Սասունցի Դավիթ

[Karen]

Կուզենայի իմանալ ձեր կարծիքը Էպոսի մասին, ինչպես էք վերաբերվում Էպոսին, ինչե ձեզ համար այն
կխնդրեյի կարծիք գրելուց չգրել միայն լավ կամ վատ, այլ մի փոքր ավելի մանրամասն.

[arphi]

Ես կարծում եմ, որ մեր Էպոսի մեջ  ներկայացված է մեր իսկ ժողովուրդն իր բնավորության լավ և թերի գծերով:Սասունցի Դավիթն հավաքական կերպարն է ոչ թե հայ ժողովրդի, այլ հայոց մեծերի, որոնք ուշ -ուշ են գալիս, բայց ոչ ուշացած, իրենց ուսերին են վերցնում ազգն փրկելու գործը, սա այն մեծերն են, ովքեր համառ են և չեն անցնում ոչ ոքի թրի տակով:Առաջին պատում` Սանասարն ու Բաղդասարը, հայ ազգի հզոր և հանելուկային ծագումն, երկրորդն` Մեծ Մհերը` Հայոց անցած փառքը, երրորդն` Դավիթն` կենաց ու մահու պայքարն, չորրորդն` Փոքր Մհերն` մի փոքր դժվարանում եմ պատասխանել, բայց կարող ե նաև արդի վիճակի հետ համեմատել` երբ վիճակը լավ կիլի, կգանք: Այս էպոսում բավականին լավ են արտահայտված նաև մեր պաշտամունքյին գծերն` և՛ հեթանոսական, և՛ քարիստոնեական: Բերեմ մի օրինակ` ինչպես են արտահայտվել 12 համաստեղության նշաններն` Ծովինարն 1.5 բուռ ջուր խվեց և ունեցավ երկվորյակ զավակներ: Այստեղ հանդես են գալիս Կույսի, Ջրհոսի և Երկվորյակների պաշտամունքային գծերն: Նման օրինակներն շատ են: Ասում են, թե էպոսն ստեղծվել է 7-րդ դարում, բայց կարծում են այնքան հին է, որքան հայ ազգն, 7-րր դարում այն ուղղակի վերջնական տեսք ստացավ:
Էպոսի մասին չեմ կարող լավ կամ վատ կարծքի ունենալ, քանի որ ինչպիսին մեր ազգն է, այնպիսին էլ մեր էպոսը:

[arphi]

Ի դեպ, շատ կցանկանաի կարծքի կամ բացատրություն լսել, թե ինչու է մեր էպոսի հերոսն կոչվել Դավիթ: Արդյոք՞ դա միայն Հին Կտակարանի ազդեցությունն էր, թե` մեր ժողովրդին  բնորոշ ևս մի գիծ` շուտ յուրացնել օտարը:

[Abegha]

Այսօր ապշեցուցիչ երևույթ տեսա լուրերով։ Էպոսը մեր գիտնականները սկսել են ներկայացնել որպես աստվածաշունչ, հեթանոսական աստվածաշունչ 

[Abegha]

Ավելացնեմ։ Նախ եթե գիտականորեն մոտենանք «աստվածաշունչ» եզրին, ապա այն լուրջ աստվածաբանական բացատրություն ունի, որը պետք է հասկանալ, թե ինչ է նշանակում, թե ինչո՞ւ Սբ Գիրքը, միայն քրիստոնյաների Սբ Գիրքն է, որ Աստվածաշունչ է կոչվում, և միայն հայերեն թարգմանության մեջ է, որ «Սբ Գիրք»–ը փոխարինված է «Աստվածաշունչ» բառով։ Ո՛չ Ղուրանը, և ո՛չ էլ այլ կրոնների սրբազան գրքերը աստվածաշունչ չեն կոչվում, առավելագույնս՝ սբ Գիրք կամ սրբազան գրքեր։ Հետևաբար նման շփոթներ պետք չէ ստեղծել։ Մանավանդ, որ մեր Էպոսի մեջ էականորեն և շատ հստակ առկա են քրիստոնեական անունները, Աստվածածինը, որոշ սրբավայրեր և այլն, ինչպե՞ս կարելի է հեթանոսական սբ գիրք համարել։

Հ.Գ.
Հայ գիտնականը, ով ասում է թե 17-18-րդ դդ. գիտությունը բաժանվեց եկեղեցուց, նշանակում է նա չի ճանաչում իր պատմությունը, երբ Խրիմյան Հայրիկը 20-րդ դարասկզբին պայքարում էր հայկական դպրոցների համար։ Արժանի չեմ համարում այլ օրինակներ մեջբերել, ժամանակս չի բավականացնի։

[arphi]

