է պետք...

Երեկ Պանորամայում կարդացի, որ ճարտարապետների միության նախագահի հավաստմամբ.

QuoteՊողոս-Պետրոս եկեղեցին կառուցվել է վատ ժամանակահատվածում, երբ հնարավոր չի եղել արժեք ունեցող հուշակոթող կառուցել և քանդված եկեղեցու ճարտարապետական արժեքը գնահատեց «զրոյական»:

Եթե ճարտարապետների միության նախագահն է այսպես արտահայտվում...
Եթե եկեղեցին ընդամենը 100 տարվա հնության լիներ..., եթե նույնիսկ չլիներ էլ..., եթե նույնիսկ ճարտարապետական առանձնահատկություն էլ չունենար, ապա ճարտարապետը չպետք է նման ձևով արտահայտվեր, որովհետև այդ եկեղեցին ոչ թե սոսկ հուշակոթող էր, այն էլ արժեք չունեցող, այլ արդեն պատմական ու ազգային արժեք էր։
Ճարտարապետները պետք է լավ իմանան, որ եկեղեցիները սոսկ հուշակոթողներ չեն...
Ս. Պողոս-Պետրոս եկեղեցու մասին կցում եմ Արարատյան Հայրապետական թեմից համապատասխան էջը և Պանորամայից կարդացածս նյութի էջը.
araratian-tem.am/churches.php?id=40
panorama.am/am/society/2010/03/17/church-or-cinema/

նախ ասեմ, որ չեմ ուզում անդրադառնամ Վահանի ասածին: Այ հենց այստեսակ վերաբերում ունեցողների շնորհիվ է, որ ճիշտ քննադատողների ձայնը չի լսվում:
Ես չեմ կարող պատասխանել ճարտարապետների միության նախագահի փոխարեն: Ի տարբերություն Ճարտարապետների միության նախագահի, ես հաղորդություն եմ ստանում եկեղեցում` մասնակցում եմ պատարագին և ինձ համար առաջին հեթրին եկեղեցին ՍՐԲԱՎԱՅՐ Է:

Բայց բացի Սրբավայրի կարիքն ունենալուց, ես ունեմ նայև մշակութային կենտրոնների կարիքը և դա բնական է: Միայն պատկերացրեք ինչքան ՕԳՏԱԿԱՐ ՀՈԳևՈՐ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ ԿԱՐԵԼԻ Է ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼ ԱՅՆՏԵՂ: ԵՎ հենց բացօթյա լինելը կնպաստի մարդկանց ներգրավմանը:

Ի տարբերություն <<օբյեկտաբան>> Սամվել Կարապետյանի և եկեղեցատյաց խմբավորումների, ես գիտակցում եմ, որ Եկեղեցին ոչ միայն հոգևոր դասն է, այլև ԵՍ, և այն մարդիկ ովքեր մկրտված են Հայ ԱռքելականԵկեղեցու ավազանում.ինչ վերաբերում է ԻՄ ԵԿԵՂԵՑՈՒն` ՈՒՂՂԱԿԻ ՎԵՐԱԲԵՐՈՒՄ Է ԻՆՁ:

Անդրադառնոմ հետևյալ ասածիս`

Quoteև ինչպես է այդ շենքերի արանքում, ամենաաղմկոտ ու բանուկ, խցանումներով լի խաչմերուկում  մի կերպ տեղավորելու եկեղեցին: Ավելի անհարմար տեղ եկեղեցու համար, չգիտեմ, էլ որտե՞ղ կարելի է գտնել:

Ավելի մանրամասնեմ ինչ նկատի ունեմ:
Պարտադիր չէ ճարտարապետ, կամ հոգևորական լինել, որ իմանանք եկեղեցու դիրքի մասին` արևմուտք-արևելք ուղղության մասին: Երբ նայեք հատակագծին, ու արևելք-արևմուտք ուղղությունը գծեք` կտեսնեք  անհարմարությունը և կպատկերացնեք, թե ինչու չի համապատասկանում այդ վայրին: Կարծում եմ հասկանալի դարձավ , թե ճարտարապետները ինչու են դեմ այստեսակ հապճեպ որոշմանը, որ առանց որոշակի ԻԴԵԱՅԻ` առանց նախագծի որոշվել է ա.դ.-ն քանդել: Բա եթե ճարտարապետները չահազանգեն, ո՞վ ահազանգի: Հասկանում եք, որ սա հենց եկեղեցաշինությանն է դեմ: Ուրիշ հարց է, որ ճարտարապետները հոգևոր գիտելիներ չունեն, կամ լիարժեք չեն. ես արդեն դրա մասին գրել եմ նախորդ գրառուման մեջ:

Ես համոզված եմ, որ այս ամենի պատճառը կառավարության որոշ օղակների, ոչ իրազեկ լինելուց է: Սխալվել բոլորս էլ կարող ենք, բայց սխալները ուղղել` նույնպես կարող ենք:

հետո գիտեք, մտածում եմ, եթե մենք դեռ այնքան չենք հոգեպես հասունացել, որ քանդենք հենց <<Մոսկվա>> կինոթատրոնը, որի տեղում է եղել եկեղեցին, էլ պատմական արդարություն հաստատելը ինչու՞մ է կայանում: Այս է հարցը: եթե կինոթատրոնը չենք քանդում, ուրեմն ինչու ենք ամառային դահլիճը քանդում: Կոպիտ ասած` դահլիճի մեղքն ինչո՞ւմն է:

Իմ կարծիքով, Մարդ, ոչ հեռու ապագայում ամեն ինչ կհարմարեցվի Եկեղեցուն. ես լավատես եմ և հավատում եմ, որ  քայլ առ քայլ նորանոր ձեռքբերումների ականատեսը կլինենք:
Լավ մնացեք:

Ես շաաաաատ մեծ շնորհակալություն եմ հայտնում Մարդ-ին` իր քաղաքակիրթ ու առողջ քննարկում անելու ունակության համար: Գուցե սա որևէ կերպ ա.դ.ի քանդել-չքանդելուն չի վերաբերում, բայց շատ հնարավոր է, որ եթե ճարտարապետների միության նախագահը, մյուս ճարտարապետները կամ ա.դ-ի քանդմանը դեմ արտահայտվողներն այս կերպ մոտենային հարցին, և' լսելի կլինեին, և' գոնե ԱՌՈՂՋ մտքերի փոխանակման արդյունքում կառուցողական որևէ եզրահանգման կգային: 

Ես համաձայն եմ Բարևի հետ։ Եկեղեցու շինարարությանն ընդդիմանալու ձևը շատ կոպիտ էր ու անհանդուրժող... և չգիտես ինչու այդպիսի կոշտ անհանդուրժողականություն ի հայտ է գալիս հատկապես եկեղեցաշինության ժամանակ։
Ընդհանրապես եթե մի տեղ Աստուծո տուն՝ եկեղեցի կառուցելու առաջարկ կա, ապա չպետք է բացառել նաև Աստուծո կամքը կամ աստվածային նախախնամությունը կոնկրետ այդ տեղի առնչյալ։ Իզուր չէ դարեր ի վեր հնչում. «Երանի եկեղեցի շինողաց...»։ Ճիշտ չէ եկեղեցու կառուցմանը/շինարարությանը ընդդիմանալ։ Այն որտեղ էլ որ կառուցվի, լավ է։ Չգիտենք, գո՞ւցե ընդդիմանալով Աստուծո կամքին ենք դեմ դուրս գալիս... Ըստ իս մի ամբողջ կայսրություն փլուզվեց այդ ընդդիմանալու պատճառով... իսկ մենք, ցավոք, դաս չենք քաղում այդ դառը պատմությունից։
Այնուամենայնիվ ընդդիմանալու փոխարեն թերևս կարելի էր պարզապես ավելի լավ տարբերակ առաջարկել։

QuoteԸնդհանրապես եթե մի տեղ Աստուծո տուն՝ եկեղեցի կառուցելու առաջարկ կա, ապա չպետք է բացառել նաև Աստուծո կամքը կամ աստվածային նախախնամությունը կոնկրետ այդ տեղի առնչյալ։ Իզուր չէ դարեր ի վեր հնչում. «Երանի եկեղեցի շինողաց...»։ Ճիշտ չէ եկեղեցու կառուցմանը/շինարարությանը ընդդիմանալ։ Այն որտեղ էլ որ կառուցվի, լավ է։ Չգիտենք, գո՞ւցե ընդդիմանալով Աստուծո կամքին ենք դեմ դուրս գալիս... Ըստ իս մի ամբողջ կայսրություն փլուզվեց այդ ընդդիմանալու պատճառով... իսկ մենք, ցավոք, դաս չենք քաղում այդ դառը պատմությունից։

Ընդիմությունը միշտ չէ, որ վատ է: Եթե ինչ-որ բան սխալ է արվում, ապա պետք է ընդիմանալ, բայց ոչ  թշնամանալ: Եվ վերջի վերջո բացի ընդիմանալը, ես նայև նշեցի դրականի մասին: Որ եթե ՄԵՐ ԵԿԵՂԵՑԻՆ, ՄԱՍՆԱՈՐՊԵՍ ՀՈԳևՈՐ ԴԱՍԸ ԿԱՐՈՂ Է Ա.Դ.-ը ծառայեցնել սեփական քարոզչությունը կազամակերպելու համար: Օրինակ հիանալի կլինի այնտեղ թեմատիկ հոգևոր հանդիպումներ կազմակերպել: Էլ չեմ ասում համերգների մասին:

Ինչքան լավ կլինի, եթե անցյալ լարվա փառատոնի նման մի բան կազմակերվի, և հովանավորը լինի ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ(նկատի չունեմ միայն հոգևոր դասին, այլ նայեվ հոտի անդամներին, որոնց աջակցությամբ կկազմակերպի զանզան միջացառումներ): 

Միթե այս ամենը  չի՞ նպաստի ԵԿԵՂԵՑԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆԸ, թե հոգևոր, թե ֆիզիկական:
Մարդը ստեղծագործ է, ինչով նմանվում է Աստծուն: Դրա համար մարդ չի կարող բավարվել մկրտությամ ու հաղորդությունով, կամ  միայն յոթ խորհուրդներով: Նա զարգանում է և զարգացման համար պայմաններ են հարկավոր: Նրա զարգանալու, մշակվելու համար միայն եկեղեցին(շինություն) բավարար չէ: Եվ շատ լավ կլինի, որ ստեղծագործելու, դաստիարակվելու պայմաններ ապահովողը լինի հենց ՄԵՐ ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ:

Հասկանում եք, այսօր մենք պիտի մեծ ջանքեր թափենք, որպեսզի նորից զտենք մեր ԱԶԳԱՅԻՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ: Մենք պիտի տեր կանգնեն մեր մշակույթին և հենց այստեսակ ամֆիթատրոնի գոյությունը կնպաստի, որպեսզի ճշմարիտ արժեքները հասարակությունը դյուրությամբ յուրացնի:

Եվ վրջիվերջո Աստծո Կամքը ոչ ոք չի կարող իմանալ, եթե Աստված Ինքը չհայտնի, իսկ թե ինչպես Կհայտնի` Աստված Ինքը Գիտի:

Իսկ ի՞նչ գիտենք, թե հենց ընդիմանալը,  այս ամենը Աստծո Կամոք չէ: Միգուցե այս ամենը պետք է, որպեսզի հոգևորական ու հավատացյալ հարաբերությունները շտկվի: Պետք էր, որպեսզի ոչ միայն այն հավատացյալների ձայնը լսվի, որոնք ամեն գնով կողմ են քանդելուն ու դեռ մի բան էլ մյուսներին <<անաստված>> պիտակ են կպցնում: Կամ միգուցե պետք էր այս ամենը, որ Եկեղեցին` այսինքն մենք բոլորս հասկանանք, թե իրականում ինչպիսի՞նն ենք ու ինչի՞ կարիքը ավելի շատ ունենք:

Օրեր առաջ Ֆեյսբուքի այն խմբում, որտեղ դեմ են ամառային դահլիճի փոխարեն եկեղեցու կառուցմանը, գրեցի՝ ցանկությամբ իմանալ, թե ո՞վ է կարդացել Նարեկի 75-րդ գլուխը։
Գիտեք, որ այդ գլխի 8-13–րդ տները վերաբերում են եկեղեցուն, այսինքն՝ թե ի՞նչ է եկեղեցին և ինչպե՞ս պետք է նրան վերաբերվել։ Սովետմիության տարիներին հրատարակված Նարեկների մեջ այդ գլուխը չկա, որովհետև ենթարկվել է գրաքննության։
Ես ինքս, երբ վերստին կարդացի, տեսա, որ նույնիսկ ամոթալի է եկեղեցին համեմատել որևիցե տեսակի դահլիճի հետ։
Ցավոք Ֆեյսբուքի այդ խմբի 5277 անդամներից արձագանքեցին միայն երեքը։
Քննարկման ժամանակ հարց տվեցի՝ «Դուք Նարեկին էլ ե՞ք դեմ»։ Մարիշն ինձ պատասխանեց. «asenk ayo, ev inch??»։
Ինչևէ, ստացվում է այդ խմբում գրանցված 5.398 անդամներից ենթադրաբար 90%-ը անտեղյակ է Նարեկի այդ գլխից, մոռացել է իր պատմությունը, չգիտե, թե ի՞նչ է եկեղեցին, ուստի և անգիտության մեջ է։
Ես հիմա մտածում եմ, որ շատերն այնտեղ դեմ են նաև Նարեկին, թեև գիտեմ, որ այդ խմբին միացածներից շատերը Հայ եկեղեցու զավակ են իրենց համարում։

Այստեղից մեկ այլ ենթադրություն (թեև շատ ուշ է այս մասին ասել, բայց ինչպես ասում են՝ լավ է ուշ, քան երբեք).
Կար ժամանակ, երբ եկեղեցին կարող էր իր հույսը դնել այդ անգետների կամ իրենց իսկ հավատո դավանությունից անտեղյակների վրա, ովքեր միշտ կուրորեն կողմ էին արտահայտվում «իրենց պապերի հավատքին»։ Այսօր այդ անգետների վրա չեք կարող հույս դնել, թանկագին եկեղեցականներ, որովհետև նրանք արդեն դեմ են արտահայտվում «իրենց պապերի հավատքին»։
Պետք է, որ այս հասարակությունը հիշի ո՛չ միայն իր պատմության թվերն ու իրադարձությունները, այլ նաև շունչն ու ոգին։

Կներեք, բայց սա արդեն դեմագոգիայի է վերածվում:
Ասածս շատ պարզ էր. այն մնում էր միայն ընդունել:

Եթե հոգևորականները այնքան սահմանափակ են դարձել, որ եկեղեցուց` շինությունից զատ ուրիշ  օջախի(Հայաստանում միակ ամֆիթատրոնի) կարիքը չունեն, ինչպե՞ս  են ակնկալում, որ ժողովուրդը պիտի Նարեկացի կարդա:
Գիտեք մարդ եթե միայն սիրտ ունենար` չէր ապրի, չնայած որ սիտը  կարոևոր օրգան է:
       ԱՆցյալ տարի Կոմիտասի 140 ամյակն էր: Կոմիտասին նվիրված փառատոն կամ համերգաշար կազմակերպելը ոչ մեկի մտքով չանցավ: Սա է՞լ էր <<անհավետների>> մեղքը:
Կուզեք պատխանեք, կուզեք` ոչ, այլևս այս թեմային չեմ անդրադառնա:

Հ.գ. էլ ինչպես պիտի գրեի, որ հասկանաք` եկեղեցին ես եմ, մենք ենք, նրանք ովքեր մկրտված են և մեր Տեր Հիսուս  Քրիստոսի  Մարմնին ու Արյանն են հաղորդվում պատարագի ժամին: Ոչ մեկ իրավունք չունի, նույնիսկ օծված հոգևորականը իրավունք չունի մարդուն չճանաչելով << անաստաված>> և << ուրացող>> կոչել:

Թող Աստված մեզ բոլորիս սեր և իմաստություն տա, միմիանց հասկանալու և ողջամիտ քննադատոթւոնները ընդունելու: Հաջողություն:

Եթե հոգևորականները այնքան սահմանափակ են դարձել, որ եկեղեցուց` շինությունից զատ ուրիշ  օջախի(Հայաստանում միակ ամֆիթատրոնի) կարիքը չունեն, ինչպե՞ս  են ակնկալում, որ ժողովուրդը պիտի Նարեկացի կարդա: - Գուցե ճիշտ եք Մարդ, բայց եթե էս դեպքերում էլ ամեն մի հավատացյալ մտածի, որ այ եթե Եկեղեցին այս բանն այս կերպ աներ, ես համաձայն չեմ այս կամ այն կերպին ու էլի նման մոտեցումներ, արդյունքում բողոքականների պես ամիսը մեկ եկեղեցու ներսում նոր խմբակներ կառանձնանային` սեփական ստրատեգիայով ու մեթոդներով: Էլ ուր մնաց հովվի առաջնորդության գործոնը: Փառք Աստծո, քրիստոնեության մեջ դա դասային խնդիր չէ, այլ հոր ու զավակի հարաբերություն: Կարելի է մեզ ճիշտ թվացող շատ բաներ առաջարկել ու մեր պատրաստակամությունը հայտնել:

Մի բան միայն. վերջին շաբաթների ընթացքում ազնվությամբ ու սրտացավությամբ Ա.Դ.-ի խնդրի վերաբերյալ մտահոգվող մարդկանց գրառումներին հազար ու մի գրագետ-անգրագետ-աղանդավոր ու հեթանոս միացել ու քննադատում է Եկեղեցու "անհեռատես", "օլիգարխատիպ", էլի հազար ու մի որակումներով գործունեությունը` քննադատության մեջ առանց չափ ու քանակի թույնի ու հայհոյանքի լուրջ դոզայով:

Գիտեք, լավ չհասկացա, ձեզ: Եթե հոգևորականների մասին խիստ արտահայտվեցի` ներեք:
Բայց որպեսզի վերջնական պարզ լինի, նորից ասեմ:
Վեհափառի, հոգևաակնների հասցեին երբևէ ասված ցանկացած հայհոյախոսության և վատաբանության միշտ ընդիմացել եմ և նրանց մերկապարանոց մեղադրանքներին  100 դրական օրինակներ եմ բերել և լեզուները կտրել: Բայց այժմ, երբ ակնհայտ սխալ է գործվում, կարծում եմ իրավունք ունեմ ասելու սխալի մասին: Հոգևորականների սխալը նկատելը, չի նշանակում թշնամանալ հոգևորականների հանդեպ:  Ի տարբերություն եկեղեցու թշնամիների, ես չեմ մոռանում նրանց ՕԾՈՒՄԻ մասին, բայց հոգևարականը ինձպես մարդ է և նույնպես ենթակա է սխալվելու:

Ես արդեն համոզված եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր հուշել էին  կաթողիկոսին այս միքտը` ա.դ.-ը քանդելը և տեղում եկեղեցի կառուցելը, շատ լավ գիտեին հետագա զարգացումերի մասին, բայց ցավն էն է, որ հոգևորականները չտեսան, միգուցե և էլի չեն տեսնում  հետևանքները:
Եթե լավ բան է, ինչու՞ է թաքուն արվում, ինչու՞ է թաքուն ցուցակից հանվում: Եթե Աստվածահաճո է, թող բացահայտ արվի: Այ էստեղ է ցավը, որ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԱԿԱՄԱ ՆԵՐՔԱՇՎԵՑ ԽԱՐԴԱԽ ԳՈՐԸՆԹԱՑԻ ՄԵՋ. ցավոք, ով ներքաշեց եկեղեցուն, ՇԱՏ ԼԱՎ ԳԻՏԵՐ ԱՅՍ ԱՄԵՆԻ ՄԱՍԻՆ: