Ցանկանում եմ մոր իմ վկայությունը տալ: Երբեք Աստուծո այնքան «մոտիկ» չեմ եղել, որքան մայր լինելուց ի վեր: Դրա զուգահեռ, համեմատաբար, խորացան մեղքի գիտակցությունը ու մեղանչական լինելուս գիտակցությունը : Մայր եմ ու դողում եմ երեխայիս համար, անընդհատ վախենում եմ մեղք գործելուց, որովհետև փորձառությամբ հասկացել եմ հրեական օրենքի հիմքերից մեկը՝ հոր կամ մոր գործած հանցանքը – չխոստովանված ու Աստուծո կողմից չներված մեղքը - ընկնում է որդու ու սերնդից սերունդ իր շուքը տարածում շառավիղի վրա:
Պատահում է՝ մեղք եմ ցանկանում գործել, ինքս իմ մեջս արդարացնում, նույնաժամանակ աղերսելով Աստծու որ իմ երեխայի վրա նա ազդեցություն չունենա: Ուրեմն, կարող եմ ես ինքս խափել, բայց երբեք չեմ կարող մայրական բնազդ դարձած սերը խափել: Դա Աստուծո տված շնորհ է, սուրբ է, ու դրա վրա հիմնվելիս կարող եմ միշտ կողմնորոշվել կյանքում:
Քանի՛ անգամ հատկապես մենք ՝մայրերս դադարում ենք աշխարհի մեջ ապրելուց, մոռանում ենք ամեն ինչ ու դառնում ենք մեր հիվանդ երեխայի վրա հսկող ու աղերսող էակ: Կյանքի ու մահու միջև աղերսում ենք, որպեսզի մեր - և մյուս – երեխան ապրի, ճանաչի միմիայն սերն ու երբեք չընկնի մեղքի քաոսի մեջ: Քանի անգամ էլ մենք մեզ անբաստանում ենք, որովհետև համոզված ենք որ մեր երեխայի հիվանդանալու պատճառը հենց մեր գործած մեղքն է:
Մայրը անընդհատ պարտադիր է աղոթելու երեխայի համար – սեփական ու ուրիշի զավակի համար: Ու նա իրեն հեռու պահել մեղքից: Կարող ենք այդ վիճակին մոտենալ հավատով, հենվելով Քրիստոսին և մնալով զղջման ու հույսի մեջ:
Մայրական սերը բխում է Աստուծո սիրուց ու աստվածային այս սիրույն մի պատկեր է:
Քանի որ խոսքը գնած երեխաների և մեղքի մասին , ուզում եմ ես էլ մի խոստովանանք անեմ:
Երեկ որդիս եկավ դպրոցից խիստ վրդոված ու անտրամադիր:Հարց ու փորձից հետո եկա այն եզրակածության ,որ իր այդ հոգեկան վիճակի ակամա պատճարը ես եմ:
Դպրոցում վիճվելա մի տղայի հետ,լեզվակրիվը վերածվելա ծծկրտոցի,առաջինը բռունցքների օգնությանը դիմելա մյուս տղեն:Մանկավարժը կանչում է իր մոտ իմ տղուն և նախատում բռնության համար, ասելով ,որ երբ դիմացի տղան նրան խբեց ,նա չպետք է պատասխաներ նրան ,այլ գար մանկավարժին տեղյակ պահեր:Այնինչ նա բռնությանը պատասխանել է բռնությունով ,հիշելով մեր ' իրա ծնողների բառերը"Երբեք բռնությունով վեճերը չլուծել ,բայց եթե քեզ խբում են ,պետք է այնպես ի պատասխան խբես ,որ երկրորդ անգամ մտքներով անգամ չանցնի մոտենան"
Ի՞նչ կասեք , հարգարժան ծնողներ,ի՞նչ ասեմ իմ տղուն ես,ի՞նչ պատասխանեմ իրա հարցին թե որ վարվելաձևն է ճիստ Դուք ի՞նչ խորհուրդ կտայիք