Բարի լույս, բոլորին:
Կարդացի Ձեր գրածը, Հայր Սուրբ: Ցավոք չեմ տեսել այդ հողորդումը, և չգիտեմ, թե ով է այդ գիտնականը:
Անշուշտ, մեր դյուցազնավեպը չի կարելի Աստուածաշունչ անվանել: Նախ ասեմ այստեղ մի շատ լուրջ խնդիր կա, Խորհրդային միության հակաեկեղեցական, հակաաստուածային դիրքորոշումը, և դրան հետևած այսօր տիրող շատերի հակախորհրդային դիրքորոշումը թույլ չեն տալիս, որ մարդիկ կարողանան ճիշտ ընկալել և հասկական և մեր դյուզազնավեպը, և մեր հեթանոսական կրոնը, ես այդպես եմ կարծում: Ոմանք կամ ամենն բերում են հեթանոսությունից և քրիստոնությունը դիտարկում որպես լոկ հերթական կրոն, կամ փնովելով հերքում հեթանոսությունը, մինչդեռ պետք է օբյեկտիվ լինել: Անշուշտ հեթանոսությունն ուներ իր բացասական կողմեր /ես կարող եմ շատ օրինակներ բերել, բայց այժմ հարկ չեմ համարում/, ուստի և մարդեղացավ Աստծո Որդին, այլապես եթե կատարյալ մի կրոն լիներ` «առողջներին բժիշկ պետք չէր լինի»: Մյուս կողմից չի կարելի հեթանոսությանը միայն քննադատաբար մոտենալ:  25:)Հեթանոսական կրոնը ոչ թե ի վերուստ է տրված, այլ միայն ազգիս, մարդկության պատկերացումներն են կրոնի, կյանքի տարբեր պարագաների շուրջ, որոցում ինչպես վատ, այնպես էլ լավ սովորություններ և ծեսեր կարող էին լինել. բայց սա զուտ մարդկաին է /չեմ ուզում օրինակներով ծավալվել/:
«Սասնա ծռեր»ը ոչ թե հեթանոսական կամ քրսիստոնեական սուրբ գիրք լ, այլ, ինչպես նախորդիվ նշել եմ . «էպոսում ներկայացված է մեր իսկ ժողովուրդն իր բնավորության լավ և թերի գծերով»: Էպոսն, անշուշտ սկիզբ է առել նախաքրիստտոնեական Հայաստանում , բայց դա դեռ ոչինչ չի նշանակում. այն շարունակվել է և ամբողջական  տեսք ստացել քրիստոնյա Հայաստանում:
Ցավոք, չեմ լսել այդ հաղորդումը, բայց չէի վախենա, և անգամ կցանկանայի մի առերես հանդիպում ունենալ այդ գիտնականի հետ /եթե անունը հիշում եք, խնդրում եմ գրեք/:

[Abegha]

Ես դա լսեցի «Շանթ» հեռուստատեսության լուրերով։ Գրքի հեղինակը՝ Արթուր Արմին։ Ներկայացվեց որպես բանաստեղծ, բնության և հասարակության մասին գիտությունների միջազգային ակադեմիայի դոկտոր։

[Satenik]

Նայել եմ այդ հաղորդման սկիզբը, նույնիսկ ուրախացա, որ էպոսից պետք է խոսեն: Բայց քիչ անց զգացի, որ խոսքը ոչ թե էպոսի մասին է, այլ էպոսի շահարկման միջոցով ինչ-որ  անհասկանալի քարոզ է տարվում: Ձանձրացա, շուռ եկա կողքի և քնեցի:
Հետո այնպես կրքով էր խոսում հեթանոսությունից, կարծես էպոսը տեղավորվում է այդպիսի մանր կատեգորիայի մեջ: Ըստ իս էպոսը հայոց լեզվի պես մի հզորություն է, կենդանի ուժ է, շրջանառվող արյուն իր ողջ ծագումային, գենետիկ, կենսատու, դիմադրողական, սնող և այլ որակների համակարգով: Այնտեղ կա ամեն ինչ, այդ թվում և մի հեթանոսական մասնիկ: Ինչպես և ազգային երգի մեջ: է', հետո ի՞նչ:
Մի խոսքով, այդքանը հասկանում ենք, թող իզուր գլուխներս չցավեցնեն:

[Satenik]

Արթուր Արմին

ՈՒժեղ է...

[Տ. Տաթև քհն.]

Շատ բան չեմի ասի էպոսի մասին, լավ կամ վատ, ոչ էլ կփորձեմ գրականագիտական վերլուծության ենթարկել. միայն մի բան կասեմ, որ էպոսն իմ մանկության ամենաքաղցր հուշերից է, իսկ էպոսի հերոսները` ամենաբաղձալի հեղինակությունները...