ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔԻ ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹԻՒՆԸ (195)

Սուրբ Գիրքը եղած էր գիրի գիւտին շարժառիթը, Սուրբ Գիրքը պէտք էր ըլլար անոր նախընծայ երախայրիքն ալ։ Կորիւն այնպէս իմն կը ցուցնէ, թէ նոյնիսկ Սամոսատի մէջ Մեսրոպ ձեռնարկեց Ս. Գիրքին թարգմանութեան, Յովհան Եկեղեցացիի եւ Յովսէփ Պաղնացիի օգնութեամբ, եւ թէ թարգմանութիւն ալ...

ՆՈՐ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ (194)

Գիրի վերջնական կազմութենէն ետքը, նոր զարկ տրուեցաւ ազգային դպրութեան եւ ազգային դաստիարակութեան։ Սահակի կաթողիկոսութենէն առաջ կազմուած աշակերտներուն, աւելցան Մեսրոպի հասուցած 40 աշակերտներն ալ (ՍՈՓ. Բ. 9), որք առհասարակ Թարգմանիչ անունով ճանչցուած էին, եւ եկեղեցական...

ՍԱՀԱԿԻ ԱՇԽԱՏՈՒԹԻՒՆԸ (193)

Փարպեցին այդ աշխատութիւնները Սահակի կը վերագրէ ամբողջապէս եւ ուղղակի, թէ նա եղաւ Հաբէլի բերած Դանիէլեան նշանագիրները պատշաճեցնողը։ Իրաւ նախ Մեսրոպ էր, որ հանդիպեցուցանէր զհայերէն աթութայսն ըստ կարգման սելովբայիցն յունաց, բայց ինքն չէր կրնար վերջնական հեղինակութեամբ...

ՏԱՌԵՐՈՒ ԿԱԶՄՈՒԹԻՒՆԸ (192)

Մենք պատմագիրի յատուկ շրջանին մէջ փակուելով, եւ բանասէր հովեր առնել չուզելով, չենք ուզեր մերժել առաջին Դանիէլեան նշանագիրին անբաւականութիւնը, եւ ոչ ալ հերքել Մեսրոպի շրջագայութեանց եւ վերջնական յաջողութեան պատմութիւնը։ Աստուածային տեսիլքին պատմութիւնը բնաւ...

ՄԵՍՐՈՊԻ ՅԱՋՈՂՈՒԹԻՒՆԸ (191)

Նորագիւտ տառերուն յայտնութեան վրայ Մեսրոպի յանձնուեցաւ անոր ուսումն ու ուսուցչութիւնը, թագաւորին հրամանով դպրոցներ բացուեցան, եւ Սահակի ու Մեսրոպի ձեռնասուններ նախ եւ առաջ իրենք վարժուելով, ապա դպրոցներու մէջ մատաղ տղայոց կ’ուսուցանէին, եւ հրաման կը տրուէր ամենայն...

ԱՌԱՋԻՆ ՆՇԱՆԱԳԻՐԸ (190)

Բայց ի՞նչ էին Դանիէլեան նշանագիրերը, որք իբրեւ բարեբախտ գիւտ մը ողջունուեցան այն ատեն։ Շատ տեսակ ենթադրութիւններ եղած են շատերուն կողմէ, առանց կարենալու վերջնական հաստատուն կռուանի մը վրայ հանգչելու, քանի որ սկզբնական պատմիչներէն ոչ մէկը գոհացուցիչ բացատրութիւն մը չէ...