Հայրը պիտի ասի, Զատիկ ջան: Եթե ճշմարտությունը անցել է ծնող-ուսուցիչ կշեռքին, դուք այն փոխեք կին-տղամարդ կշեռքի: Այսինքն պետք է ասել, որ ուսուցչուհին կին է նա ուղակի չի պատկերացնում դա ինչ է, երբ քեզ խփում են:
Ասա նա կնոջ պես է մտածում և այդքանով ճիշտ է: Մամային եթե փողոցում մի խուլիգան գա խփի, մաման կին է, ի՞նչ կարող է անել, պիտի գա պապային ասի: Բայց որ պապային խփեն, պապան պիտի կարողանա ինքն իրեն տեղում պաշտպանի, հո չի՞ կանգնելու որ իրան հանգիստ խփեն հետո էլ փախնեն:
Իսկ ուսուցչուհուն ասել, որ նա կին է ու չի հասկանում՝ պետք չէ, որովհետև կնեղանա: Թող դա մնա տղամարդկանց գաղտնիքը:
Պապան կարող է ասել, որ նույն բանն էլ իր հետ է եղել դպրոցում, երբ նա փոքր էր: ՈՒսուցչուհի է, պիտի դիտողություն անի, որպես ուսուցչուհի նա ճիշտ է, բայց որպես կին՝ նա այդ հարցերում շատ չի հասկանում ( ;D): Դու էլ տղամարդ ես, պիտի քեզ պաշտպանես:
Կարճ ասաց, կորցրեք դրան, չթողնեք երեխուն խեղճացնեն: :)
Սաթենիկ ջան , գիտես ի՞նչ ասեց ինձ այսօր մանկավարժը:Նա ասաց ,որ ես պետք է փորձեմ փոքրուց դաստիրակեմ օրինապաշտ քաղաքացի և բարի քրիստոնեա:Այսինքը 'մեղավորին պետք է պատժի օրենքը ,տվյալ պարագայում դպրոցը,իսկ քրիստոնեան չպետք է բռնությանյը պատասխանի բռնուտթյամբ:
Այսինքն կին - տղամարդ կշերքը դնում ենք մի կողմ,ուսուցիչ -ծնողն էլ նույնպես :Հարցը ավելի շուտ օրենք բարոյականուտթյան մասին է:
Գիտեք ,տիկին Սաթենիկ ,ես նույնիսկ եթե աղջիկ ունենայի կարողա այդպես դաստիրակեի ;աստված ճիշտ արեց ,որ ինձ աղջիկ չպարգևեց երևի: 6:) 20:)
Եվ ի՞նչ օրենքով պատժեցին այդ երեխային օրինապահ "քրիստոնյաները":
Օրիինապահ լինելը հլա դեռ հասկացանք, իսկ քրիստոնյա լինելը՝ դա է՞լ է պարտադիր պայման դպրոցում: 9:)
Քրիստոնյա լինելը պարտադիր չէ,Սաթենիկ, այլ առաջարկվում է մարդուն որպես բացարձակ երջանկության միակ ճամբան: Իբր մայր ,ցանկանում եմ որ իմ երեխան միշտ ապրի Քրիստոսի պաշտպանության ու օրհնության տակ: Ու դրա համար, պարտադիր եմ նրան սովորեցնել քրիստոնեական կյանքի դժվարությունները, կամավոր «զրկանքները» - մանավանդ հրաժարվելը մեղքից. ատելությունից, նախանձից, եսասիրությունից, ընչասիրությունից.. ու զանազան «բնազդներից», ինչպես ուժի դիմելու բնազդից - ու կյանքը հիմնել ուրիշ չափանիշի վրա, որի միջոցով նա միշտ անբաժան կլինի Քրիստոսից:
Կյանքի ու մահու մասին մտածելիս, անդրադարձել եմ որ գերադասում եմ մեռնելը - բայց մեղքը չճանաչելը- քան մեղքի ազդեցության տակ ապրելը: Նախընտրում եմ մարմնի մահը քան մեղքերի ապականություն տեսնելը երեխայի մեջ: Դա իմ չափազանցությունն է, բայց իմ կյանքի ուղեկիցն է: Պարտադիր չէ ոչ մեկին, բայց իսկապես երջանիկ ենք երբ վստահում ենք Աստուծո: Երեխայիս դաստիարակության մեջ էլ կարելի է վստահել Աստուծո:
Զատիկ, հավանաբար զգացել էք էական տարբերությունը պաշտպանվելու ու մյուսի վրա հարձակվելու մեջ, ու պաշտպանվելու զանազան ձևեր էլ կան: Առանց ձեր երեխայի կաշկանդելու, կարող եք սովորեցնել նրան պաշտպանելու ձևը որ միշտ մնում է մեր հակակշռության մեջ, առանց ատելության ու չափավոր կերպով:
Մարիամ ջան, որոնք են այդ ձևերը:Եթե ձեր տղան լիներ,ի՞նչ խորհուրդ կտաիք,ո՞ր պաշպանվելու միջոոցը նա պիտի ընտրի; :)
"ՈՒժի դիմելու" բնազդը -սա ինձ դուր եկավ ,այս արտահայտությունը: :)Եթե դա բնազդ է ուրեմն դա տվաց է ի ծնե,այիսինքը աստծո կողմիծ ու եթե կան մարդիկ ,որոնք դիմում են ուժի "բնազդաբար" հարձակվելու նպատակով, ես չեմ հասկանում ինչու մարդ չի կարող դիմել ուժի "բնազդաբար" իհարկե պաշպանվելու նպատակով:
Այո դու ճիշտ ասացիր դա բնազդ է առանց չակերտների ի դեպ:
իսկ քո այս բարերի հետ ես համաձայնեմ
"հրաժարվելը մեղքից. ատելությունից, նախանձից, եսասիրությունից, ընչասիրությունից.
Սաթենիկ ջան պատիժը այստեղ կրումա այսպիսի բնույթ գրել տետրում ,որ ."Ես էլ չեմ խբի իմընկերոջս" -50 անգամ: ;D բայց նա իհարկե կխպի ,մի գուցե դիտավորյալ ,մի գուցե բնազդաբար, իսկ իմ տղեն կպատասխանի բնականաբար ,ես ուզում էի ասել բնազդաբար: :)դա իմ կարծիքով այդքան էլ մեծ մեղք չի լինի իր կողմից :
Զատիկ, պաշտպանվելու մասին ոչինչ գիտեմ, աղջիկս էլ՝ ոչինչ: Բայց ինձ թվում է՝ անհրաժեշտ պարագային կհաջողվի կռվասերի ուժը չեզոքացնել, առանց ոչ մի չար հարված հասցնելու: Պաշտպանվելու մի ձև կա, որ մեղք չունի: Այսպիսով՝ հստակ կերպով հասկցնում եմ որ դեմ եմ բռնությանը. կտրականապես չեմ ընդունում բռնությունը, ոչ ուրիշինը՝ իմ դեմ, ու նաև անհատապես չեմ դիմում նրան:
Չգիտեմ՝ քանի տարեկան է որդիդ: Հրաշալի երիտասարդներին եմ տեսել՝ հավասարակշռված ու զուսպ, որոնք բոլորի մեջ հանգանք ու համակրանք են ներշնչում: Ու նաև խռովարարների, պատրաստ ամեն ինչի, որոնք պաշտում են ուժն, ու չգիտեմ նրանք ինչպիսի քաղաքացիներ ու ամուսիններ են լինելու: Կարծես՝ բոլոր օրենքներից վեր գերադասում են արական ուժը:
Առաջին նշված երիտասարդ դառնալու համար, անհրաժեշտ է հավասարակշռել ուճդ ու բարկությունդ: Մարդը անասունի նման չպիտի առաջին հերթին իր ուժին դիմի, ու իր բնազդը պիտի դաստիարակի: Մարդու կառուցված քաղաքակրթությունները հենց այն ուժի ընդհանուր նպատակի ծառայեցնելու մեջն է, ու մարդու բոլոր ստեղծագործությունները հիմնված են այդ ուժի վրա, նրան վերածելով գեղեցկության ու գիտության:
Հարկավ, պետք չէ արգելել այդ ուժը, այլ, իմ կարծիքով, նրան ճիշտ ուղղությունը տալ: Փոքրիկ երեխային չպիտի արգելվի անձնական ուժը փորձել, բայց պիտի բացատրվի նրան թե երբ և ում դեմ կարող է այդ փորձն անել, ու նաև պիտի միշտ սահման դրվի նրան :Նախ ընկերոջ հետ խաղալիս, կսովորի երբեք արտոնված սահմանից չանցնել, ու արտոնվածը կսահմանվի երբ մեր դժգոհությունը հայտնում ենք նրան, ու կհստականա իր մտքի մեջ: Անասունը սահման չունի իր բնազդին, բայց հրաշալի քաղաքակրթությունների հեղինակ չէ:
Դա իմ կարծիքն է, իբրև մայր: Հաջողություն ձեզ, ծնողական ձեր պարտականությունների մեջ:
Մարիամ ջան զգացվում է ,որ տղա չունես ու չես առնչվել "տղայական հարաբերությունների" հետ 30:) :Մարիամ այ հենց այդ հարցն էլ ես ուզում էի դիմել ֆորումի մասնակիցներին Քեզ թվումա, որ կռվասերի ուժը կարելի է ուրիշ միջոցով չեզոքացնել:Ի՞ նչի միջոցով ,խոսքի՞:Հասկանում ես Մարիամ ջան ուսուցչի առաջարկացը նույնպես խնդրի լուծում չէ ,մատնողի համբա՞վ ձերք բերի:Մյուս կողմից ,(թողնենք այդ "բնազդ" բառը)ինչպես դու գրեցիր մարդիկ արտոնում են սահմաններ,բարոյական և իրավական :)Եթե նա վազի ուսուսչուհու մոտ,նրա մեջ դա փիս սովորություն կարող է դառնալ , (լավ նորից գրեմ այդ բնազդ բառը )կդաստիրակվի վատ "բնազդ" -"մատնիչի բնազդ",մյուս կողմից էլ "կրվարարի բնազդի" ձերքբերելու վտանգն էլ կլինի:Իսկ ինձ համար ,մոր համար թե մեկը ,թե մյուսը ընդհունելի չեն:
Պետք է ընտրեմ չարիքի նվազագույնը:
Մարիամ ջան տղես դեռահաս է ,դջվար տարիք է մեծ համբերություն է պահանջում այս տարիքը :
Քեզ էլ եմ ցանկանում հաջողություն:
Զատիկ, չգիտեմ՝ ինչ բառերով հասկցնել իմ միտքը: Հայերենին լավ չեմ տիրապետում: Թերևս իմ աղջկա բերած վկայությամբ:
Սկզբին, առաջին տարին, տղաների ոմանց նրան ծեծում էին. նա իսկապես չի գիտեր նույնիսկ բառերով պաշտպանվել, ինչպես մյուս աշջիկներ են անում: Նույնիսկ իր լավ տիրապետած լեզվով՝ ֆրանսերենով: Նա ոչ մեկին էլ բան չեր ասում, մինչև անդրադառնամ որ արտակարգ ձևով տխուր էր: Նրան երկար հարցուփորձելուց հետո, լալով ինձ ասեց թե այս ինչ տղան իր գլուխն է պահում նստարանի տակ - դասարանում - ու մյուսը նրան սպառնաց դաշույնով բակում, մեծ աշակերտները միջամտել են, դանակը վերցրել են, ուսուցիչը ծեծել է տղուն: Երեք անգամ, այսպես, տխուր, դպրոց եմ գնացել, խոսել ուսոպւցչուհու հետ, ի զուր, ու երբ դանաով այս դեպքը կատարվեց, գնացել եմ տնորենուհու հետ հանդիպելու: Տղուն ծեծել էն, սպառնացել, չգիտեմ ինչ պատիժ են խոստացել, ներկա չէի: Բայց չէի ցանկանում որ տղուն ծեծեն, չէի երեվակայում որ կարող էին այսպիսի պատիժին դիմել: Տղոց ասեցին որ «Հ...ին ձեռք չտաք: Արգելված է այս -իմ- աղջկա ծեծելը դպրոցում:»Օրենքը զարմանալիորեն խտրականություն է կատարում:
Առանձին խոսելիս մարդկանց հետ, ասեցին « Բնական է. տղաք են: Սա նրանց բնազդն է: Կարելի է «սիրահարվել» են քո աղջկայով ու իրենց ցանկությունն այս ձևով են արտահայտում:» Ամեն արդարացնող խոսք եմ լսել, ու զարմացել եմ. բնական են համարում չարը, որովհետև հայտնի էր որ իմ աղջիկը շատ էր տառապում այս նեղությունների պատճառով ու դիտավորյալ կերպով նրան նեղացնում էին: Ծեծը, միգուցե և տան մեջ են տեսել այսպիսի վարմունք, հայրը մոր վրա, բնական է նկատվում, ու հարաբերվելու բնական մի ձև:
Իմ աղջիկը այսպես մեկնաբանեց դեպքերը. «Նրանք չար են, ցանկանում են չարություն անել մարդկանց, ոչ միայն իմ վրաս, այլ նկատել եմ ՝ բոլորի վրա: Բայց բոլոր տղաքը այնպես չեն:» Ու օրինակ բերեց:« Հրայրը շատ ուժեղ տղա է, բայց ինքը չի ծեծում ոչ մեկին: Բոլորը նրան հարգում են, տղաքը չեն ծեծում նրան, որովհետև պաշտպանվել գիտէ: Բայց երբեք չի հարձակվում մյուսների վրա, հանդարտ է, նա դասերը լավ է սովորում: Հրայրը կատարյալ տղա է:»
Անպայման, երբ Հրայրին վրա հարձակվում են չարությամբ, այսինքն նրան ցավ պատճառելու միտումով, Հրայրը իր բոլոր ուժերովը պաշտպանվում է: Ու այս՝ գովելի է: Բայց ճանաչվում է որպես բարի տղա, աղջիկներին չնեղացնող, կարգապահ, օրինակելի բարեկամ ու աշակերտ:
Անդրադարձել եմ , որ դպրոցում հաջողություն չգտնող տղաքը «չարանում» են բակում, ու կրած «ամոթը» դասարանում , կամ նեղությունները - դասը հետաքրքիր չէ գոնե նրանց համար, կամ ուսուցիչը չկարողացավ գնահատել իրենց աշխատանքն ու առաջդիմությունները, նրանց չգիտցավ քաջալերել- նեղացած տղաքը ձևով մը քաշած ստորկանացնող նեղությունները մաքրում են բակում, թափում անմեղների վրա - սովորաբար տկարների վրա:
Կցանկանայի որ տղադ Հրայրի նման լինի, ու երբեք չշահագործի իր ուժը մարմնապես իրենից ավելի տկարների վրա: Այդ չի նշանակում որ պետք չէ իրեն լավ պաշտպանել չգիտենա:
Կարող է կռվի ժամանակ չեզոքացնի հակարակորդի ուժը ու նրան զգետնի, բայց առանց շատ ցավեցնող հարվածներին դիմելու:
Մարիմա ջան , քո հայերենյ գերազանց է:
Quote
Կարող է կռվի ժամանակ չեզոքացնի հակարակորդի ուժը ու նրան զգետնի, բայց առանց շատ ցավեցնող հարվածներին դիմելու:
Quote
ես հասկացա քո միտքը:Չեզոքացնել առանց ցավեցնող հարվածի, դա մի արվեստ է:
Լավ Մարիամ ջան կասեմ զգույշ լինի մարմնական վնասվացքներ չհասցնի:
Թեման փոխեց իր ուղղությունը ես խոսում էի նրա մասին թէ տվյալ պարագայում որ մի չարիքը ընտրի տղես.........
21:)
Կարծես՝ երբ պաշտպանվել չես կարողանում, Աստված բացում է քո սիրտը ու լցնում Իր սիրով ու ճշմարտությամբ: Այսպես, իմ աղջիկը իր մեկնաբանությունը բերեց այս դեպքերին, որ երեխայի լեզվով ասած ճշմարտությունն է:« Մայրիկ, սրանք շատ են տեսել կռիվի մասին ֆիլմերն ու նույնն են կրկնում:» Փառք Աստուծո, քեն չպահեց, իր բացատրությունը բերավ ու մեղքցավ նրանս վրա:» Ճիշտ է,նրանց ծնողների հոգևիճակում պատերազմի հետևանքները դրոշմվել են ու նոր սերունդն էլ տառապելու է սույն հետևանքներից: Օտարի հանդեպ ատելությունն էլ բնական է այն մարդկամց քով, ովքեր շատ ծանր տարիներ են ապրել են օտարի լուծի տակ, ու մենակ դիմացել են պատերազմի ատեն:
Բայց Սաթենիկի պատմությունը ինձ հուսահատեցրեց, որովհետև մինչ այդ, չէի ու չեմ կարողանում երևակայել որ Հայը կարող է Հային խփել: Երանելի վիճակում ենք մենք ապրում սփյուռքում, ու մտածում ենք միմիայն մեր - բոլոր - նախնիքների վերքերը ամոքելու մասին: Ու անկարող ենք հային խփելու:- կարելի է միայն բարկանալ, հուսահատվել, հույսը վերագտնել, ջանալ տխուր իրականությունները փոխել: Բայց ոչ ատել:
Մնացածը թող մտնի մեր հավատի այն անկյունը ուր Աստված կարող է մեզ բոլորիս բուժել մեր վատառողջ հոգևիճակից:
Մարիամ ջան, սրտիցս խոսեցիր, հայի հային խփելը աշխարհի վերջին ստորությունն է:
Այ սրա համար էլ , եթե հայը իրեն հայի պես չի պահի ու ձեռք կբարձրացնի հայի վրա, կամ կգցի հային, նրան պատժել պետք է սրա համար: Թրքություն անելու համար:
Տես, մեր իշխանությունները, որոնք պարտակում էին հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունը մեր Խորհրդարանում՝ չպատժվեցին, նրանք իրավունք չունեին մնալ իշխանությանը այդպիսի դեպքից հետո: Արդյունքն եղավ այն, որ ապրիլի 12 լույս 13-ի գիշերը խաղաղ ցուցարարներին ջարդեցին: Շատ էլ որ անունով հայ են, բայց թրքություն թրքության ետևից են անում, որովհետև պատիժ չեն ստանում:
Գրանցեցին եհովայի վկաներին, նախագահը պարգևատրեց Հայաստանում մորմոնների մեծին սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով, իսկ նոր Սահմանադրության մեջ Հայոց Եկեղեցին դրվեց աղանդների կողքին որպես հավասար իրավունքի տեր մի կառույց և այդ սահմանադրությունը զոռով փաթաթվում է ժողովրդի վզին:
Ի՞նչ պիտի սովորի մեր երիտասարդությունը այսպիսի խուժան օրենքներ տեսնելիս:
Ես այն կարծիքին եմ, որ եթե հայը իր հայ լինելը մոռացել է և սկսում է թուրք անասունի պես իրեն պահել, ապա պիտի համապատասխան պատիժ ստանա, որովհետև ինչպես ճշմարիտ ասացիր, հայը հային չի կարող խփել՝ դա մեծ հանցագործություն է:
Սաթենիկ,
Այսօր ու հաջորդ օրերին, չեմ ցանկանում խոսել:
Ներսես Շնորհալու «Հավատով Խոստովանիմ» աղոթքը - որ կարող ես գտնել Լուսամուտում, բոլոր լեզուների բաժիններում, գրաբար ու արևելահայերենով «Աղոթքների» բաժնում -, որ մեր սիրելի Սուրբ Ներսես Շնորհալին, ապագային Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, գրել էր հատուկ իր սիրած ժողովրդի համար, մի ժամանակում երբ մեր եկեղեցիները տարածված էին ու գործոն էին ամբողջ Հայաստանում, բայց աշխատանքի ծանր լուծի տակ տառապող ժողովուրդը չէր կարողանում միշտ ժամերգություններին ներկա լինել...այս հիանալի աղոթքը գրեց ուրեմն նաև մեզ բոլորիս համար, որպեսզի վառ պահենք քրիստոնեական Հավատն ու Հույսը, ու արմատավորենք Սերը: Նրա եղբոր՝ Գրիգոր Հայրապետի կողմից անձնարարվեց մեզ բոլորիս, ինձ ու քեզ, օրական հինգ անգամ ասել: Իսկապես հիանալի է: Մեր բոլոր հարցերի պատասխանը կա:
Մյուսներին՝ մեզ կարդացողներին բայց մեր խոսակցություններին երբեք չմիջամտողներին, ցանկանում էի ասել որ դա նման է հետաքրքրասիրության, որ անքաղաքավարություն է. ուրիշների կյանքում ծածուկ նայել դրան կղպանքի ծակից, ու չտալ նույնիսկ անձնական անունն ու բարևը: